مصرف مواد مخدر در پادگان‌ها و میان نظامیان از اسرار نظام جمهوری اسلامی است. نظامیان در جمهوری اسلامی از مصونیت‌‌های فراوانی برخوردارند و کمتر نهاد و رسانه‌ای می‌تواند بر عمل‌کرد آن‌ها نظارت داشته و اخبار و گزارش‌های آن را علنی منتشر کند.
مصرف انواع مواد مخدر در میان نظامیان نیز یکی از مهم‌ترین این مصونیت‌هاست که در حال حاضر آماری در این خصوص در دسترس نیست.
با این وجود برخی تحقیقات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که مصرف انواع مواد مخدر در میان سربازان شایع است.
در آخرین شماره فصلنامه روانشناسی نظامی دانشگاه امام حسین گزارشی درباره شیوع مصرف مواد مخدر در بین سربازان پادگان‌های استان لرستان منتشر شده است. خلاصه یافته‌های این گزارش تحقیقی را در این مطلب می‌خوانید:
از الکل، شاهدانه و شربت کدئین تا تریاک و شیره و ماری‌جوانا همه این‌ها مواد مخدری هستند که برخی سربازان در پادگان‌ها مصرف می‌کنند. اما میزان مصرف قرص و شربت کدئین در رتبه نخست و تریاک در رتبه دوم قرار دارد.
این آمار را فصلنامه «روانشناسی نظامی» دانشگاه «امام حسین» وابسته به سپاه پاسداران در تازه‌ترین شماره خود منتشر کرده است.
این آمار در قالب مقاله‌ای تحقیقی با عنوان «بررسی وضعيت شيوع مصرف مواد مخدر در سربازان پادگان‌های سطح استان لرستان» منتشر شده است. در این پژوهش سربازان به پرسش‌های مختلف درباره مصرف مواد مخدر پاسخ داده‌اند.
یافته‌ها می‌گوید مصرف مواد مخدر شش نفر از شرکت‌کنندگان در این تحقیق قبل از سربازی «خیلی زیاد» بوده که این میزان به ۱۵ نفر در بعد از آغاز سربازی افزایش داشته است.
این داده به این معناست که به تعداد جوانانی که در دوران سربازی به مصرف انواع مواد مخدر روی می‌آورند، بیش از ۱۰۰ درصد ماقبل سربازی، افزوده می‌شود.
۱۵ نفر از شرکت‌کنندگان هم گفته‌اند قبل از سربازی، مصرف مواد مخدر «زیادی» داشته‌اند که این میزان به ۱۶ نفر بعد از آغاز سربازی افزایش داشته است.
آن‌طور که در این تحقیق آمده ۱۹ نفر از شرکت‌کنندگان هم گفته‌اند که قبل از سربازی، مصرف مواد مخدر آن‌ها در سطح «متوسط» بوده که این میزان به ۱۸ نفر در بعد از آغاز سربازی کاهش داشته است که این می‌تواند به معنای جایگزین شدن مصرف «خیلی زیاد» یا «زیاد» باشد.
۳۲ نفر از شرکت‌کنندگان گفته‌اند که مصرف مواد مخدر آن‌ها قبل از سربازی «کم» بوده که این میزان به ۲۷ نفر در بعد از آغاز سربازی کاهش داشته است.
بخش دیگری از این تحقیق می‌گوید که قرص و شربت کدئین در رتبه نخست و تریاک در رتبه دوم مصرف سربازان (قبل سربازی و در دوران سربازی) قرار دارد.
الکل، شاهدانه، ترامادل، قرص‌های ضددرد، ماری‌جوانا، حشیش، شیره و مسکن خواب‌آور از دیگر مواد مصرفی سربازان اعلام شده است.
این تحقیق همچنین در زمینه «مدت زمان وابستگی به مواد مخدر در سربازان، قبل از ورود به دوره سربازی و بعد از ورود به دوره سربازی» می‌گوید که ۲۱ نفر از شرکت‌کنندگان قبل از سربازی زیر سه ماه مصرف داشته‌اند که این میزان به ۱۸ نفر در بعد از آغاز سربازی کاهش داشته است.
