آیا به زودی داروخانه‌ها جعبه‌های داروهای ضد کووید-۱۹ را در قفسه‌های خود جای خواهند داد؟ پس از واکسن، شرکت‌های دارویی در صدد پیگیری درمانی هستند که در صورت ظاهر شدن علائم بیماری، با یک لیوان آب در خانه بتوان آن را درمان کرد.
چراکه حتی اگر پیشگیری بهتر از درمان باشد اما دانستن چگونگی بهبود همچنان حیاتی است.
چندین سال طول می‌کشد تا واکسن در همه جا در دسترس باشد. و حتی اگر توزیع واکسن به‌طور گسترده انجام شود برخی از افراد همچنان از تزریق خودداری می‌کنند. یا تعدادی از افراد واکسینه شده حتی اندک، باز هم بیمار می‌شوند.
داروهای آنتی‌ویروس پیش از این برای مقابله با ویروس‌های دیگر از جمله اچ‌آی‌وی و یا ویروس آنفلوآنزا وجود داشته‌اند.
در ابتدای همه‌گیری کرونا، بودجه و تحقیقات بر روی تولید واکسن متمرکز شد که همین موضوع تاحدی تاخیر در تولید داروهای ضدویروس علیه کرونا را توضیح می‌دهد.
اما داروهای ضد ویروس چگونه کار می‌کنند؟ داريا هازودا، معاون بخش پژوهش بیماری‌های واگیردار شرکت مرک به خبرگزاری فرانسه گفت: «ویروس‌ها ماشین‌های کوچکی هستند که برای تکثیر به اجزای خاصی احتیاج دارند.»
وی افزود: «ضد ویروس‌ها به طور کلی موکول‌ها‌ی شیمیایی کوچکی هستند که برای تداخل در این ماشین‌ها تولید شده‌اند.»
آن‌ها [آنتی‌ویروس‌ها] جهشی را به ویروس وارد می‌کنند و هنگامیکه این اتفاق چندین بار رخ می‌دهد، این جهش‌ها توانایی تکثیر ویروس را کاهش می‌دهد.
وی به طور خلاصه گفت: «آن‌ها [آنتی‌ویروس‌ها] جهشی را به ویروس وارد می‌کنند و هنگامیکه این اتفاق چندین بار رخ می‌دهد، این جهش‌ها توانایی تکثیر ویروس را کاهش می‌دهد.»
بنابراین روند بیماری کندتر می‌شود، می‌توان از شدت بیماری، بستری شدن در بیمارستان و مرگ جلوگیری کرد.
غیر از ضدویروس‌ها، روش درمانی از طریق داروهایی که سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار می‌دهند و پادتن‌هایی که می‌توانند ویروس را هدف قرار دهند پیگیری می‌شود. اما طبق گفته محققان داروهای ضدویروس باید در آغاز درمان و داروهای ایمنی در مرحله آخر تجویز شوند.
دولت بریتانیا در ماه گذشته اعلام کرد که در حال ایجاد یک گروه ویژه برای بررسی درمان‌های ضد ویروسی علیه بیماری کووید-۱۹ است. آن‌ها درصدد هستند دست کم دو روش درمانی موثر به صورت قرص را در سال جاری برای کمک به افراد با بروز علائم اولیه بیماری به سرانجام برسانند.
در حال حاضر چند طرح تقریبا پیشرفته روی بیش از هزاران نفر آزمایش شده‌اند که دو پروژه در مرحله سوم آزمایش بالینی هستند. چندین پروژه نیز در مراحل ابتدایی آزمایش‌های بالینی قرار دارند که مهمترین آن‌ها طرح فایزر است.
این دارو مولنوپیراویر است که نخستین بار برای مقابله با آنفلوانزا تولید شد. تغییراتی در این دارو داده شده است که می‌توان آن را به شکل قرص مصرف کرد. این دارو باید دو بار در روز و به مدت پنج روز مصرف شود.
این درمان در چند صد نفری که آن را دریافت کرده‌اند نتیجه خوبی داشته است.
تجزیه و تحلیل درمان ده‌ها نفر با این دارو نشان داد که ویروس پس از پنج روز قابل تشخیص نیست اما در ۲۶ درصد افرادی که دارونما دریافت کرده بودند، ویروس کرونا قابل تشخیص بود. پیش بینی می‌شود که آزمایش‌ها در ۱۴۵۰ بزرگسال تا پاییز امسال انجام شود.
شرکت مرک، ماه گذشته با اوج گرفتن شیوع ویروس کرونا در هند اعلام کرد که با پنج شرکت هندی به توافق رسیده است تا مجوزهای این دارو را به‌طور داوطلبانه در اختیار آن‌ها بگذارد. بنابراین یک شرکت هندی اعلام کرد که آزمایش بالینی مرحله سوم این دارو را روی ۲۴۰۰ بیمار مبتلا به کرونا از نوع خفیف تا متوسط امتحان خواهد کرد.
