یک مقام مسئول می‌گوید ازدواج دختران زیر ۱۳ سال به دلیل تسهیلات ازدواج افزایش یافته است. او پیشنهاد ذخیره این تسهیلات و عدم پرداخت آن به دختران تا رسیدن به ۱۸ سال را داده؛ به عنوان عاملی بازدارنده برای ازدواج اجباری.
معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش می‌گوید، ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال در حال افزایش است. این مقام مسئول با اشاره با آمار افزایشی ازدواج در میان دختران زیر ۱۳ سال یکی از دلایل آن آن را تسهیلاتی می‌داند که برای ازدواج در نظر گرفته شده و “هر ساله افزایش می‌یابند.”
معاون وزارت ورزش از احتمال دریافت این تسهیلات توسط اولیای کودکان سخن می‌گوید و این که برای کمک به اقتصاد خانواده هزینه می‌شوند.
او با اشاره به نقش نهادها و سازمان‌های مسئول تأکید می‌کند که نه “مهارت‌های لازم” به این دختران آموزش داده می‌شود و نه “حق و حقوقشان برای آن‌ها نگهداری می‌شود”.
تندگویان در مصاحبه با ایلنا افزود: «دختردر سنین کمتر از ۱۸ سال است امکان افتتاح حساب ندارد، امکان ورود به بازار اشتغال ندارد و نمی‌تواند اموال و دارایی‌های خود را به صورت شخصی حفظ کند، ولی ازدواج می‌کند. پس حقوقش کجا باید حفظ شود؟»
معاون امور جوانان وزات ورزش می‌گوید که به مجلس پیشنهاد داده است اگر دختری در سنین کمتر از ۱۸ سال ازدواج می‌کند، تسهیلات برای او ذخیره شود و به او داده نشود تا به سن قانونی برسد و پس از رسیدن به سن قانونی علاوه بر دریافت حق و حقوقش ضریب افزایش سنواتی هم به او تعلق بگیرد.
او با امیدواری به نقش بازدارنده این پیشنهاد در ازدواج اجباری دختران می‌گوید: «فکر می‌کنم از این طریق بتوانیم بزرگترین خدمت را به این دختران ارائه کنیم.»
محمد مهدی تندگویان در مصاحبه با خبرگزاری “ایلنا” گفته است: «نمی‌خواهیم وارد بحث‌های شرعی و فقهی این موضوع شویم. اما واقعیت این است که خیلی از اتفاقات تلخ از جمله در معرض تهدید قرار گرفتن سلامت کودک بعد از زایمان حاصل انجام ازدواج اجباری است.»
معاون امور جوانان وزارت ورزش به مرگ دختری جوان در سیستان و بلوچستان پس از زایمان اشاره کرده است و می‌گوید: «خواسته ما جلوگیری از ازدواج اجباری است.» تندگویان همچنین خواستار افزودن آموزش‌های مهارتی مانند ارتباط با مردم، سواد رسانه‌ای و آشنایی با فضای مجازی و مهارت‌های اشتغال به درس‌های دانش‌آموزان در مدارس شده است.
آمار کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان
روز ۴ تیر خبری در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که حاکی از مرگ دختری ۱۳ ساله به هنگام زایمان بود. طبق این خبرها، این مادر ۱۳ ساله اهل سراوان بوده است و در بیمارستان جان باخته است. سایت همشهری آنلاین بنا بر اطلاعات پایگاهی خبری که اخبار شهرستان سراوان در سیستان و بلوچستان را پوشش می‌دهد، به نقل از رئیس بیمارستانی که این مادر در آنجا درگذشته، شایعه فوت مادر باردار ۱۳ ساله در بیمارستان رازی سراوان حین زایمان را تکذیب کرده است و از مرگ مادری ۱۷ ساله سخن گفته است.
جدا از درست بودن یا نادرست بودن این خبر، کودک‌همسری و ازدواج اجباری کودکان یکی از معضل‌ها به‌ویژه در استان‌های محرومی چون سیستان و بلوچستان است.
فاطمه فاضلی، مدیرکل بانوان استانداری سیستان و بلوچستان دو سال پیش در گفت‌وگو با خبرگزاری‌های داخلی اعلام کرده بود که این استان رتبه سوم کودک‌همسری در کشور را دارد. او همچنین گفته بود که ۳۰ درصد ازدواج‌ها در استان أصلا به ثبت نمی‌رسند.
پیامدهای یک ناهنجاری به نام کودک همسری
به اعتقاد کارشناسان خانواده کودک همسری یکی از نابهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی است که در آن کودک به علت ناآگاهی پدر و مادر “به دلیل فقر فرهنگی یا مالی از یک سو و نبود درک درست و هدف تشکیل نهاد خانواده از طرف دیگر، مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد.”
مهدی بهزادی، متخصص اعصاب و روان به آسیب‌های دیگر ناشی از ازدواج دختران در سنین پایین اشاره می‌کند و می‌گوید: «اختلافاتی که بر اثر نزاع‌ها، سنگینی مسئولیت‌ها و عقده‌ی سپری نکردن دوران کودکی به وجود می‌آید باعث می‌شود که کودک‌همسران زیادی روی به طلاق بیاوند.» به گفته او، فقط در سه ماهه اول سال گذشته، ۱۳۱ مورد طلاق در سن زیر ۱۴ سال و دو هزار و ۶۵۰ مورد طلاق برای سنین ۱۴ تا ۱۹ سال ثبت شده است.
طلاق این کودکان هم به نوبه خود به اعتقاد این متخصص اعصاب و روان افزایش شمار کودکان بی‌سرپرست، بدسرپرست و زنان مطلقه را به دنبال دارد.
طرح ممنوعیت کودک‌همسری چه شد؟
خبر جان دادن کودک‌همسری ۱۳ ساله در روزهای گذشته هر چند تکذیب شد اما بهانه‌ای شد برای یادآوری موانع و حفره‌های قانونی که بر سر راه زندگی سالم کودکان به ویژه دختران در ایران وجود دارد.
طبق ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی “عقد نکاح دختر پیش از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر، پیش از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح است”. بسیاری از کارشناسان برای مبارزه با پدیده ازدواج اجباری کودکان خواستار افزایش حداقل سن ازدواج هستند.
در تلاش برای رسیدن به این هدف (ممنوعیت ازدواج دختران زیر ۱۶ و پسران زیر ۱۸)، سال ۹۷ با طرح “ممنوعیت کودک‌همسری” تلاش‌هایی در مجلس دهم برای این موضوع صورت گرفت که با مخالفت منتقدان روبرو شد و با بهانه بررسی بیشتر به هیچ سرانجامی نرسید.
بر طبق گزارش‌هایی که در دو استان گلستان و خراسان رضوی انجام شده و گزارش مرکز آمار ایران، ازدواج دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله در سه ماهه اول سال گذشته ۷۳۲۳ مورد بوده که با رشد ۲۳ درصدی به ۹۰۵۸ مورد در تابستان ۹۹ رسیده است. این تنها آمار ثبت شده است. بسیاری از ازدواج‌های کودکان ثبت نمی‌شوند.
برخی مخالفان ممنوعیت کودک‌همسری معتقدند، ممنوعیت کودک‌همسری خلاف سیاست‌های کلی جمعیتی کشور است.
برگرفته ای از سایت دویچه وله فارسی، ۷ جولای ۲۰۲۱