۲۰ نفر از شرکت‌کنندگان هم گفته‌اند که قبل از سربازی بین سه ماه تا شش ماه مصرف داشته‌اند که این میزان به ۲۳ نفر در بعد از آغاز سربازی افزایش داشته است.
۱۵ نفر از شرکت‌کنندگان هم گفته‌اند که قبل از سربازی بین شش ماه تا یک سال مصرف داشته‌اند که این میزان به ۲۱ نفر در بعد از آغاز سربازی افزایش داشته است.
شش نفر از شرکت‌کنندگان هم گفته‌اند قبل از سربازی بین یک سال تا دو سال مصرف داشته‌اند که این میزان به ۱۱ نفر در بعد از آغاز سربازی افزایش داشته است.
۱۹ نفر از شرکت‌کنندگان هم گفته‌اند قبل از سربازی بیشتر از دو سال مصرف داشته‌اند که این میزان به هفت نفر در بعد از آغاز سربازی کاهش داشته است.
این تحقیق در این زمینه چنین نتیجه گرفته است: «حضور در دوره خدمت سربازی، تفاوتی در مدت زمان وابستگی به مواد مخدر نسبت به دوره قبل از خدمت سربازی ایجاد نکرده است.»
این تحقیق سپاه پاسداران همچنین می‌گوید که ۱۰ ماده مخدر مصرفی مورد تمایل افراد قبل از شروع سربازی و بعد از شروع آن مشابه است که بیانگر این است: «حتی در دوران سربازی دسترسی به مواد مخدر محدود نشده و تنها ممکن است مسئله راحتی مصرف مدنظر باشد.»
این مورد درباره «ترامادل» به شکل واضح قابل مشاهده است که قبل از سربازی در رتبه پنجم بوده و بعد از سربازی به رتبه سوم صعود کرده است، یا الکل که قبل از سربازی رتبه سوم بوده و بعد از سربازی به علت برخی از شواهد بالینی مصرف آن به رتبه پنجم سقوط کرده است.
این تحقیق در پایان اعلام کرده که آموزش‌ها و سیاست‌های حاکم بر پادگان‌های نظامی در زمینه کاهش گرایش سربازان به مصرف مواد مخدر کارآمد نبوده و باید در این زمینه تغییراتی اساسی صورت بگیرد.
مجله «طب نظامی» سال ۱۳۹۹ تحقیقی منتشر کرده و نوشته بود که «آموزش مهارت‌های حل مسئله، باعث کاهش آمادگی به اعتیاد در سربازان ورودی پادگان آموزشی» می‌شود.
این مجله سال ۱۳۹۴ هم با انتشار تحقیقی اعلام کرده بود که «مواجهه سربازان با استرس‌های مختلف در محیط‌های نظامی می‌تواند احتمال افکار خودکشی و مصرف مواد در آن‌ها را افزایش دهد.»
به نوشته این تحقیق «در دوران سربازی عدم سازگاری با شرایط و یا عدم استفاده مناسب از مکانیسم‌های دفاعی سبب می‌شود که فرد نتواند به طور مناسب با استرس‌های محیطی برخورد کند و احتمال اختلالات روانی چون افسردگی افزایش یابد.»
در یکی دیگر از تحقیقات این مجله اعلام شده که «بسیاری از سربازان به خاطر چیره شدن بر استرس به استفاده از مواد روی می‌آورند.»
این تحقیق هم می‌گوید که «خودکارآمدی و حمایت اجتماعی ادراک شده با آمادگی به اعتیاد در سربازان رابطه داشته و خطر اعتیاد در سربازان را کاهش می‌دهد»، موضوعی که فصل مشترک تحقیقات مشابه دیگر است؛ اما به نظر می‌رسد چندان مورد توجه فرماندهان نظامی در پادگان‌ها نیست.
برگرفته ای از سایت ایران وایر، ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۱