جدیدترین آمار کمیسیون اروپا نشان می‌دهد ۲۷ عضو این اتحادیه در هفت ماه ابتدایی سال ۲۰۲۰ مجموعا ۲/ ۲ میلیارد یورو صادرات به جمهوری اسلامی داشته اند که نسبت به دور مشابه پارسال ۱۲ درصد کاهش داشته، اما صادرات ایران به این کشورها با رشدی ۵ درصدی به ۴۴۰ میلیون یورو رسیده است.
در مجموع تجارت ایران و اتحادیه اروپا نسبت به پارسال مقداری کاهش نشان می دهد، اما در مقایسه با دیگر شرکای اصلی ایران، این کاهش چندان چشم‌گیر نیست.
طی سال جاری اتحادیه اروپا تلاش‌هایی برای ایجاد ساز و کارهای تبادلات مالی و تجاری با ایران انجام داد که نمونه آن اینستکس و سازوکار مالی سوئیس بود.
گزارش جدید یورواستات، نهاد آماری کمیسیون اروپا نشان می‌دهد صادرات ایران به ۲۷ عضو این اتحادیه در ماه ژوئیه به بیش از ۹۲ میلیون یورو رسیده که بالاترین رقم از ابتدای پارسال است. یک سوم از این کالاها راهی آلمان شده است، کشوری که بزرگترین شریک تجاری ایران در اروپا است.
صادرات آلمان به ایران نیز در هفت ماه ابتدایی سال به ۹۲۰ میلیون یورو رسیده است، به عبارتی، آلمان سهمی ۴۲ درصدی در کل صادرات اتحادیه اروپا به ایران دارد. صادرات آلمان به ایران در هفت ماه ابتدایی سال نسبت به دور مشابه پارسال نزدیک ۱۲ درصد رشد داشته است.
البته، اتحادیه اروپا از ابتدای سال ۲۰۱۹ کلا واردات نفت از جمهوری اسلامی را متوقف کرد و آمارهای یورواستات نیز نشان می‌دهد کل صادرات ایران به اتحادیه اروپا در هفت ماه ابتدایی سال جاری نسبت به دور مشابه ۲۰۱۸ بیش از ۱۶ برابر افت نشان می دهد. ایران در هفت ماه سال ۲۰۱۸ بیش از ۱/ ۷میلیارد یورو صادرات به اتحادیه اروپا داشت و بخش اعظم این صادرات، نفت خام بود.
واردات ایران نیز از این اتحادیه نسبت به هفت ماه ابتدایی سال ۲۰۱۸ کمتر از نصف شده است.
افت اندک سطح تجاری ایران و اروپا در سال جاری نسبت به پارسال در حالی است که میزان بازرگانی ایران با دیگر شرکای اصلی به شدت افت کرده است.
شرکای آسیای شرقی
آمارهای گمرکی چین نشان می‌دهد وارداتش از ایران در هفت ماه ابتدایی سال جاری میلادی نسبت به دور مشابه پارسال نزدیک ۶۲ درصد افت داشته و به ۵/ ۳ میلیارد دلار رسیده است. به عبارتی کمتر از نصف شده است. صادرات چین به ایران نیز با افتی ۶ درصدی به ۵ میلیارد و ۱۲۰ میلیون دلار کاهش یافته است.
بعد از سوریه و اخیرا مورد ونزوئلا، چین تنها کشوری است که علنا نفت از ایران می‌خرد، اما سطح واردات نفت چین از جمهوری اسلامی در هفت ماه ابتدایی امسال ۸۲ درصد کاهش یافته و به ۷۷ هزار بشکه در روز رسیده که ارزش آن بنابر گزارش گمرک چین ۷۴۱ میلیون دلار بوده است. یعنی بیش از یک پنجم صادرات ایران به چین شامل نفت خام بوده است. البته گزارش‌‌های زیادی از شرکت های ردیابی نفت‌کش‌ها از فروش پنهانی نفت ایران تحت نام نفت دیگر کشورها مانند اندونزی و مالزی منتشر شده است.
هند بعد از چین دومین مشتری نفتی ایران در دوران قبل از تحریم‌ها بود، اما آمارهای وزارت دارایی این کشور نشان می دهد در هفت ماه ابتدایی سال جاری میلادی تنها ۱۴۰ میلیون دلار واردات از ایران داشت، در حالی که در دور مشابه پارسال بیش از ۲/ ۳ میلیارد دلار واردات از جمهوری اسلامی داشت.
