«بازآفرینی» نامی تازه برای چپاول و ویران‌گری محوطه ها و بافت های تاریخی. نوشته شهرام صداقت ـ تهران

روز گذشته رسانه های دولتی خبر کوتاهی، از نشستی، را منتشر کردند تحت عنوان «در طرح بازآفرینی محلات تاریخی قزوین قائل به حفظ میراث فرهنگی هستیم» در این نشست که معاون وزیر و وکیل و مدیرعامل و استاندار و حجت الاسلام و غیره شرکت داشتند. سخنانی رد و بدل می شود که به سختی می توان منظور از تشکیل چنین نشستی را از متن خبر (که در همه ی رسانه های دولتی یکسان منتشر شده) دریافت.

در بخشی از خبر فاطمه محمدبیگی، نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک می گوید: «ما در محلات اصیل و تاریخی قزوین قائل به حفظ میراث فرهنگی و بافت‌های تاریخی هستیم با این حال نباید این موضوع مانعی برای مطالبات به حق اهالی و ساکنین این مناطق باشد».

و در توضیح «مطالبات به حق اهالی» می گوید: متأسفانه سال‌هاست به بهانه «بازآفرینی» شاهد قفل شدن محلات اصیل و تاریخی قزوین هستیم که این موجب نارضایتی مردم و تحمیل هزینه‌های بسیار اجتماعی شده است….. محلاتی مانند بلاغی، هادی آباد، سردار و دباغان از جمله محلات اصیل با بافت تاریخی در قزوین است که سال ها درگیر موضوع بازآفرینی شده و اهالی آن بلاتکلیف شاهد عدم اقدام جدی مسئولان برای تعیین تکلیف این موضوع هستند».

اما در دو سطر پایین ترمی گوید: «باید تسهیلات ویژه برای اهالی و ساکنین این محلات در نظر گرفته شود، در سفر وزیر راه و طی مکاتباتی که با وی داشتم بر ضرورت اختصاص بودجه ملی برای سرعت گرفتن پروژه‌های بازآفرینی این چهار محله تأکید داشته و آن را به‌عنوان مطالبه جدی اهالی این مناطق پیگیر هستم.»

و شما اگر به ماجرای «بازآفرینی» در فرهنگ اخیر مسئولین حکومت اسلامی توجه نکرده باشید فکر می کنید آیا این بازآفرینی به حال مردم خوب است یا بد که این خانم نماینده یک خط درمیان یا از آن گله مند است که محلات اصیل و تاریخی را قفل کرده و یا برای سرعت گرفتن پروژه ی بازآفرینی از ضرورت اختصاص بودجه ملی سخن می گوید. و بعد هم آیا بازآفرینی ربطی به میراث فرهنگی و تاریخی و یا بافت های تاریخی دارد یا نه.

بازآفرینی چیست؟

«باز آفرینی شهری » روشی ست که در اواخر قرن بیستم از سوی برخی از معماران غربی مورد استفاده قرار گرفت.. این روش به فرآیندی گفته می شود که به ساختن فضاهای شهری جدید، با حفظ ويژگی های اصلی فضای شهری قدیم، بپرازد.

هدف از اجرای این روش ، بهتر شدن شرایط کیفی زندگی و توجه به مناطق و بناهایی در شهرها دارد که برای مردمان ایمن نیستند. و یا نیاز به تعمیر و نوسازی دارند.این روش همچنین برای رویارویی با خطرات آتش سوزی، توفان، زلزله و دیگر حوادث طبیعی وبوجود آوردن تاسیستانی چون کتابخانه و آموزشگاه و ورزشگاه برای بهره مند شدن مردمان از خدمات فرهنگی و آموزشی و داشتن سلامت بیشتر است

اما در ایران گویی این «باز آفرینی » را تازه کشف کرده اند تا بتوانند به وسیله ی آن درهای بودجه های بی حساب را به روی شرکتی باز کنند به نام «شرکت بازآفرینی شهری» و برای دست انداختن روی بافت های تاریخی و محوط های فرهنگی و نابودی آن ها و ساختن آپارتمان و شهرک و فروشگاه و غیره و یا گسترش امامزاده ها و مساجد و تکیه ها.

توجه کنید این نشست اخیر به دنبال بازدید مهدی عبوری معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی از قزوین بوده است. او در این سفر همراه با حجت الاسلام تلخابی نماینده استان در مجلس خبرگان از پروژه های بازآفرینی شهری در دست اقدام بازدید کرد. این پروژه ها عبارتند از: اراضی پنبه ریسه، خانه‌های تاریخی ملکی،محله هادی‌آباد، (که معلوم نیست چه نقشه هایی برای آن ها دارند) و اراضی امامزاده حسین که قصد گسترش آن را دارند، و محله سردار که به گفته ی ستاد بازآفرینی استان قرار است «موزه تاریخ تمدن اسلام» و «مرکز فرهنگی اسلامی» در آن ساخته شوند.

اگر به هدف این شرکت در وب سایت آن توجه کنید متوجه منظور واقعی این شرکت خواهید شد: «هدف از تشکیل شرکت بازآفرینی شهری، راهبری و ساماندهی فعالیت ها و اقدامات لازم در زمینه احیا به‌سازی و نوسازی بافت های قدیمی و فرسوده و ناکارآمد شهری و سکونت‌گاه‌های غیر رسمی در چارچوب برنامه های عملیاتی بازآفرینی شهری به منظور ارتقای کیفیت محیط زندگی شهروندان در چارچوب سیاست های وزارت راه و شهرسازی و شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران و توسعه و ترویج فعالیت های فوق الذکر از طریق مشارکت شهرداری‌ها،ساکنان و مالکان، اشخاص حقیقی و حقوقی ذی نفع و نهادهای محلی می‌باشد.

توجه کنید که در فرهنگ حکومت اسلامی «بافت های قدیمی و فرسوده و ناکارآمد» به بافت های تاریخی و محوطه های فرهنگی گفته می شود که یا غیر مذهبی هستند، و یا متعلق به قبل از اسلام می باشند. این مناطق به راحتی قربانی ساختن و یا گسترش آثار اسلامی ـ شیعی کهنه و نو شده و خواهند شد.

منبع: سایت بنیاد میراث پاسارگاد www.savepasargad.com هجده سپتامبر ۲۰۲۰


۱ـ در طرح بازآفرینی محلات تاریخی قزوین قائل به حفظ میراث فرهنگی هستیم
۲ـ اهداف شرکت بازآفرینی
۳ـ سفر مدیرعامل پروژه های بازآفرینی قزوین