شرکت مرک پیش از این روی تولید دو واکسن کووید-۱۹ تحقیق می‌کرد اما این تحقیقات را در ماه ژانویه متوقف کرد و در پژوهش روی داروی کرونا متمرکز شد.
تاکنون استفاده از چه داروهایی در درمان کرونا موثر بوده است؟
قرصی که روی افراد بالا ۱۲ سال آزمایش می‌شود
اما طرح بعدی، پروژه دارویی شرکت سوئیسی روش با مشارکت شرکت داروسازی آتیای آمریکا است. دارویی که مورد مطالعه این دو شرکت است ای‌تی-۵۲۷ (AT-527) نامیده می‌شود و در حال آزمایش روی ۱۴۰۰ داوطلب در اروپا و ژاپن است. این دارو در افراد بالای ۱۲ سال آزمایش می‌شود.
ژان پیر سومادوسی، مدیرعامل شرکت آتیا به خبرگزاری فرانسه گفت: «پیش‌بینی می‌کنیم که تا پایان سال مجوزها را دریافت کنیم و دارو را در سال ۲۰۲۲ توزیع کنیم.»
این دارو نیز برای بیماران مبتلا به کووید از نوع خفیف تا متوسط خارج از محیط بیمارستانی [بیماران سرپایی] تجویز می‌شود.
نام این دارو، قرص ضد ویروس پی‌اف-۰۷۳۲۱۳۳۲ (PF-07321332) است. این دارو پیش از این وجود نداشت و به طور خاص برای مقابله با ویروس کرونا عامل بیماری کووید-۱۹ تولید شده است. این دارو در حال حاضر روی حدود ۶۰ بزرگسال در حال آزمایش است که نتایج آن تا پایان ژوئن مشخص می‌شود.
ساز و کار این قرص به گونه‌ای است که به آنزیم ویروسی متصل می‌شود و از تکثیر آن جلوگیری می‌کند. این دارو همچنین با حمله به ویروس عامل بیماری کووید-۱۹ از تکثیر آن در دستگاه تنفسی جلوگیری می‌کند. این قرص در دسته داروهای مهارکننده پروتئاز قرار دارد.
طبق گفته مدیران شرکت فایزر، این قرص در مقابله با گونه‌های جهش یافته ویروس کرونا بسیار اثرگذار است. شرکت فایزر یک داروی تزریقی ضد ویروسی را نیز در حال آزمایش است که برای بیماران بستری در بیمارستان تجویز می‌شود.
در قرص تولیدی شرکت مرک و روشه، دارو نباید بیشتر از پنج روز پس از شروع علائم مصرف شود. یعنی تنها در هفته نخست شروع بیماری این دو دارو باید تجویز شوند.
داریا هازودا، مدیر تحقیقی شرکت مرک می‌گوید: «اگر هرچه زودتر با یک آنتی‌ویروس درمان شوید، نتیجه بهتر است.»
هنگامیکه این قرص‌ها در دسترس قرار بگیرند، چالش اصلی تشخیص زودهنگام بیماری خواهد بود.
ژان پیر سومادوسی پیش‌بینی می‌کند برای سرعت بخشیدن به روند کار، «آزمایش‌های خانگی هر روز اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند.»
از سوی دیگر پیش‌بینی می‌شود این داروهای ضدویروسی برای پیشگیری نیز مورد استفاده قرار گیرند. یعنی اگر یکی از اعضای خانواده به ویروس کرونا مبتلا شد، دیگران می‌توانند برای جلوگیری از ابتلا به بیماری درمان را آغاز کنند.
تاکنون داروی تزریقی رمدسیویر تولیدی شرکت گیلئاد مجوز برای مقابله با کووید-۱۹ را گرفته است اما تردیدهایی نسبت به اثرگذاری آن وجود دارد.
پاییز سال گذشته در ایران نیز اعلام شد که دانشگاه تربیت مدرس با همکاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در حال آزمایش یک داروی ضدویروسی علیه کووید-۱۹ هستند. طبق گزارش رسانه‌های ایران فاز مطالعاتی این دارو ابتدا با یک تیم ۴۰ نفره آغاز شد و سپس وارد فاز آزمایشگاهی شد. جزییات زیادی از این دارو در رسانه‌ها منتشر نشده است و آخرین وضعیت آن نیز اعلام نشده است.
برگرفته ای از سایت یورونیوز (اتحادیه اروپا) به زبان فارسی، ۲۹ مه ۲۰۲۱