سدسازی های مداوم ایران و ترکیه در سرچشمه های دجله و فرات عراق را که در میان این دو رودخانه واقع شده به زودی با بحران بی آبی روبرو می کند. در این بین، اوضاع بصره تنها استان ساحلی عراق از همه نگران کننده تر است.
افزایش شوری آب طی سال های گذشته زمین های کشاورزی این منطقه را نابود کرده و افزایش شوری آب نتیجۀ سدهایی است که سپاه پاسداران طی سال های گذشته به روی کارون ساخته و به این ترتیب شماری از رودخانه هایی را که به دجله می ریختند از مسیرهای طبیعی خود منحرف ساخته است. نتیجه اینکه بسیاری از کشاورزان عراقی زمین ها و نخلستان های خود را که به شوره زار تبدیل شده اند رها کرده به دیگر جاها پناه برده اند. به گفتۀ کشاورزان عراقی پیش از این خرماهای همین نخلستان ها در کشورهای خلیج فارس و حتی در آمریکا به فروش می رسیدند. شوری آب در سال ٢٠١٨ دست کم صدهزار نفر از ساکنان بصره را مسموم و راهی بیمارستان ها کرد و شورش هایی را علیه دو رژیم ایران و عراق برانگیخت.
مهدی الهمدانی، وزیر منابع آبی عراق، گفته است که سدسازی های ترکیه و ایران حدود ٥٠ درصد از آب های ورودی به عراق را کاسته اند به طوری که این کشور تا سال ٢٠٣٥ تنها خواهد توانست آب آشامیدنی ساکنان خود را تأمین کند. به همین خاطر دولت عراق در نظر دارد جهت ذخیرۀ آب سدی بزرگ در شمال بغداد احداث کند که از آن به عنوان بزرگترین طرح عمرانی عراق بعد از سقوط صدام حسین یاد می شود. اما، ناآرامی ها و جنگ های دائمی داخلی تاکنون مانع از اجرای این طرح شده اند.
عراق که در دورۀ تحریم های بین المللی علیه حکومت صدام حسین به مبادلۀ نفت در مقابل غذا روی آورده بود، اکنون طرح مبادلۀ نفت در مقابل آب را در دستور کار خود قرار داده و حکومت مصطفی الکاظمی مذاکراتی را در این زمینه با آنکارا آغاز کرده است.
دولت ترکیه هم اکنون سرگرم بمباران جدایی طلبان کرد در شمال عراق است و این وضعیت دولت بغداد را از اعمال هر گونه فشار بر ترکیه در مذاکرات آتی محروم کرده است. افزون بر این، پُر شدن سد جدید ترکیه به زودی دجلۀ عراق را به آب باریکه ای تبدیل خواهد کرد و سدهای “دوکان” و “دربندیخان” در ایران ورود آب به عراق را از ٤٥ متر مکعب در ثانیه به ٧ و گاه حتی به ٢ متر مکعب در ثانیه کاهش داده است.
کشاورزان عراقی معتقدند که در برابر اقدام های ترکیه و ایران کاری از دولت عراق ساخته نیست. ترکیه از این پس قادر است هر زمان که اراده کند جنگ آب را علیه عراق به راه اندازد. در سال های ٢٠٣٠-٢٠٢٥ دجله و فرات به احتمال قوّی کاملاً خشک خواهند شد و عراق نه فقط از آب کشاورزی، بلکه حتی از آب آشامیدنی نیز محروم خواهد شد. در حال حاضر، عراق برای تأمین آب آشامیدنی جمعیت ٤٠ میلیون نفری خود به ٧١ کیلومتر مکعب آب نیاز دارد. در سال ٢٠٣٥ جمعیت عراق به ٥٠ میلیون نفر خواهد رسید.
منبع: سایت رادیو بین المللی فرانسه به زبان فارسی، ۲۶ اوت ۲۰۲۰