پس از چندماه هرج و مرج مطلق در بازار نان، قرار است قیمت قوت غالب مردم به صورت رسمی افزایش یابد. حسن حنان، قائم مقام مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران به ایلنا گفت که با پایان ماه رمضان، قیمت نان به صورت رسمی افزایش خواهد یافت:
« هر ساله در آغاز سال استانداران قیمت جدید نان را با توجه به هزینه تولید در هر یک از استان‌ها تعیین و آن را اعلام می‌کنند. امسال تصمیم دولت بر آن بوده است که تا پایان ماه رمضان قیمت نان در سراسر کشور بدون تغییر باقی بماند و پس از پایان این ماه، استانداران اجازه دارند اقدام به تعیین نرخ نان و ابلاغ آن کنند.»
بر اساس مصوبه کار گروه امور گندم، آرد و نان، تصمیم برای تعیین قیمت نان بر عهده استانداری‌ها است. آخرین نرخ مصوب برای نان در سال ۱۳۹۸ اعلام شده است. نرخی که اکنون هیچ نانوایی به آن پایبند نیست.
در ماه‌های گذشته، گزارش‌های متعددی درباره افزایش خودسرانه قیمت نان در نانوایی‌ها منتشر شده است. هم‌اکنون در دو مدل نانوایی یارانه‌ای و آزادپز دو نرخ متفاوت وجود دارد ولی هر کدام از این دو مدل نانوایی‌ها هم که یکی آرد را به قیمت آزاد می‌خرد و دیگری به قیمت یارانه‌ای، باز هم چندین نرخ دیگر وجود دارد.
قیمتی که باید باشد، قیمتی که هست
براساس آخرین نرخ‌نامه نان، قیمت نان لواش و تافتون به نرخ یارانه‌ای ۳۰۰ و آزادپز ۴۵۰ تومان است. همچنین قیمت نان تنوری یارانه‌ای ۵۵۰ و آزادپز ۸۵۰ تومان، بربری ساده دولتی هزار و آزاد پز هزار و ۵۰۰ تومان، بربری کنجدی دولتی هزار و ۵۰۰ و کنجدی آزادپر ۲ هزار تومان، سنگک دولتی ساده هزار و ۲۰۰ و هر رو کنجد ۵۰۰ تومان اضافه می‌شود، سنگک آزادپز ساده هزار و ۸۰۰ و هر رو کنجد ۵۰۰ تومان اضافه می‌شود.
اما کمتر نانوایی در سطح کشور نان را به این نرخ می‌فروشد. در هر استان و شهر و منطقه و محله و حتی خیابان، نان به یک نرخ به فروش می‌رسد. تعداد اندکی نانوایی دولتی هنوز نان را به قیمت مصوب می‌فروشند و گزارش‌های متعددی درباره کیفیت پایین و وزن اندک چانه‌های نان در این نانوایی‌ها وجود دارد.
نانوایی‌های آزادپز هم با اینکه نرخ را به سلیقه خود افزایش داده‌اند، وزن چانه‌های نان را کم کرده‌اند. برای مثال چانه‌های ۶۵۰ گرمی نان سنگک عملاً وجود ندارد مگر در نانوایی‌های آزادپزی که سنگک دو رو کنجد را تا ۶ هزار تومان می‌فروشند. هم‌اکنون وزن چانه‌های نان سنگک در عموم نانوایی‌های سنگکی حدود ۴۰۰ گرم است.
در حال حاضر بربری ساده در نانوایی‌ها تا ۲ هزار تومان به فروش می‌رسد. اگر کنجد داشته باشد قیمت آن تا ۳ هزار یا حتی ۳ هزار و ۵۰۰ تومان هم گزارش شده است. نان تافتون از ۸۵۰ تا ۱۲۰۰ تومان به فروش می‌رسد. نان لواش هم از ۴۰۰ تا ۶۰۰ تومان به فروش می‌رسد.
چرا هرج و مرج؟
مهم‌ترین موضوع در این آشفته بازار قیمت نان موضوع عدم تناسب هزینه است. نانوایی‌ها نمی‌توانند از پس هزینه‌های حقوق، اجاره محل و دیگر هزینه‌های سرباز بربیایند. دولت هم حمایت خود از نان را محدود به کنترل قیمت آرد کرده است. با تورم سالیانه نزدیک به ۵۰ درصدی، نانوایی‌ها و نانواها به سختی از پس هزینه‌های خود برمی‌آیند. سرکوب دستمزد نانواها و کارگران نانوایی سبب شده تا تعدادی از این نیروهای حرفه‌ای به مشاغل دیگر روی بیاورند. برخی نانوایی‌ها کرکره خود را پایین کشیده‌اند و عطای کار نانوایی را به لقایش بخشیده‌اند.
بیژن نوروز مقدم، رییس اتحادیه نانوایان سنتی در مورد مشکلات نانوایان می‌گوید: «هزینه‌های تولید نان از قبیل دستمزد، اجاره واحد صنفی، انرژی، بیمه، مالیات، حمل و نقل، خمیر مایه و هزینه‌های معمول زندگی از ابتدای سال ۹۹ افزایش چند برابری داشته است.»
با وجود سرازیر شدن این مشکلات برای نانوایان، دولت محدوده حمایت خود از قیمت نان را همچنان به روال سابق نگاه داشته است و البته چشم به روی نرخ‌های متفاوت نانوایی‌ها هم بسته است.
مردم چه می‌کنند؟
در یک سال گذشته قیمت برنج تا ۱۵۰ درصد افزایش داشته است و عملا برنج از سفره بسیاری از خانواده‌های ایرانی حذف شده است.
در روزهای گذشته مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج به مقام‌های دولتی هشدار داد که افزایش قیمت این کالا سبب شده تا اکثر مردم ایران دیگر توان خرید برنج را نداشته باشند. او در مصاحبه با روزنامه همشهری گفت: «افزایش قیمت برنج باعث شده از جمعیت ۸۲ میلیون نفری مردم ایران فقط ۱۵ میلیون نفر بتوانند به راحتی برنج بخرند و از امکان مصرف این محصول مغذی برخوردار باشند.»
با حذف برنج از سفره ۶۷ میلیون ایرانی، نان هم – به عنوان جایگزین برنج – در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد. گفته می‌شود که قیمت نان به صورت رسمی تا ۱۰۰ درصد هم ممکن است افزایش یابد. هنوز هیچ نرخ رسمی در مورد قیمت آینده نان اعلام نشده است ولی افزایش قیمت در شرایطی که به‌گفته وزیر کار حدود ۳۰ میلیون ایرانی در فقر مطلق زندگی می‌کنند سبب خواهد شد تا فقر کالری و سوءتغذیه ابعاد گسترده‌تری بیاید.
برگرفته از سایت رادیو زمانه، ۱۴ مه ۲۰۲۱