سازمان بین‌المللی مهاجرت، روز چهارشنبه ٨ ژوئیه/ ١٨ تیر با نشر اعلامیه‌ای نوشت: طی ۷ ماه امسال، ٣۶٢هزار و ٧٧ مهاجر افغان، از ایران به افغانستان بازگشت کرده‌اند؛ این آمار از اول ژانویه سال جاری الی ۴ ژوئیه ثبت شده است.
در اعلامیۀ سازمان بین‌المللی مهاجرت آمده است: «مهاجرین افغان پس از ترک کردن ایران، از طریق مرزهای نیم‌روز و اسلام قلعه هرات وارد افغانستان شده‌اند. بدین ترتیب از تاریخ ٢٨ ژوئن الی ۴ ژوئیه امسال (۲۰۲۰ میلادی) در مجموع ١٢هزار و ٢٠۴ مهاجر افغان، از ایران به افغانستان بازگشت کردند که ۵٩٧٧ نفر آنان به گونه داوطلبانه و ۶٢٢٧ نفر دیگر آن از ایران اخراج شده بودند».
در ادامه این اعلامیه ذکر شده که «این سازمان در هفته‌های اخیر، میزان بالایی از اخراج مهاجرین افغان از ایران را ثبت کرده است و شماری از مهاجرین بدون مدرک، در مراکز خروجی از همکاری بشردوستانه این سازمان برخوردار شدند».
سازمان بین‌المللی مهاجرت در این اعلامیه خود به بازگشت افغان‌ها از پاکستان نیز اشاره کرده و نوشته است: «طی ٧ ماه سال جاری، ١٨٨۶ مهاجر افغان از پاکستان به افغانستان بازگشت کرده‌اند».
بازگشت هزاران مهاجر افغان از ایران به افغانستان، در شرایطی صورت می‌گیرد که دو ماه پیش حادثه غرق شدن مهاجرین افغان در منطقه “دهنه ذوالفقار” نقطه صفر مرز ایران-افغانستان رخ داد که به گفتۀ شماری از مهاجرین افغان نجات‌یافته از این حادثه، مرزبانان ایرانی آنها را پس از شکنجه به رودخانه هریرود انداختند؛ اما مقامهای ایرانی همواره این ادعا را رد کرده و گفته‌اند که مرزبانان ایرانی هیچ دخالتی در این رویداد نداشته‌اند.
پس از گذشت یک ماه از حادثه غرق شدن مهاجرین افغان، یک موتر (خودرو) حامل مهاجرین افغان، در شهر یزد ایران آتش گرفت که در این حادثه ٣ نفر بر اثر جراحات و سوختگی جان باختند. برخی از مهاجرین افغان که از این حادثه نجات یافتند گفتند که موتر آنها بر اثر «تیراندازی نیروهای انتظامی ایران» آتش گرفت و وزارت امور خارجه افغانستان نیز این خبر را تأیید کرد. در همین حال، سفارت افغانستان در تهران اعلام کرد که مقامهای ایرانی مسئولیت تیراندازی به موتر حامل مهاجرین افغان در شهر یزد را پذیرفتند.
این دو حادثه مرتبط به مهاجرین افغان در ایران، باعث تظاهرات گسترده در بیشتر از شهرهای افغانستان و شماری از شهرهای اروپا و آمریکا شد؛ معترضان افغان، خواهان اجرای عدالت در این زمینه شدند.
پس از آن هیأت افغانستان روز یکشنبه ٢١ ژوئن به ریاست محمد حنیف اتمر، سرپرست وزارت امور خارجه این کشور در سفری ۲روزه وارد تهران شد و با مقامهای ارشد ایرانی از جمله محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در مورد مسایل مختلف دو کشور از جمله «حوادث ناگوار اخیر» علیه مهاجرین افغان مذاکره کرد.
وزارت امور خارجه افغانستان روز دوشنبه ٢٢ ژوئن اعلام کرد که هیأت نمایندگی این کشور در سفر دو روزۀ خود به تهران، با مقامهای ایرانی درباره مسایل مختلف مورد علاقۀ دو کشور گفتگو کرده و در زمینۀ مصونیت اتباع افغان و پیگیری جدی حوادث اخیر که منجر به جان‌باختن شماری از شهروندان افغان در ایران شد و راه‌های جلوگیری از تکرار این حوادث، به توافقاتی دست یافتند.
منبع: سایت رادیو بین المللی فرانسه به زبان فارسی، ۸ ژوئیه ۲۰۲۰