ولادیمیر پوتین شامگاه دوشنبه، دوم اسفند، فرمانی مبنی بر شناسایی استقلال دو منطقه جدایی‌طلب لوهانسک و دونتسک را که تحت کنترل شورشیان شرق اوکراین است، امضاء کرد.
رئیس‌جمهوری روسیه همچنین توافق «دوستی و همکاری» با جدایی‌طلبان شرق اوکراین را امضاء کرد.
پوتین گفت ناتو به طور کامل خواسته‌های امنیتی روسیه را نادیده گرفته است و غرب را متهم کرد که در صدد است نگرانی‌های امنیتی روسیه را نادیده بگیرد.
او مدعی شد من مجبورم تصمیمی را بگیرم که باید مدت‌ها پیش گرفته می‌شد: به رسمیت شناختن فوری استقلال و حاکمیت «جمهوری خلق» دونتسک و لوهانسک.
تلویزیون رسمی روسیه، همزمان تصاویری از رهبر جدایی‌طلبان اوکراین را منتشر کرد که در محل سخنرانی ولادیمیر پوتین حضور داشتند.
رئیس‌جمهوری روسیه همچنین به وزارت دفاع این کشور دستور داد که نیروهای به ادعای او «حافظ صلح» به مناطق جدایی‌طلب روسیه اعزام کند.
ساعاتی پس از آن خبرگزاری رویترز به نقل از شاهدان عینی گزارش داد که ستون‌هایی از خودروهای نظامی، شامل تانک وارد شهر دونتسک شدند.
این گزارش می‌گوید که پنج فروند تانک در وردی شهر و دو فروند تانک نیز در داخل شهر دونتسک دیده شده است.
رئیس‌جمهوری روسیه پیشتر جلسه شورای امنیت ریاست‌جمهوری را برای بررسی به رسمیت شناختن استقلال این مناطق تشکیل داده بود.
این اقدام در شرایطی صورت می‌گیرد که کشورهای غربی احتمال می‌دهند روسیه از تشدید درگیری‌های نظامی در این مناطق به عنوان بهانه‌ای برای حمله به خاک اوکراین استفاده کند.
در نشست شورای امنیت ریاست‌جمهوری گفته شد که اکنون وقت آن است روسیه استقلال مناطق دونتسک و لوهانسک را به رسمیت بشناسد.
ولادیمیر پوتین پس از این نشست ۹۰ دقیقه‌ای که جریان آن از تلویزیون دولتی این کشور پخش شد، اظهار داشت: «من نظرات شما را شنیدم. امروز در این مورد تصمیم‌گیری می‌شود». او سرانجام فرمان به رسمیت شناختن استقلال این مناطق را امضاء کرد.
آقای پوتین پیشتر به رهبران آلمان و فرانسه اطلاع داده بود که چنین تصمیمی دارد.
اروپا و آمریکا محکوم کردند؛ تحریم در راه است
اقدام روسیه در به‌رسمیت شناختن مناطق جدایی‌طلب اوکراین با محکومیت شدید رهبران غرب روبرو شد و آن‌ها تاکید کردند که علیه مسکو تحریم وضع می‌کنند.
کاخ سفید اعلام کرد که جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، طی تماسی تلفنی با رهبران جهان این اقدام مسکو را محکوم کرده است.
اطلاعیه کاخ سفید می‌گوید که بایدن در گفت‌وگویی تلفنی با ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، «تصمیم پوتین، رئیس جمهوری روسیه، برای ظاهرا به رسمیت شناختن “استقلال” به‌اصطلاح جمهوری خلق دونتسک و جمهوری خلق لوهانسک را به شدت محکوم کرد».
اطلاعیه دیگر کاخ سفید نیز عنوان می‌کند که آقای بایدن با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، و اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، درباره واکنش هماهنگ خود به این اقدام روسیه صحبت کرده است.
همچنین اورسلا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپایی، و چارلز میشل، رئیس شورای اروپا، در بیانیه مشترکی اعلام کردند که اقدام روسیه «نقض فاحش قوانین بین‌المللی» است.
این بیانیه می‌افزاید که اتحادیه اروپا «با اعمال تحریم واکنش نشان می‌دهد» و «حمایت کامل خود را از استقلال، حاکمیت و یکپارچگی سرزمینی اوکراین در چارچوب مرزهای به‌رسمیت شناخته شده بین‌المللی مورد تاکید قرار می‌دهد».
