«افشین سهراب‌زاده»، پناهجوی ایرانی که در چهار سال گذشته در ترکیه زندگی می‌کرد، در پی دستگیری در اداره مهاجرت شهر اسکی‌شهیر به کمپ دیپورت GGM شهر کایسری منتقل شده است و بنا به گفته همسرش مسئولان کمپ او را وادار به امضای برگه‌ای کرده‌اند که هیچ کدام نمی‌دانند چیست. طبق اظهارات وکیل این پناهجو در گفت‌وگو با برخی روزنامه‌نگاران ترک و همچنین همسر وی، دولت ترکیه به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی» این پناهجو را محکوم به ترک خاک این کشور کرده است. این در حالی است که افشین سهراب‌زاده مدتی قبل از سوی امور پناهندگان سازمان ملل برای آخرین مرحله انتقال به کشور مقصد فراخوانده شده بود.
افشین سهراب‌زاده در سال ۱۳۸۹ در جاده سنندج به سقز توسط نیروهای اداره اطلاعات شهر کامیاران بازداشت و در نهایت در شعبه ۲ دادگاه انقلاب شهر سنندج به اتهام «محاربه از طریق عضویت در حزب کومله» به ۲۵ سال زندان محکوم شد.
طبق گزارش سایت «هه‌نگاو» او هفت سال را در زندان‌های جمهوری اسلامی در زندان‌های رجایی‌شهر، اوین، سنندج، کرمانشاه، بندرعباس و میناب گذراند و وقتی در سال ۲۰۱۶ به مرخصی استعلاجی اعزام شد، ایران را ترک کرد و به ترکیه پناه برد. حالا او در اقدامی که به گفته همسرش، «فرشته تاجمیری»، دلیل آن نامشخص است، در کمپ دیپورت نگهداری می‌شود.
«وکیل افشین به من گفت که پنجم آوریل قرار دیپورت صادر شده و هفتم آوریل ابلاغ شده. اتهام او را “اقدام علیه امنیت ملی ترکیه” اعلام کرده‌اند. وکیل گفت امروز [۹ آوریل] اعتراض را ثبت کرده است و به گفته او هفت روز دیپورت عقب افتاده است. ما قبولی سازمان ملل را داریم و اگر به ایران دیپورت شود در خطر اعدام قرار می‌گیرد.»
این جملات اظهارات «فرشته تاجمیری» در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» پس از شش روز پیگیری وضعیت نامشخص همسرش است. به گفته او، آن‌ها قرار بود برای رفتن به منزل یکی از دوستان‌شان در شهر آنکارا مجوز تردد از پلیس بگیرند، افشین سهرابی هم برای دریافت این مجوز به اداره مهاجرت شهر اسکی‌شهیر مراجعه می‌کند، اما همان جا بازداشت می‌شود. همسر او برای پیگیری وضعیت او به اداره مهاجرت مراجعه می‌کند و جواب می‌شنود: «ساعت ۱۰ صبح بازداشت شد. به من گفتند از اداره مهاجرت مرکزی آنکارا دستور بازداشت صادر شده است و بعد از چند سوال و جواب برمی‌گردد.»
همسر او تا ساعت ۱۱ شب آن‌جا بود. به گفته او در طبقه هفتم این اداره در بازداشت بود و قرار شد روز بعد، یعنی چهارم آوریل، به آنکارا منتقل شود. او شاهد سوار شدن افشین سهراب‌زاده در خودروی پلیس بود. فرشته تاجمیری همچنان امیدوار بود که عصر همان روز به منزل برگردد. اما بعدازظهر طی تماسی از طرف همسرش متوجه می‌شود که او به کمپ دیپورت شهر کایسری منتقل شده است. پلیس به او می‌گوید: «اگر می‌خواهی به او کمک کنی برایش وکیل بگیر.» فرشته تاجمیری می‌گوید در تماس با بخش پناهندگان سازمان ملل پاسخ شنیده است که پرونده همسرش «امنیتی» است و «سازمان ملل نمی‌تواند دخالت کند.»
به گفته وی، این خانواده مدت چهار سال است که قبولی سازمان ملل را دارند و یک هفته پیش از این بازداشت، برای تعیین مقصد نهایی مورد مصاحبه قرار گرفته‌اند؛ یعنی آخرین مرحله انتقال از ترکیه به مقصد نهایی.
به گفته فرشته تاجمیری، ۱۹ فروردین همسرش تحت فشار قرار گرفته است تا برگه‌ای را که نمی‌دانست چیست امضا کند: «کمپ خارج از شهر و در منطقه بیابانی‌طور است. بالاخره رضایت دادند که با همسرم تلفنی صحبت کنم. نه اجازه داده‌اند که با وکیل صحبت کنم و نه قبول کردند که برگه را امضا نکند. نمی‌دانیم چه برگه‌ای را امضا کرده است.»
