خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی تازه اعلام کرد که حکمومت ایران در بحبوحه تنش‌ها در ایالات متحده کار ساخت تاسیسات هسته‌ای زیر زمینی در فردو را آغاز کرده است.
در این گزارش که با استناد به تصاویر ماهواره‌ای ثبت شده در روز جمعه ۱۷ دسامبر تهیه شده آمده است: برغم آنکه ماهیت ساخت و سازهای جدید هنوز کاملا مشخص نیست اما هرگونه فعالیت هسته‌ای در سایت فردو نگرانی جدید را برای دونالد ترامپ در روزهای پایانی ریاستش بر کاخ سفید به همراه خواهد داشت.
ایران پیشتر از تجهیز تاسیسات هسته‌ای نطنز پس از انفجار اسرارآمیز ماه ژوئیه در یکی از بخش‌های مونتاژ سانتریفیوژ در این سایت خبر داده بود.
پس از این انفجار که تهران آنرا ناشی از اقدام خرابکارانه توصیف کرد، نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی و مسئولان سازمان انرژی هسته‌ای ایران از نصب زنجیره‌ای از سانتریفیوژهای پیشرفته و جدید به فرایند غنی‌سازی اورانیوم خبر داده بودند.
آسوشیتدپرس بیش از یک ماه پیش نیز در گزارشی اعلام کرده بود که ایران کار ساخت تاسیسات زیرزمینی در سایت هسته ای نطنز را آغاز کرده است.
در این گزارش آمده بود که ایران از ماه سپتامبر برای این منظور جاده‌ای در جنوب نطنز احداث کرده و تصاویر ماهواره‌ای فعالیت ماشین آلات راه‌سازی را در این منطقه به خوبی نشان می‌دهند.
کاظم غریب آبادی، نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین المللی در وین با تایید ضمنی این خبر گفته بود که پس از انفجار نطنز تاسیساتی برای تولید دستگاه‌های پیشرفته سانتریفوژ در دل کوه ایجاد می‌شود که گزارش آن به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده شده اما تهران نیازی به بازرسی از این تاسیسات نمی‌بیند.
درگزارش تازه آسوشیتدپرس اما تصریح شده که ایران هنوز به طور رسمی وعلنی ساخت تاسیسات زیر زمینی در فردو را که که کشورهای غربی سال ۲۰۰۹ از انجام فعالیت‌های هسته‌ای در آن مطلع شدند، مورد تایید قرار نداده است.
جفری لوئیس ، کارشناس موسسه مطالعات بین المللی میدل‌بوری وابسته به مرکز مطالعات منع گسترش سلاح های هسته‌ایِ «جیمز مارتین» که مامور مطالعه در باره فعالیت‌های هسته‌ای ایران است در این خصوص می‌گوید: «هرگونه تغییر در این سایت (فردو) با دقت مورد بررسی قرار می گیرد.»
آسوشیتدپرس در گزارش خود آورده است که نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد و آژانس بین المللی انرژی اتمی که بازرسان آن در چارچوب توافق هسته‌ای در ایران فعال هستند از پاسخ به سوالی در باره ساخت تاسیسات هسته‌ای زیرزمینی در فردو خودداری کرده‌اند.
در این گزارش تصریح شده است که ساخت و ساز در سایت فردو از اواخر سپتامبر در محوطه‌ای واقع در شمال غربی این سایت آغاز شده است.
سایت هسته‌ای فردو برای محافظت از حملات هوایی احتمالی در دل کوه ساخته شده و در مجاورت آن نیز چند ساختمان تحقیق و پشتیبانی از جمله مرکز فناوری خلا واقع شده است.
رژیم ایران بر اساس توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهانی قبول کرد که غنی سازی اورانیوم در فردو را متوقف کرده و این سایت را به یک «مرکز هسته ای، فیزیک و فناوری» تبدیل کند اما این سایت با کاهش تعهدات برجامی تهران باردیگر به مرکزی برای غنی‌سازی اورانیوم مبدل شد.
پاسخ ایران به سخنان تازه گروسی: برجام قابل مذاکره مجدد نیست
ایران پس از کاهش تعهدات برجامی همواره از سوی کشورهای اروپایی باقی‌مانده در توافق هسته‌ای وین به دلیل نقض مفاد این توافقنامه مورد انتقاد قرار گرفته است.
این در حالیست که تهران طرف‌های اروپایی را به ناتوانی در عمل به عهداتشان پس از خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام متهم کرده و تاکید دارد به دلیل محقق نشدن امتیاز‌های تجاری پیش بینی شده زیر سایه تحریم‌های یکجانبه واشنگتن، بر اساس مفاد برجام از تعهدات پیشین فاصله گرفته است.
کاظم غریب آبادی، نماینده دائم ایران نزد سازمان های بین‌المللی در وین در واکنش به اظهارات تازه رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هرگونه مذاکره مجدد بر سر برجام را رد و تاکید کرده که در صورت احیای این توافقنامه نیازی به سند جداگانه برای آژانس نخواهد بود.
این سخنان در حالی ایران می‌شود که رافائل گروسی به تازگی در گفتگو با رویترز از یک توافق تازه با ایران پس از روی کار آمدن جو بایدن در ایالات متحده به عنوان شرط لازم برای احیای برجام یاد کرده است.
مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اشاره به ابراز تمایل رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده برای بازگشت به توافق هسته‌ای وین تاکید کرده که تقض تعهدات و تخلفات از سوی ایران به حدی رسید که امکان بازگشت به نقطه اول وجود ندارد و باید شرایطی جدید برای بازگشت ایران به پیش از زمان کاهش تعهدات برجامی تعیین شود.
آقای غریب آبادی در واکنش به این سخنان گفته است «تعهدات اعضا و وظایف آژانس به طور ظریف و دقیقی مکتوب شده و مورد توافق قرار گرفت و هر طرفی می‌داند که برای اجرای توافق چه کاری باید انجام دهد.»
نماینده دائم ایران نزد سازمان های بین‌المللی در وین تصریح کرده که آژانس تنها مامور نظارت و راستی آزمایی در اقدامات مرتبط هسته‌ای است و هرگونه ارزیابی در خصوص چگونگی اجرای تعهدات و یا بازگشت به آن فراتر را ماموریت این نهاد توصیف کرده است.
برگرفته ای از سایت یورونیوز (اتحادیه اروپا) به زبان فارسی، ۱۸ دسامبر ۲۰۲۰