صادرات هند به ایران نیز با کاهشی ۴۵ درصدی به کمتر از ۶/ ۱ میلیارد دلار رسیده است.
کره جنوبی و ژاپن که قبل از تحریم‌ها سومین و چهارمین مشتری بزرگ نفتی ایران بودند، در هفت ماه ابتدایی امسال کل وارداتشان از ایران روی‌هم‌رفته به ۳۰ میلیون دلار نیز نمی رسد، در حالی که در دور مشابه پارسال ۳/ ۳ میلیارد دلار (بیش از صد برابر امسال) واردات از ایران داشتند. صادرات این کشورها به ایران نیز روی‌هم‌رفته به ۱۵۰ میلیون دلار رسیده که نصف هفت ماه ابتدایی پارسال است.
کشورهای همسایه
در میان کشورهای همسایه، عراق، افغانستان، امارت و ترکیه مهمترین شرکای تجاری ایران هستند.
گزارش هفت ماهه سال جاری مرکز آمار ترکیه نشان می دهد وارداتش از ایران نسبت به دور مشابه پارسال بیش از پنج برابر افت داشته و به ۵۸۰ میلیون دلار سقوط کرده است. در دور مشابه پارسال این رقم سه میلیارد دلار بود. صادرات ترکیه به ایران نیز یک سوم کاهش یافته و به ۱/ ۱ میلیارد دلار رسیده است.
دیگر شرکای اصلی ایران در میان همسایه ها، آمارهای رسمی تجارت با ایران را منتشر نکرده‌اند، اما فرزاد پیلتن مدیر کل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت ایران هفته گذشته اعلام کرد صادرات پنج ماه ابتدایی سال جاری خورشیدی ایران به کشورهای عرب خاورمیانه به ۵/ ۲ میلیارد دلار رسیده، در حالی که این رقم در دور مشابه پارسال ۵/ ۳ میلیارد دلار بود.
جزئیات آمارهای وی نشان می دهد صادرات ایران به عراق تقریبا نصف شده و به ۸/ ۱ میلیارد دلار رسیده است. صادرات ایران به امارات، دومین کشور بزرگ شریک تجاری ایران، نیز از ۶/ ۱ میلیارد دلار در پنج ماه ابتدایی پارسال به ۳۱۰ میلیون دلار در دور مشابه امسال سقوط کرده است.
آمارهای گمرکی ایران نیز نشان می‌دهد صادرات جمهوری اسلامی به افغانستان در این دوره به ۷۸۱ میلیون دلار رسیده است که نسبت به دور مشابه پارسال ۱۳ درصد افت نشان می‌دهد.
کل تجارت خارجی ایران
آوایل سال جاری، یعنی تقریبا ابتدای سال ۱۳۹۹، صندوق بین‌المللی پول گزارشی منتشر کرد که در ان پیش‌بینی کرده بود کل صادرات نفتی، غیرنفتی و خدمات ایران در سال ۲۰۲۰ میلیادی ۴۶ میلیارد دلار خواهد بود که نسبت به سال ۲۰۱۸ حدود یک پنجم کاهش مییابد. کل صادرات ایران در سال ۲۰۱۸ نزدیک ۱۰۰ میلیارد دلار بود.
اما آمارهای رسمی رسمی شرکای اصلی ایران و خود گمرک جمهوری اسلامی نشان می‌دهد اگر سطح تجارت خارجی در بقیه سال نیز مانند هفت ماه ابتدایی ادامه یابد، کل صادرات کشور بسیار بیشتر از آن چیزی که صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده، کاهش مییابد.
آمارهای گمرکی نشان می‌دهد که صادرات غیرنفتی ایران در فاصله فروردین تا پایان مرداد نسبت به دور مشابه پارسال ۴۴ درصد کاهش یافته و به زیر ۱۱ میلیارد دلار سقوط کرده است. گمرک ایران آمارهای نفتی و خدمات را منتشر نمی‌کند، اگرچه امسال برای اولین بار طی اقدام عجیبی صادرات بنزین را نیز در آمارهای صادرات غیرنفتی وارد کرده است. بدون بنزین، صادرات غیرنفتی ایران کمتر از نصف شده است.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۰