رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات نسبت به موضع‌گیری سیاسی علیه امارات به خاطر توافق با اسرائیل هشدار داد. او می‌گوید باید توجه داشت که ایران در شرایط تحریم گزینه‌های زیادی برای روابط تجاری ندارد.
اعلام غیرمنتظره توافق میان اسرائیل و امارات متحده عربی برای عادی سازی روابط دوجانبه و برقراری ارتباط متعارف دیپلماتیک با استقبال گسترده بسیاری از نهادهای بین‌المللی و کشورهای جهان، حتی در میان کشورهای عربی منطقه روبرو شده اما مسئولان جمهوری اسلامی به شدت از آن انتقاد می‌کنند.
حسن روحانی و سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح، از جمله کسانی هستند که اظهارات‌شان درباره این توافق به احضار سفیر ایران در امارات منجر شد.
جنگ لفظی مسئولان جمهوری اسلامی و برخی رسانه‌های نزدیک به حکومت علیه امارات متحده عربی همراه با تجمع اعتراضی مقابل سفارت امارات در تهران، فعالان اقتصادی بخش خصوصی ایران را نگران کرده است.
فرشید فرزانگان، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات دوشنبه ۲۷ مرداد در گفتگو با خبرگزاری ایلنا نسبت به پیامد موضع‌گیری‌های سیاسی اخیر در تهران و تاثیر منفی احتمالی آن بر روابط بازرگانی دو کشور ابراز نگرانی کرد.
امارات، یکی از گزینه‌های معدود در شرایط تحریم
او به ایلنا گفت: «با توجه به شرایط تحریمی، گزینه‌های زیادی برای تبادلات تجاری در اختیار نداریم. در نهایت ترکیه و امارات دو کشوری هستند که تاجران ایرانی فعالیت خود را در این کشورها حفظ کرده‌اند.»
امارات به دلایل متفاوتی از جمله نزدیکی، روابط سنتی تجاری و حضور تعداد زیادی شرکت ایرانی در آن، در تجارت خارجی جمهوری اسلامی نقش مهمی بر عهده دارد و برای ترانزیت کالا به ایران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به گفته فرزانگان ایران در سال گذشته چهار و نیم میلیارد دلار کالا به امارات صادر و کالاهایی به ارزش هشت میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار از آن وارد کرده است. صادرات ایران به امارات در سال ۲۰۱۸ هم اندکی بیش از پنج میلیارد دلار بوده است. در سال‌های قبل‌تر، به جز سال ۲۰۱۲، صادرات ایران به امارات همیشه کمتر از ۲ میلیارد دلار در سال بود.
ظاهرا افزایش حجم صدور کالا به امارات در دو سال گذشته بی‌ارتباط با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در اردیبهشت ۹۷ و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران نیست. به نظر می‌رسد با شدت گرفتن تحریم‌ها و محدودیت‌ها در روابط تجاری خارجی ایران نقش امارات در این مبادلات پررنگ‌تر شده و ظاهرا همین مسئله فعالان بخش خصوصی را نگران تشنج سیاسی میان دو کشور کرده است.
افزایش صادرات به امارات در شرایط تحریم و کرونا
رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات درباره روابط تجاری دو کشور در سال جاری به ایلنا گفت: «امارات تنها کشوری بود که در این مدت با توجه به تمام مشکلات اقتصادی و محدودیت‌های کرونایی، صادرات ایران به آن افزایش یافت. در چهار ماه اول امسال ۱۶ درصد افزایش صادرات به امارات را تجربه کردیم.»
امارات در سال‌های اخیر به مهمترین پایگاه صادرات و واردات مجدد کالا در منطقه تبدیل شده و بازرگانان ایرانی نیز از این امکان برای صدور کالا به کشورهای دیگر استفاده می‌کنند. افزون بر این امارات متحده عربی در حال حاضر از مهمترین کانون‌های تبادل مالی ایران به شمار می‌رود که با توجه به تشدید تحریم‌های بانکی و مالی جمهوری اسلامی چشم‌پوشی از آن ساده نیست.
