ثمانه قدرخان
با قرار گرفتن تهران در وضعیت هشدار آلودگی هوا و احتمال تعطیلی دو روزه آن به دستور استانداری پایتخت، شهروندان تهرانی این‌بار نه به‌خاطر کرونا که به دلیل نبود هوای سالم قرنطینه می‌شوند. در عین حال، تهران مدتی است گرفتار هجوم بوی نامطبوع نیز شده است.
مدیر کل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، روز چهارشنبه دهم دی‌ماه، در اظهار نظری عجیب، بوی نامطبوع تهران را یک مساله جهانی عنوان کرد و گفت: «در حقیقت، در سطح دنیا نیز آلودگی بو یک موضوع نسبتاً جدید است.»
بوی نامطبوع و هوای ناسالم، دو گرفتاری جدید پایتخت در روزهای بحرانی کروناست. هوای آلوده چند سالی است که در ریه تهرانی‌ها و شهروندان برخی کلان‌شهرهای دیگر، جا خوش کرده است. در روزها و هفته‌های گذشته، با بحرانی‌شدن شیوع کرونا، حالا مردم در تهران نمی‌دانند که دقیقا به‌دلیل آلاینده‌های هوا و بوی تعفن‌مانندی که هوا را آلوده کرده است، نفس کم آورده‌اند یا به‌خاطر کرونا.
بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، چهارشنبه دهم دی ماه، کیفیت هوای تهران با شاخص میانگین ۱۶۲ در شرایط ناسالم برای همه افراد قرار داشته است. کیفیت هوا تقریبا در تمامی ایستگاه‌های سنجش در مناطق مختلف پایتخت، در وضعیت قرمز بوده است.
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران تاکید کرد که از ترددهای غیرضروری در تهران خودداری شود.
استاندار تهران نیز گفت: «با توجه به غلظت آلاینده‌ها، در صورت تصویب هیات دولت، احتمال تعطیلی یک تا دو روز در هفته آینده وجود دارد.»
بر اساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، در حال حاضر کیفیت هوا در ایستگاه‌های اقدسیه (منطقه ۱)، پونک، پیروزی (منطقه ۱۳)، تربیت مدرس (منطقه ۶)، ستاد بحران (منطقه۷)، شادآباد (منطقه ۱۸)، شریف (منطقه ۲)، شهرداری منطقه ۲۰، شهرداری منطقه ۲، شهرداری منطقه ۴، شهرداری منطقه ۱۰، شهرداری منطقه ۱۱ و شهرداری منطقه ۲۱ برای همه افراد ناسالم است. در این شرایط، شهروندان باید در خانه بمانند و تا حد ممکن در سطح شهر تردد نداشته باشند.
به‌‌تازگی مقام‌های شهری تهران دلیل هوای آلوده مخلوط با سرب را سوزاندن مازوت در نیروگاه‌های تهران و شهرهای اطراف مثل اراک عنوان کرده‌اند. مازوتی که به دلیل تحریم‌های چند سال اخیر ایران قادر به فروش آن نیست، برای سوخت نیروگاه‌های خود از آن استفاده می کند. مواد سمی سرطان‌زا ناشی از این سوخت، دلیلی برای آمار بالای مبتلایان به بیماری‌های تنفسی، قلبی و سرطان در پایتخت است.
تهران اما تنها در محاصره هوای بد نیست. این ابرشهر چندسالی است که هر روز خود را با بوی نامطبوع آغاز می‌کند، بویی شبیه تعفن.
اما بوی نامطبوع از کجا ناشی می‌شود؟ برخی بوی نامطبوع را هم نتیجه سوزاندن مازوت عنوان کرده‌اند، ولی مدیرکل محیط‌زیست شهرداری تهران گفته است که «ارتباط بین نقاط انفصال فاضلاب شهری با بوی نامطبوع تهران، به‌عنوان یکی از سناریوها، همواره مطرح است».
شینا انصاری افزوده است: «عوامل تشدیدکننده انتشار بوی نامطبوع شهر تهران مانند رطوبت هوا، وارونگی دما و آلودگی هوا به‌ویژه در فصل پاییز و زمستان، پیچیدگی‌های زیادی دارد و به‌سادگی قابل اندازه‌گیری نیست.»
مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار می‌گوید: «همچنان منبع و کانون این آلودگی مبهم مانده است.» این در حالی است که سال گذشته، سازمان مدیریت بحران، دستگاه‌هایی خریداری کرد که به‌وسیله آن در چند منطقه منتخب، از جمله منطقه ۷، میزان بو اندازه‌گیری شد و نشان داد در زمان انتشار بوی نامطبوع میزان گوگرد بالا بوده است.
هرچند گفته‌های متفاوتی از برخی مقام‌های رسمی درمورد هوای آلوده و بوی نامطبوع در تهران منتشر می‌شود، ولی به نظر می‌رسد دولت باید مصرف سوخت مازوت را برای نیروگاه‌های خود متوقف کند. روز چهارشنبه، اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست، هم در یادداشتی در روزنامه آفتاب یزد با اشاره به همین دو موضوع نوشت: «در کنار عوامل دیگری مانند ۲۸۰۰ اتومبیل و به همین تعداد موتورسیکلت که متاسفانه از سوخت مناسبی هم برخوردار نیستند و همچنین وجود ۳۰ درصد از صنایع در اطراف تهران که ســبب آلودگی هوای تهران شــده‌اند، بایداستفاده از سوخت مازوت را در ایجاد آلودگی هوا موثر دانست.»
آقای کهرم سوخت مازوت را بسیار خطرناک و سرطان‌زا عنوان کرده است. هرچند سازمان حفاظت محیط زیست به وزیر نفت و هیات دولت در این مورد تذکر داده و خواستار توقف استفاده از مازوت به‌عنوان سوخت نیروگاهها شده است، معاون محيط‌زيست انسانی سازمان حفاظت محيط‌زيست امروز، پنج‌شنبه ۱۱ دی‌ماه، در گفت‌وگویی با روزنامه همشهری گفته است جلساتی که با وزارت نفت درخصوص توقف استفاده از سوخت مازوت برگزار شده به نتيجه نرسيده، چون عزم و اراده‌ای برای اين گام محيط‌زيستی وجود نداشته است. به گفته مسعود تجریشی، وزارت نفت اعلام کرده است که برای حل مشكل نيازمند تامين منابع مالی است.
به نظر می‌رسد تهران به این زودی‌ها از بوی نامطبوع و هوای آلوده خلاصی نخواهد یافت.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت به زبان فارسی، ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