ایران می‌گوید عراق شش میلیارد دلار بدهی‌اش به ایران را پرداخت نکرده و به همین دلیل صادرات گاز به آن کشور را محدود کرده است. تحریم‌های نفتی و بانکی آمریکا دلیل عدم پرداخت بدهی‌های عراق عنوان شده است. عراق کمبود برق دارد و نیروگاه‌های عراق به گاز ایران نیاز دارند.
میدان تایمز در شهر بصره عراق در نور لامپ‌ها می‌درخشد. عراق برای تأمین سوخت نیروگاه‌هایش به واردات گاز از ایران وابسته است.
شبکه اطلاع رسانی نفت و انرژی – شانا – که پایگاه خبری روابط عمومی وزارت نفت ایران است دوشنبه ۸ دی نوشت که شرکت ملی گاز ایران صادارت گاز خود به عراق را به دلیل بدهی عراق به ایران و پس از اخطارهای چندباره قراردادی، کاهش داده است.
یک روز پیش از بیانیه شرکت ملی گاز ایران، الشرقیه به نقل از سخنگوی وزارت برق عراق اعلام کرده بود که ایران صادرات سوخت گاز را که برای تأمین نیروگاه‌های برق عراق لازم است، به پایین ترین سطح در چند سال اخیر کاهش داده است.
سخنگوی وزارت برق عراق با تأیید اینکه ایران تأمین سوخت گاز را از پنج میلیون متر مکعب به سه میلیون متر مکعب کاهش داده، دلیل تصمیم ایران را افزایش بدهی عراق به ایران اعلام کرد.
شرکت ملی گاز ایران ایران می‌گوید که از وزارت برق عراق بیش از پنج میلیارد دلار طلبکار است:
«وزارت برق عراق بابت واردات گاز بیش از معادل پنج میلیارد دلار به شرکت ملی گاز ایران بدهکار است که مبلغ ۳ میلیارد دلار آن در بانک عراقی TBI مسدود و غیرقابل استفاده مانده و بیش از ۲ میلیارد دلار از بدهی سررسیدشده وزارت برق نیز هنوز از اساس از طرف وزارت برق عراق پرداخت نشده است.»
به غیر از این پنج میلیارد بدهی، شرکت ملی گاز ایران به شانا گفته است که طرف عراقی، طبق قراردادی که با ایران دارد، بیش از یک میلیارد دلار بابت تخلف‌های قراردادی هم بدهی دارد.
ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا به میلیاردها دلار از دارایی‌هایش در چندین کشور دسترسی ندارد. مبلغ سه میلیارد دلار که در بانک تجارت عراق یا همان بانک TBI مسدود شده از جمله دارایی‌های است که به دلیل تحریم‌های نفتی و بانکی ایران از دسترس ایران خارج شده است.
شرکت ملی گاز ایران در بیانیه‌ای که به شانا داده نوشته است که ایران به پرداخت طلب‌هایش برای خرید غذا و دارو نیاز دارد.
عراق بدون گاز ایران توانایی تولید برق لازم به ویژه برای استان‌های میانی را ندارد. از سویی، کمبود برق در تابستان سال ۲۰۲۰ به اعتراض‌های مردمی در عراق انجامید. اعتراض‌هایی که برق را تبدل به یک کالای سیاسی کرد که ثبات سیاسی عراق به آن وابسته است.
قطعی مدام برق در عراق، دولت نوپای مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق را تهدید می‌کند. کمبود فزاینده برق در عراق تا کنون با خرید بیشتر گاز از ایران جبران شده اما عراق نیاز دارد که نیروگاه‌ها و شبکه‌های خود را به روز کند که نیاز به خرید گاز را جبران کند.
عراق از طرف آمریکا تحت فشار است که با سرمایه‌گذاری در شبکه برق و نیروگاه‌ها، از گاز ایران بی‌نیاز شود.
واشنگتن در راستای سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ، علیه ایران تا کنون بارها از عراق خواسته‌اند که برنامه‌های بلند مدت را برای کاهش وابستگی بخش انرژی این کشور به ایران دنبال کند. برای قطع وابستگی عراق به واردات گاز از ایران، ایالات متحده آمریکا در ماه اوت ۲۰۲۰، توافق‌نامه‌هایی را به ارزش ۸ میلیارد دلار در عرصه انرژی با عراق امضاء کرد.
دن برویت، وزیر انرژی وقت آمریکا در ۲۹ مرداد / ۱۹ اوت در دیدار با وزیران نفت و برق عراق هدف این سرمایه‌گذاری‌های آمریکا در عراق را «پیشرفت سریع به سمت استقلال انرژی عراق از ایران» عنوان کرد که در برنامه مشترک عراق و آمریکا قرار است در پنج سال ممکن شود.
در حال حاضر اما عراق برای فعالیت نیروگاه‌های خود به واردات گاز از ایران نیاز دارد و برای اینکه مشمول تنبیه‌های تحریم‌های واشنگتن علیه ایران نشود، از آمریکا معافیت می‌گیرد. آمریکا تا کنون معافیت‌های دوره‌ای برای عراق صادر کرده که معمولا دوره‌های آنها از ۹۰ تا ۱۲۰ روز بوده است. اما در آخرین درخواست برای معافیت که در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۰ اتفاق افتاد، آمریکا حاضر شد که تنها برای ۴۵ روز معافیت عراق را تمدید کند. این معافیت یک روز قبل از اینکه جو بایدن – رئیس‌جمهوری منتخب – وارد کاخ سفید شود پایان می‌یابد.
با این حال ایران و عراق همچنان به هم نیاز دارند. ایران نیاز مالی به پرداخت شدن طلب‌هایش دارد و عراق بدون واردات انرژی از ایران دچار کمبود برق و بحران سیاسی داخلی خواهد شد.
رویترز در رابطه با این خبر از قول یک مقام عراقی نوشته است که ایران و عراق به دنبال راه‌حل‌هایی برای پرداخت بدهی‌ها هستند. به نقل از همین خبرگزاری، رضا اردکانیان، وزیر انرژی ایران قرار است روز سه‌شنبه ۲۹ دسامبر به بغداد رفته و در مورد بدهی‌های پرداخت نشده با همتای عراقی خود گفت‌وگو کند.
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه، ۲۹ دسامبر ۲۰۲۰