۲۹ مهر ۱۳۸۷ ● ۱۲ سال پیش در چنین روزی مهرانگیز دولتشاهی در پاریس درگذشت: “از تمام کتاب‌های قانون مدنی آن مواردی که مربوط به زن و خانواده می‌شد را استخراج و تکثیر کردیم تا زنان متوجه شوند که این قوانین باید اصلاح شوند”.
مهرانگیز دولتشاهی در سال ۱۲۹۸ در تهران زاده شد. پدرش نماینده مجلس بود. چهار ساله بود که به نخستین کودکستان تهران رفت که پدرش بنیاد نهاده بود: “پنج ساله بودم که پدرم به من الفبا یاد داد و یک قدری هم حساب یاد گرفتم و بعد معلم سرخانه برایمان آوردند. گلستان می‌خواندیم. بعد که مدرسه زرتشتیان رفتیم به مناسبت سنم کلاس دو گذاشتندم”.
۱۵ ساله بود که پدر را از دست داد و نتوانست طبق خواسته‌اش به اروپا برود. ۱۷ ساله بود که از مدرسه آمریکاییان دیپلم گرفت و پس از یک سال اقامت در آلمان به ایران بازگشت اما باز با همسرش به آلمان رفت و “دانش‌های ارتباطات اجتماعی” خواند. ۲۷ ساله بود که به ایران بازگشت و به “حزب دموکرات ایران” از مخالفان “حزب توده” پیوست: “بین دوستان که حرف اصلاحات در مورد مسائل زنان می‌زدم، می‌گفتند توده‌ای هستی؟ می‌گفتم اگر توده‌ای‌ها هم این حرف‌ها را می‌زنند، درست می‌گویند”.
۲۹ ساله بود که “انجمن زنان” را در تهران گشود و نمایشگاه فراکشوری “فعالیت زنان” را با شرکت نمایندگانی از ۳۰ کشور آسیایی برپا کرد. ۳۰ ساله بود که به همراه همسرش برای بار سوم به آلمان رفت و چهار سال پس از آن با نوشتن پایان‌نامه “ایران و برآمدن مطبوعات آزاد در پی انقلاب ۱۹۰۶ (مشروطه) در رشته علوم اجتماعی دکترا گرفت و به تهران بازگشت.
۳۶ ساله بود که “جمعیت راه نو” را گشود و از طریق آن نقشی کلیدی در رویکردهای نوین به کار زنان در جامعه ایفا کرد.
۴۴ ساله بود که به مجلس شورای ملی راه یافت و در تصویب قانون‌های پشتیبانی از حقوق زنان نقش برجسته‌ای داشت و همزمان در ایجاد دوره‌های خانه‌داری، کودک‌پروری، مبارزه با بیسوادی و به طور کلی آگاهی‌سازی زنان تلاش‌های پرباری کرد.
او می‌کوشید میان روحانیان و نوگراهای لائیک پیوند و آشتی برقرار کند و شاید به این خاطر با امام موسی صدر و آیت‌الله بروجردی دیدار کرد و کتاب خود “جامعه، دولت و جنبش زنان ایران” را برای ایشان شرح داد که در آن از حق طلاق برای زنان پشتیبانی کرده است.
۵۶ ساله بود که سفیر ایران در دانمارک شد و از شهبانوی آن کشور نشان افتخار گرفت و تا بروز انقلاب ۵۷ در آن مقام بود. مهرانگیز دولتشاهی در ۹۱ سالگی در پاریس درگذشت.
برگرفته ای سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۲۰ اکتبر ۲۰۲۰