نخست‌وزیر لهستان هم خواستار تحریم روسیه شد.
ینس استولنبرگ، دبیرکل پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، نیز اقدام مسکو را محکوم کرد و گفت مسکو روی درگیری در شرق اوکراین بنزین می‌ریزد.
بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا، نیز اقدام روسیه را «نقض آشکار حاکمیت و تمامیت اوکراین» خواند و به شدت آن را محکوم کرد.
او گفت این موضوع نقض آشکار توافق مینسک و منشور سازمان ملل است و بریتانیا با «یک بسته تحریمی قوی در کنار مردم اوکراین خواهد بود».
آقای جانسون افزود: این اقدام پوتین می‌تواند آتش یک درگیری بالقوه ویرانگر روسیه با اوکراین را دامن بزند.
دولت بریتانیا شامگاه دوشنبه اعلام کرد که فردا تحریم‌های خود را علیه روسیه اعلام می‌کند.
لیز تراس، وزیر خارجه بریتانیا، نیز با انتشار توئیتی گفت: اجازه نخواهیم داد نقض تعهدات بین‌المللی روسیه بدون مجازات باقی بماند.
کاخ الیزه نیز بیانیه‌ای منتشر کرده که در آن امانوئل مکرون اقدام روسیه را «نقض یک‌جانبه تعهدات بین‌المللی روسیه» و حمله به تمامیت ارضی اوکراین خوانده و آن را محکوم کرده است.
رئیس‌جمهوری فرانسه خواستار تشکیل نشست اضطراری شورای امنیت و تنظیم «تحریم‌های هدفمند اروپا» علیه روسیه شد.
کاخ سفید هم اعلام کرد که جو بایدن قرار است تحریم‌های جدیدی علیه روسیه وضع کند.
دولت بایدن روز دوشنبه اقدام پوتین در به‌رسمیت شناختن استقلال مناطق لوهانتسک و دونتسک را «نقض فاحش تعهدات بین‌المللی روسیه» خواند.
رئیس‌جمهوری آمریکا قرار است با امضای یک فرمان اجرایی، سرمایه‌گذاری جدید، تجارت و تامین مالی در مناطق جدایی‌طلب شرق اوکراین را ممنوع کند.
آنالنا بائربوک، وزیر خارجه آلمان، هم به رسمیت شناخته شدن استقلال دو منطقه اوکراین توسط روسیه را «نقض فاحش قوانین بین‌المللی» خواند و گفت برلین به این تصمیم واکنش نشان می‌دهد.
او اظهار داشت که آلمان در حال مشورت با شرکای خود برای واکنش نشان دادن به تصمیم ولادیمیر پوتین است.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، هم تصمیم روسیه را «نقض» حاکمیت اوکراین دانست.
در همین حال، نخست‌وزیر هلند اعلام کرد که کشورهای اتحادیه اروپا درباره وضع مجموعه محدودی از تحریم‌ها علیه روسیه توافق کرده‌اند.
مارک روته روز دوشنبه به تلویزیون هلند گفت: «ما در مورد اعمال بسته محدودی از تحریم‌ها توافق کردیم، که بویژه کسانی را مورد هدف قرار می‌دهد که مسئول این تصمیم هستند».
این تحریم‌ها قرار است روز سه‌شنبه اعلام شود.
هشدار اتحادیه اروپا
ساعاتی پیش از اقدام روسیه، اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، اظهارات ولادیمیر پوتین درباره احتمال به رسمیت شناختن استقلال مناطق جدایی‌طلب اوکراین را به شدت محکوم کرده بود.
دفتر صدراعظم آلمان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که آقای شولتس در گفت‌وگوی تلفنی با رهبر روسیه هشدار داد که چنین تصمیمی «نقض یک‌جانبه توافق مینسک» است که برای پایان دادن به مناقشه جدایی‌طلبان شرق اوکراین در سال ۲۰۱۴ امضاء شده بود.
آقای شولتس همچنین از روسیه خواسته بود تا نیروهای نظامی خود را از مرزهای اوکراین بازگرداند. او گفت در این زمینه در حال رایزنی با رهبران اوکراین و فرانسه است.
از سوی دیگر، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هشدار داده بود که به رسمیت شناخته شدن استقلال دونتسک و لوهانسک منجر به اعمال تحریم علیه روسیه خواهد شد.