فرشید فرزانگان در این باره گفته است: «در حال حاضر هیچ مشکلی در ارتباط با صرافی‌های امارات وجود ندارد و تنها جایی که کار نقل و انتقال را از “شبا” سریع‌تر انجام می‌دهد، صرافی‌های امارات است. هیچ یک از کشورهای حوزه خلیج فارس حتی عمان این کارکرد را برای ایران ندارد.»
خبر توافق میان تل‌آویو و ابوظبی برای برقراری روابط دیپلماتیک که با میانجی‌گری ایالات متحده به دست آمده، روز پنجشنبه ۱۳ اوت/ ۲۳ مرداد پس از گفتگوی تلفنی رئیس جمهوری آمریکا دونالد ترامپ، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل و محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی اعلام شد.
ستایش آمریکا، مخالفت شدید رژیم ایران
ترامپ تفاهم‌نامه میان اسرائیل و امارات را یک “توافقنامه تاریخی صلح” میان دو دوست بزرگ ایالات متحده در منطقه توصیف کرده و می‌گوید سران این دو کشور حدود سه هفته دیگر قرارداد نهایی را در واشنگتن امضاء خواهند کرد.
حسن روحانی، رئیس جمهوری در واکنش به این توافق آن را “خطای بسیار بزرگ” خواند و به امارات هشدار داد: «مبادا بخواهند پای اسرائیل را به منطقه باز کنند که اگر چنین شود با آنان به شکل دیگری برخورد می‌شود.»
خبرگزاری رسمی امارات متحده عربی روز یکشنبه ۲۶ مرداد گزارش داد که وزارت خارجه امارات سخنان روحانی و دیگر مقامات رژیم ایران را تهدیدآمیز ارزیابی کرده و با احضار سفیر جمهوری اسلامی در ابوظبی “اعتراض شدیدالحن” خود را به او تسلیم کرده است. در ادامه این موضع‌گیری‌ها، شماری از رسانه‌های حکومتی از جمله روزنامه کیهان نیز با لحنی تهدیدآمیز علیه امارات مطالبی منتشر کرده‌اند و عده‌ای مقابل سفارت این کشور در تهران دست به تظاهرات زدند.
وزارت خارجه امارات ظاهرا با توجه به تجربه حمله به برخی سفارت‌خانه‌های خارجی در تهران، از جمله دفتر نمایندگی دیپلماتیک بریتانیا و عربستان سعودی، از ایران خواسته است مطابق کنوانیسون وین، مسئولیت خود در مورد مصونیت دیپلمات‌های امارات در تهران را مد نظر داشته باشد.
همزمان، وزیر مشاور در امور خارجه امارات متحده عربی تاکید کرده است که رابطه کشورش با اسراییل علیه ایران نیست و ارتباطی هم به ایران ندارد. انور قرقاش روز دوشنبه در توییتی در واکنش به اعتراض ایران به اقدام امارات در عادی سازی مناسبات با اسراییل نوشت: «پیمان صلح امارات و اسرائیل یک تصمیم حاکمیتی است که در جهت مقابله با ایران نیست و ارتباطی هم به ایران ندارد. ما این را می‌گوییم و تکرار می‌کنیم. ما دخالت در تصمیمات خود را نمی‌پذیریم.»
وزارت امور خارجه امارات روز یکشنبه (دیروز) نیز در واکنش به انتقادات مقامات تهران از عادی سازی روابط ابوظبی با تل آویو، سفیر ایران در ابوظبی را احضار و مراتب اعتراض دولت امارات را به او ابلاغ کرد.
در مجموع چنین تنش‌هایی می‌تواند از حد مناقشه‌های لفظی میان مقامات دو کشور فراتر رود و روابط سیاسی و به تبع آن مناسبات تجاری میان ایران و امارات را مختل کند. در حال حاضر امارات پس از چین مهمترین شریک تجاری جمهوری اسلامی است.
منبع: ساین صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۱۷ اوت ۲۰۲۰
تصویر: بندر ابوظبی، مرکز بزرگترین شریک تجاری ایران پس از چین