نیروهای مرزبانی سپاه پاسداران در منطقه مرزی شهرستان سراوان، روز دوشنبه ۴ اسفند مسیر تردد گروهی از رانندگان و سوختبران در منطقه مرزی سراوان را مسدود کردند. این شهروندان به نشانه اعتراض در مقابل پایگاه سپاه سراوان تجمع کردند که با تیراندازی نیروهای نظامی مواجه شدند. در حالی که بنا به اطلاع منابع محلی تاکنون دستکم ۱۰ شهروند کشته و ۵ تن دیگر زخمی شدند، محمدهادی مرعشی، معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان ظهر امروز ضمن تایید خبر کشته و زخمی شدن شماری از سوختبران مدعی شد که “تیراندازی روز گذشته در مرز شمسر شهرستان سراوان توسط سوخت‌برها در آن طرف مرز رخ داد که با تیراندازی مأموران پاکستانی یک نفر از سوخت‌برها کشته شد و تعدادی زخمی شدند.” در ادامه امروز گروهی از شهروندان در شهرستان سراوان در اعتراض به کشته و زخمی شدن سوختبران، در مقابل ساختمان فرمانداری این شهرستان دست به تجمع زدند. تجمع اعتراضی این افراد با مداخله نیروهای امنیتی به خشونت کشیده شد و بر اساس ویدیوهای منتشر شده در شبکه های اجتماعی، نیروهای مذکور به سمت شهروندان اقدام به شلیک گلوله های ساچمه‌ای و پرتاب گاز اشک آور کردند که موجب زخمی شدن تعدادی از شهروندان شد. همچنین گفته می‌شود شماری از حاضرین نیز بازداشت شدند. امروز همچنین مولوی عبدالحمید اسماعیل زهی، امام جمعه اهل سنت زاهدان در اطلاعیه قتل سوختبران بلوچ به دست نیروهای نظامی را «جنایت خلاف شرع و قانون» خواند و از مسئولان خواست «در سریع‌ترین زمان ممکن عاملان این حادثه دردناک را محاکمه و مجازات نمایند».
قتل این سوختبران پس از آن رخ داد که نیروهای مرزبانی در مناطق مرزی شهرستان سراوان طی این روز مسیر تردد گروهی از رانندگان و سوختبران در منطقه مرزی سراوان را مسدود کردند. این شهروندان به نشانه اعتراض در مقابل پایگاه سپاه سراوان تجمع کردند که با تیراندازی نیروهای نظامی مواجه شدند.
کمپین فعالین بلوچ با اعلام اینکه در جریان این رخداد دستکم ۱۰ شهروند کشته و ۵ تن دیگر زخمی شدند، هویت شهروندان جان باخته را “یحیی گنگوزهی، فرزند علی خان، عبدالرحمن شهرسان زهی، عبدی شهرسان زهی فرزند بهارشاه، سلمان شهرسان زهی، رحمان بخش دهواری فرزند بهارشاه، عبدالوهاب دامنی، انس صاحب زاده، عبدالغفور توتازهی، محمد میربلوچزهی، محمد نصرت زهی» ۱۷ ساله فرزند بشیر و اسامی زخمی شدگان “بهزاد آزادی فرزند رسول، ادریس بلوچ زهی فرزند حسن، محمد مندازهی، «سلمان» فرزند جنگهان، عبدالستار دهواری فرزند خیرمحمد عنوان کرده است.
در حالی که به گفته منابع محلی، در پی تیراندازی نیروهای وابسته به سپاه، تاکنون دستکم ۱۰ شهروند کشته و ۵ تن دیگر زخمی شدند، محمدهادی مرعشی، معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان ضمن تایید خبر کشته شدن شماری از سوختبران مدعی شد “این حادثه ساعت ۸ صبح دیروز در مرز شمسر شهرستان سراوان توسط سوخت‌برها در آن طرف مرز رخ داد که با تیراندازی افراد ناشناس یک نفر از سوخت‌برها کشته شد و تعدادی زخمی شدند” این مقام امنیتی در ادامه با ادعای اینکه این درگیری با تحریک و فضاسازی اعضای جیش العدل و تحرکات برخی به ادعای وی “سودجویان” در حوزه شهرستان سراوان به وجود آمد، گفت که در این درگیری ۲ نفر کشته و تعدادی زخمی شدند.
گروهی از شهروندان در شهرستان سراوان امروز سه‌شنبه ۵ اسفندماه، در اعتراض به کشته و زخمی شدن تعدادی از سوختبران، در مقابل ساختمان فرمانداری این شهرستان دست به تجمع زدند.
بر اساس ویدیوهای منتشر شده در فضای مجازی، تجمع اعتراضی این افراد با ورود نیروهای امنیتی به خشونت کشیده شد. نیروهای مذکور به سمت شهروندان اقدام به تیراندازی (گلوله های ساچمه ای) و پرتاب گاز اشک آور کردند. گزارش‌هایی درباره اختلال در خطوط تلفن همراه و اینترنت و حضور گسترده نیروهای امنیتی در سطح شهر سراوان نیز منتشر شده است.
