همزمانی شدت‌‌گیری شیوع کرونا در جنوب ایران و اوج‌گیری بحران کم‌آبی مردمان جنوب ایران را زیرفشاری مضاعف قرار داده است . نبود سیستم بهینه توزیع آب و فقدان مدیریت در این حوزه، کم آبی را بدل به یکی از اصلی‌ترین معضلات تمام شهرها و روستاهای جنوب کشور کرده است؛ از خوزستان، بوشهرتا سیستان و بلوچستان نبود فرایند بهداشتی توزیع آب آشامیدنی و آب برای شستشو، مردم را با مشکل جدی زیستی و بیماری مواجه کرده است. همچنان پخش کردن آب به‌وسیله تانکر و به اصطلاح به روش «سقایی» در میان مردم روستاهای خوزستان تنها راه حل مقابله با این معضل تلقی می‌شود و به نظر می‌رسد مسئولان شهری و استانی تلاشی برای بهبود شرایط در این منطقه به ذهنشان نرسیده است. در برخی مناطق جنوبی ایران مردم به دلیل نبود آب لوله کشی از جمع آوری آب باران برای آشامیدن استفاده می‌کنند. با توجه به بحران کرونا و وضعیت قرمز در شهرهای جنوبی ایران به دلیل آمار بالای مبتلایان به ویروس کرونا، مساله نبود آب برای استفاده روزمره و نطافت و بهداشت فردی جهت جلوگیری از انتشار ویروس بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی دزفول به تازگی گفته است:« در شوش ۱۷۶ روستا وجود دارد که تعداد زیادی از این روستاها مشکل آب شرب دارند.»
گزارش های مربوط به کم آبی نشان می دهد تعدادی از روستاهای بخش فتح‌المبین شهرستان شوش در استان خوزستان، یک ماه است آب قابل شرب ندارند. «ایسنا» در گزارشی تصویری توضیح داده است :« روستای بیت رسن و روستای محارب بیشترین مشکلات بی‌آبی در این بخش را دارند. به دلیل کم شدن آب چاه و ریزش آن در روستاهای بالادست بیت رسن آب این روستا یک ماه است که قطع شده و مردم این روستاها جهت رفع نیازشان از آب کانال مجاور روستا استفاده می‌کنند یا با هزینه شخصی آب آشامیدنی از شهرستان شوش خریداری می‌کنند. آب کانال، آلوده است و برخی از اهالی می‌گویند موجب مریض شدن آنها شده است.»
گفته می شود اهالی این روستاها برای تامین آب، اقدام به حفر چاه در کنار منازل خود کرده‌اند که این چاه‌ها نیز به دلیل کم‌آبی منطقه و گرمای زیاد، پس از مدتی خشک می‌شوند. پیش‌تر هم مردم از فرماندار سیرجان و بخشدار گلستان خواستار رسیدگی به مساله کم آبی یا بی آبی این مناطق شده بودند که موجب تهیه آب توسط تانکر برای مردم منطقه شده بود.
در شهریور سال ۱۳۹۸ فرماندار آبادان مشکل کمبود آب در این شهرستان را جدی عنوان کرد و گفت :« کمبود آب آشامیدنی به دلیل هدر رفت در شبکه فرسوده توزیع و کمبود آب در بخش کشاورزی به چالش جدی این شهرستان تبدیل شده‌است.» طی سال های گذشته اعتراض های مردم در این نواحی از ایران با برخوردهای امنیتی و سرکوب معترضان به نبود آب آشامیدنی همراه بوده است.
در روزهای آغازین خرداد ماه در منطقه «غیزانیه» در جنوب ایران در استان خوزستان به مردمی که برای تشنگی و نبود آب اعتراض کرده بودند، شلیک شد. مردم محلی و کنشگران اجتماعی در این منطقه خبر دادند که معترضان به نبود آب آشامیدنی در غیزانیه، جاده اهواز-رامهرمز را بسته‌اند و پلیس مجبور شده به آنها شلیک کند.
غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان که در آن روزها درگیر پرونده نیشکر هفت تپه بود چهار سال پیش، از انجام اقدامات مورد نیاز برای منطقه غیزانیه گفته بود که در طی آن مشکل «آبفای» این منطقه برطرف می‌شد. وی دستور فوریت برای لوله‌کشی آب به این بخش صادر کرده بود. گزارش ها از داخل ایران حاکی از آن است که مردم این منطقه آب آشامیدنی نداشته و از آب جمع‌آوری شده حاصل از بارش باران به عنوان آب شرب استفاده می‌کنند.
در تیرماه ۹۷ نیز اعتراض مردم خرمشهر به مشکل شوری و کمبود آب به بروز درگیری بین نیروی انتظامی و معترضان در این منطقه ختم شد. همزمان عبدالله سامری، نماینده وقت خرمشهر در مجلس ایران، اعتراض مردم نسبت به کیفیت نامناسب آب شهری و آشامیدنی را به حق دانسته و خواستار طرح سوال از رضا اردکانیان وزیر نیرو در این خصوص شد. گفته شد رضا اردکانیان وزیر نیرو هم وعده داد «تا دو هفته دیگر مشکل حل می شود» مشکلی که با گذشت سه سال هنوز پابرجاست.
مخالفان سیاست‌های حکومت ایران همواره به محروم نگه داشتن مردم این منطقه اعتراض داشته‌اند. نمونه بارز اعتراض‌ها در فضای مجازی قابل ردگیری است. یک فعال بلوچ در اشاره به فصل برداشت موز و انبه در استان خوزستان در حساب شخصی توئیترش نوشته است :«با واژه محروم سیستان و بلوچستان رو می‌شناسند؛ بلوچستان محروم نیست، خاکی دارد زرخیز، این تصویری از برداشت موز در زرآباد بلوچستان؛ اگر مدیریت سالم و توجه ویژه شود، این سرزمین دیگر نیازی به موز، انبه و حتی سبزیجات وارداتی نخواهد داشت!»
کم آبی و نبود مدیریت صحیح آب در بخش های جنوبی ایران زمین های کشاورزی بسیاری را دچار خشک‌سالی کرده و حتی نخلستان‌ها را هم خشک کرده است. در سال ۹۷ مدیر تعاونی نخل‌داران خوزستان با اعلام اینکه اکثر نخلستان های آبادان و خرمشهر خشک شده و تنها اسکلت آنها باقی مانده و ثمرده نیستند گفت :«تعداد نخل‌های خوزستان از تعداد شش میلیون طی ۴۰ سال به یک میلیون رسیده است.» در ۲۹ تیرماه سال ۹۷ در یک حسینیه در بازار دهکده منطقه بریم آبادان به صورت نمادین مراسم ختمی برای نخل‌ها برپا شد.
مشکل تامین آب استان‌های جنوبی ایران به خصوص خوزستان تازگی نداشته و بیش از دو دهه از عمر آن می گذرد. استانی با ظرفیت۳۰ درصد آب‌های جاری کشور با خشک‌سالی‌های دهه هشتاد، بحران خشک‌سالی را تجربه کرده است و حتی باران های سیل آسای سال ۹۸ و ۹۹ نیز راه حلی برای این بحران‌ها نبود. دردولت اول محمود احمدی‌نژاد طرحی به نام «طرح آب‌رسانی غدیر» مطرح شد که قرار بود به سرعت مشکل آب این مناطق را برطرف کند. بیش از ده سال از آن زمان گذشته ولی همچنان گزارشی از نحوه اجرائی شدن این طرح منتشر نشده است.
به نظر می رسد مساله بحران آب در استان‌های جنوبی ایران و به خصوص خوزستان علاوه برفرسودگی شبکه آب‌رسانی شهرهای استان، بیشتر جنبه سیاسی داشته باشد تا فقر مالی برای عملیاتی شدن آنها. با وجود رودخانه‌های زیادی در استان خوزستان همچون کارون، کرخه، اروند، دز، بهمن‌شیرو مارون به نظر می‌رسد این استان نباید به صورت اقلیمی با مشکل جدی آب مواجه باشد اگر مدیریت منابع و توزیع آنها به درستی انجام پذیرد.
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۰