یکی از معضلات مطرح پناهجویان در ترکیه همین برگه‌ها است. طبق قانونی ترکیه موظف است هر برگه‌ای را که برای امضا به پناهجویان ارائه می‌دهد به زبان مادری آن‌ها باشد یا آن که مترجمی سوگند یاد کرده، یعنی مترجم مورد تایید مقامات ترکیه، مفاد برگه را به اطلاع متهم یا پناهجو برساند. به گفته فرشته تاجمیری و به نقل از همسرش، نه مترجمی حضور داشت و نه برگه‌ای به زبان فارسی یا کردی در اختیار او قرار گرفت: «اما آن‌قدر به او فشار آوردند تا بالاخره آن برگه را امضا کرد.»
به گفته فرشته تاجمیری، همسرش به علت هفت سال زندان در ایران دچار فشار عصبی ناشی از حبس شده است: «افشین به من گفت با دستبند و پابند او را به انفرادی فرستادند و مورد ضرب و شتم قرار دادند. او با توجه به سابقه حبس، شکنجه و بازجویی در ایران، نسبت به بازجویی تحمل ندارد. متاسفانه در انفرادی رگ گردنش را با شیشه می‌زند، شیشه پنجره را شکسته و خودزنی کرده است. نگهبان به من گفت می‌خواست خودش را بکشد و او را به درمانگاه فرستاده و پس از رسیدگی درمانی به کمپ بازگردانده‌اند.»
افشین سهراب‌زاده در سال ۱۳۸۹ بازداشت شد و هفت سال را در زندان گذراند. در مدت حبس، سازمان عفو بین‌الملل با صدور بیانیه‌ای خواستار اقدام فوری در مورد وضعیت او شده و اعلام کرده بود که او از «بیماری وخیم گوارشی و مشکلات تنفسی» رنج می‌برد. در اردیبهشت ۱۳۹۵، چهارده سازمان حقوق بشری از قوه قضاییه ایران خواسته بودند که برای بررسی ادعاهای افشین سهراب‌زاده مبنی بر وقوع شکنجه بر او، تحقیقات به عمل آورند. به گفته این سازمان‌ها او در همان سال به «سرطان روده» مبتلا شده و تحت عمل جراحی قرار گرفته بود، اما «عدم موفقیت در این عمل به عفونت و خونریزی داخلی وی منجر شده بود.»
افشین سهراب‌زاده پس از برخورداری از مرخصی استعلاجی ایران را ترک کرد و به ترکیه پناهنده شد. او چهار سال را در این کشور پناهجو بود تا بالاخره به گفته همسرش، در ژانویه ۲۰۱۹ پاسخ قبولی پناهندگی را دریافت کرد. آن‌ها دارای یک فرزند دو ساله هستند و یک هفته پیش از این بازداشت، مورد مصاحبه سازمان ملل برای تعیین مقصد نهایی‌شان قرار گرفتند. اما این بازداشت ناگهانی و حالا اتهام «اقدام علیه امنیت ملی ترکیه» سرنوشت آن‌ها را دست‌خوش تغییر کرده است.
اگرچه معلوم نیست مصادیق این اتهام چیست، اما آنچه مسلم است لزوم جلوگیری از بازگردانده شدن این پناهجو به ایران است؛ خصوصا که او در پی محکومیتی ۲۵ ساله از ایران گریخت.
در حال حاضر برخی سازمان‌ها و نهادهای حقوق بشری از وضعیت او مطلع و در حال رایزنی هستند. تعدادی از روزنامه‌نگاران ترک در گفت‌وگو با ایران‌وایر خبر داده‌اند که طبق قانونی نانوشته ترکیه پناهجویان سیاسی را به ایران باز نمی‌گرداند و آن‌ها را به کشورهای سوم موقت می‌فرستد؛ مثل لبنان و گرجستان. البته کرد بودن این پناهجو با توجه به مناسبت‌های سیاسی میان دولت ترکیه و کردها می‌تواند موجبات نگرانی را افزایش دهد. اگر بنا به گفته وکیل افشین سهراب‌زاده اعتراض آن‌ها نهم آوریل ثبت شده باشد، طبق قانون هفت روز جلوی بازگردانده شدن او یا انتقالش به کشوری دیگر گرفته می‌شود تا قاضی پرونده در قبال سرنوشت او و خانواده‌اش تصمیم بگیرد.
در عین حال برخی کنش‌گران حقوق بشری به ایران‌وایر خبر داده‌اند که شرایط افشین سهراب‌زاده را به اطلاع نماینده ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر، «جاوید رحمان»، رسانده‌اند و در عین حال با برخی دولت‌های اروپایی رایزنی‌هایی مبنی بر انتقال او به کشور سوم صورت گرفته است. با تمام این رایزنی‌ها اما تا مشخص شدن سرنوشت او و خانواده‌اش، معلوم نیست که چه بر سر او در کمپ دیپورت خواهد آمد؛ خصوصا که این زندانی سابق سیاسی از نظر روحی تحت فشار است و با توجه به سابقه زندان و حبس انفرادی شرایط مناسبی ندارد.
برگرفته ای از سایت ایران وایر، ۱۰ آوریل۲۰۲۱