در جریان این درگیری شماری از شهروندان زخمی شدند و در ویدئوهای منتشر شده دیده می شوند که معترضان خودروهای ماموران کلانتری را به آتش کشیدند.
همزمان، معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان در واکنش به اعتراضات شهروندان در سراوان گفت که “با حمله افراد به پاسگاه مرزی و سوء‌استفاده برخی سودجویان سوخت‌بر با آتش زدن یک دستگاه موتورسیکلت، اقدام به سنگ‌پرانی به‌سمت پاسگاه می‌کنند. بعد از این ماجرا با معتمدان محلی صحبت کردیم و موضوع تحت کنترل در آمد اما امروز باز عده‌ای در فضای مجازی مردم را برای تجمع تحریک می‌کردند که باز عده‌ای به‌سمت فرمانداری حمله کردند و با شکستن شیشه‌های فرمانداری متفرق شدند.”
همزمان گزارش‌هایی از بازداشت شماری از معترضانی تجمع امروز منتشر شده است. هرانا کماکان در تلاش برای احراز هویت و شمار بازداشت شدگان در جریان این تجمع است.
امروز همچنین بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی با استفاده از هشتگ #سراوان اعتراض خود را نسبت به قتل سوختبران در استان سیستان و بلوچستان نشان دادند. این هشتگ تا زمان تنظیم این گزارش حدود ۱۵۰ هزار بار استفاده شده است.
روز جاری همچنین، مولوی عبدالحمید اسماعیل زهی، امام جمعه اهل سنت زاهدان در اطلاعیه قتل سوختبران بلوچ به دست نیروهای نظامی را «جنایت خلاف شرع و قانون» خواند و از مسئولان خواست «در سریع‌ترین زمان ممکن عاملان این حادثه دردناک را محاکمه و مجازات نمایند».
وی در این بیانیه به قسمتی از صحبت‌های علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی که گفته بود مرادش از مبارزه با قاچاق برخورد با فلان کوله‌بر ضعیف بلوچستانی نیست» اشاره کرده و گفته است «متأسفانه اکثر مردم استان با مشکلات عدیده‌ی معیشتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و در بدترین وضعیت اقتصادی به سر می‌برند. با توجه به نبود شغل کافی و منبع درآمد، بسیاری از مردم استان ناچار به خرید و فروش سوخت می‌شوند. سوخت‌بری جرم و قاچاق نیست؛ سوختبران نان‌آوران خانواده‌های خودشان هستند و زندگی هزاران خانواده از همین طریق می‌چرخد.»
مولوی عبدالحمید با بیان اینکه دولت مسئول برنامه‌ریزی برای معیشت مردم است گفت: «کسی ناچار به اختیار نمودن شغل‌های پرخطر نشود.» او در بخش دیگری از بیانیه خود مرز مشترک را «متعلق به همین مردم»دانست که «نفعش باید به همین مردم محروم برسد، نه کسانی که با تجارت کلان سوخت، سود میلیاردی به‌دست می‌آورند.»
در سال‌های اخیر سپاه پاسداران مسئولیت امنیت مرزهای این منطقه را بر عهده گرفته و با دیگر نیروهای نظامی و امنیتی ایران قرارگاهی مشترک در سیستان و بلوچستان برپا کرده‌اند.
سالانه ده‌ها نفر از شهروندان عمدتا بلوچ در استان های سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان در تیراندازی ماموران کشته و یا زخمی می‌شوند، عمده این افراد کسانی هستند که به کار فروش و جابه‌جایی سوخت -در مقدار اندک- مشغول‌اند که حکومت ایران آن را قاچاق می‌نامد.
از سوی دیگر دولت ایران چندی پیش طرحی به نام “رزاق” را تصویب کرده که بنابر آن قرار است جایگاه‌های سوخت رسانی در طول مرز زده شود و فروش سوخت توسط ساکنانی که تا شعاع ۲۰ کیلومتری مرز زندگی می کنند، قانونی شود. به گفته فعالان بلوچ این طرح یکی از زمینه‌های نارضایتی‌های اخیر بوده و در نتیجه آن ممکن است جمعیت زیادی از شهروندان در استان سیستان و بلوچستان منبع درآمد خود را از دست بدهند. چرا که بسیاری از کسانی که به سوخت‌بری در استان سیستان و بلوچستان مشغول هستند محل زندگی‌شان از ۲۰ کیلومتری مرز فاصله بیشتری دارد. معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان نیز مدعی شده طرح رزاق یک طرح کارشناسی‌شده و قانونی است که فقط با مشارکت مردم تداوم پیدا خواهد کرد.
برگرفته ای از سایت هرانا (مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران)، ۲۴ فوریه۲۰۲۱