ماجرای «حصارکشی» محوطه تئاتر شهر چیست؟

چند روز پیش بود که بحث حصارکشی محوطه اطراف تئاتر شهر در تهران بار دیگر در فضای خبری ایران مطرح شد؛ پرویز حناچی، شهردار تهران، روز پنج‌شنبه ۱۴ اسفندماه در پاسخ به سوالی درباره «حصارکشی» در اطراف تئاتر شهر گفت: «هیچ کار غیر کارشناسی انجام نمی‌شود. تئاتر شهر یکی از مفاخر دوره معماری معاصر است. اما تداخل عملکردهایی که در اطراف آن قرار دارد و حفاظت از تئاتر شهر به صورت کارشناسی، بحث‌هایی شده اما هنوز هیچ اقدامی صورت نگرفته است.» شهردار تهران تاکید کرد که «هر اقدامی که بخواهد صورت گیرد مبتنی بر مطالعات کارشناسی است.»

پیش‌تر قادر آشنا، مدیرکل هنرهای نمایشی درباره زمان آغاز حصارکشی مجموعه تئاتر شهر، گفته بود: «خیلی علاقمند و امیدواریم که حصارکشی مجموعه در ایام باقیمانده از سال ۹۹ انجام شود.»

از سوی دیگر برخی از اعضای شورای شهر تهران نسبت به این طرح مواضع متفاوتی دارند و با اجرای آن مخالف هستند.

زهرا نژاد بهرام، حجت نظری، علی اعطا و محمد علیخانی از جمله اعضای شورای شهر تهران بودند که با حصارکشی در اطراف تئاتر شهر مخالفت کردند.

زهرا نژاد بهرام درباره طرح گفت: «مثل این است که پل‌های عابر پیاده را تعطیل کنیم چون ممکن است آسیب اجتماعی داشته باشد!» حجت نظری هم این اقدام را برابر با «ایزوله کردن» یک بخش از شهر قلمداد کرده بود.

علی اعطا سخنگوی شورای شهر تهران هم گفته بود که «حصر تئاتر شهر تیر خلاص به قلب فرهنگی پایتخت است.» علی اعطا خطاب به مقامات تصمیم‌گیرنده گفته بود که «نمی‌شود از یک سو، شعار ساماندهی ولیعصر و ثبت جهانی آن را مطرح کرد اما از سوی دیگر به تنگ‌تر کردن عرصه عمومی بلافصل آن چراغ سبز نشان داد؛ این‌ها با هم نمی خواند.»

انتقادها نسبت به این طرح و اجرای آن در اطراف یکی از مهم‌ترین اماکن شهر تهران در میان فعالان رسانه‌ای و هنرمندان کم نیست؛ پیش‌تر امید طاهری، منتقد تئاتر و نمایشنامه‌نویس در صفحه اینستاگرام با مطرح کردن بحث حصارکشی اطراف محوطه تئاتر شهر نوشته بود «تئاتر شهر باید حضور بی‌واسطه در شهر داشته باشد، گیریم که چند معتاد هم شبانه بیایند و آنجا آتش روشن کنند، یعنی توان دور کردن این افراد وجود ندارد؟ پس چرا در آنجا نگهبان و دوربین مدار بسته وجود دارد؟ حتما باید حصاری که ما نمی‌دانیم چیست، بتن است یا سیم خاردار در آنجا کشیده شود؟ دسترسی مردم از آنجا قطع شود و آنجا هم مانند تالار وحدت به یک فضای «لاکچری» تبدیل شود؟»

گیتی اعتماد، معمار و شهرساز هم به روزنامه «پیام‌ما» گفته بود که «تاکنون مسئولان مشخص نکرده‌اند که دقیقا قرار است چه اتفاقی برای تئاتر شهر رقم بخورد» به گفته او «مشکل تئاتر شهر با حصار حل نمی‌شود و این کار به نوعی پاک کردن صورت مسئله است، زیرا تا وقتی مشکلات اقتصادی و اجتماعی در جامعه وجود داشته باشد، حصار دردی را دوا نمی‌کند. از سوی دیگر فعالان مدنی هم می‌گویند که اجرای این طرح درواقع خارج کردن یک فضای عمومی از دسترس همگان است.

بحث درباره حصارکشی اطراف محوطه تئاتر شهر از چند سال پیش مطرح شد؛ وقتی شمار بزهکاری و جرم در اطراف این ساختمان تاریخی پایتخت بیشتر شد و به اصطلاح «پاتوقی» شد برای به گفته پلیس ایران «معتادان متجاهر». هرچند که برخی از فعالان مدنی و اهالی تئاتر با بحث حصارکشی اطراف تئاتر شهر مخالف هستند اما در مقابل گروهی از اهالی قدیمی تئاتر چندان هم با این کار مخالف نیستند و حتی از آن استقبال نیز کرده‌اند؛ رضا بابک، بازیگر تئاتر و تلویزیون از جمله هنرمندانی بود که از ایجاد حریم برای تئاتر شهر دفاع کرده بود و گفته بود: «از هیچ کمک و حمایتی برای بسامان شدن وضعیت پیرامون این بنای فرهنگی هنری دریغ نمی‌کند.» او همچنین از وضعیت پارک مجاور تئاتر شهر نیز انتقاد کرده و گفته بود: «اسم پارک مجاور تئاتر شهر، پارک دانشجوست، ولی عملا به پارک معتادان و دیگر اقشار مساله‌دار تبدیل شده و این هیچ برازنده تئاتر شهر نیست که اطرافش چنین وضعیتی داشته باشد.»

پروژه ساخت تئاتر شهر، که نماد هنر نمایش در ایران معاصر است، در سال ۱۳۴۶ آغاز شد. معمار این بنا علی سردارافخمی یکی از شاگردان هوشنگ سیحون، معمار برجسته ایرانی بود و ساخت آن پنج سال به طول انجامید. سالن اصلی تئاتر شهر اول به بهره‌برداری رسید و سالن چهار سو و تالار شماره دو نیز مدت کوتاهی پس از آن به بهره‌برداری رسیدند. سالن‌ها، بخش‌ها و محوطه اطراف ساختمان تئاتر شهر به مرور زمان به این مجموعه اضافه شدند.

فعالیت مجموعه تئاتر شهر تهران در سال‌های نخست زیر نظر «سازمان جشن هنر شیراز» و با نظارت مستقیم شهبانو فرح پهلوی بود اما پس از آن به «سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران» واگذار شد. بعد از انقلاب اسلامی در سال ۵۷ هم نظارت و مدیریت این مجموعه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل داده شد.

برگرفته ای از سایت ایندیپندنت به زبان فارسی، ۷ مارس ۲۰۲۱