جوزب بورل اعلام کرده بود ما از روسیه می‌خواهیم که به قوانین بین‌المللی پایبند باشد.
او گفته بود به رسمیت شناختن استقلال مناطق جدایی‌طلب اوکراین توسط مسکو یا الحاق این مناطق به خاک روسیه دلیل مناسبی برای اعمال بخشی از تحریم‌های در نظر گرفته شده علیه این کشور است و اتحادیه اروپا یکپارچه به روسیه واکنش نشان می‌دهد.
شورای امنیت ملی فرانسه نیز روز دوشنبه یک نشست اضطراری درباره برنامه روسیه برای به‌رسمیت شناختن استقلال مناطق جدایی‌طلب اوکراین برگزار کرد.
رئیس‌جمهوری فرانسه پیشتر با همتایان روس و اوکراینی خود تلفنی گفت‌وگو کرده بود.
پارلمان روسیه، دوما، روز ۲۶ بهمن لایحه به رسمیت شناختن «جمهوری‌های مستقل» دونتسک و لوهانسک اوکراین را با اکثریت آرا تصویب و برای اجرایی شدن به کاخ کرملین ارسال کرد.
قبل از اظهارات رئیس‌جمهوری روسیه، رهبران جدایی‌طلب شرق اوکراین در یک بیانیه تلویزیونی از آقای پوتین خواسته بودند که استقلال این نواحی را به رسمیت شناخته و به عنوان «نشانه‌ای از دوستی برای دفاع از این قلمرو در برابر حملات ارتش اوکراین»، با آن‌ها معاهدات نظامی امضا کند.
دولت اوکراین حمله نظامی به این مناطق را تکذیب کرده و همزمان با تشدید توپ‌باران در خط مقدم جبهه، روسیه را به اقدامات تحریک‌آمیز متهم کرده است.
سخنرانی پوتین علیه اوکراین
رئیس‌جمهوری روسیه پیش از امضای فرمان به‌رسمیت شناختن استقلال دو منطقه جدایی‌طلب شرق اوکراین، در یک سخنرانی تلویزیونی، کشورهای غربی را به کمک به دولت اوکراین برای انجام «عملیات جنایتکارانه» متهم کرد و گفت اوکراین گرفتار «گروه‌های اولیگارش» شده است. او مدعی شد که اوکراین به «مستعمره» آمریکا با یک «رژیم دست‌نشانده» سقوط کرده است.
پوتین افزود طی ماه‌های گذشته «سیلی از تسلیحات غربی» روانه اوکراین شده است. به گفته رئیس‌جمهوری روسیه، «اوکراین می‌تواند روسیه را با به‌دست آوردن سلاح‌های هسته‌ای تهدید کند».
او مدعی شد که همه این‌ها پوششی است برای استقرار سریع نیروهای ناتو در اوکراین؛ «پهپادهای آمریکایی نیز مدام از خاک اوکراین برای جاسوسی از روسیه استفاده می‌کنند».
پوتین افزود: «آمریکا و ناتو با وقاحت اوکراین را به صحنه اقدام بالقوه نظامی علیه روسیه تبدیل کرده‌اند».
رئیس‌جمهوری روسیه می‌گوید: «اگر اوکراین عضوی از ناتو شود، تهدید مستقیم علیه روسیه خواهد بود».
او در اظهاراتش نقبی به تاریخ زد و گفت که «اوکراین مدرن به‌طور کامل توسط روسیه بنا نهاده شده است، به زبان دقیق توسط بلشویک‌های کمونیست روسیه. این روند، بلافاصله پس از انقلاب سال ۱۹۱۷ آغاز شد و در پی آن اوکراین بلشویک بوجود آمد که حتی امروز نیز به‌صورت منطقی می‌توان معمار آن را “ولادیمیر ایلیچ لنین” دانست».
مخالفت اولیه روسیه
کاخ کرملین ابتدا با درخواست شورشیان برای استقلال دو منطقه لوهانسک و دونتسک مخالفت کرده بود. سیاست روسیه در چارچوب طرح صلح سال ۲۰۱۵ اعطای خودگردانی به مناطق تحت کنترل شورشیان در یک نظام حکومتی فدرال برای سراسر اوکراین بوده است.
طی روزهای اخیر همزمان با تشدید درگیری‌های نظامی در خطوط جبهه بین شورشیان و نیروهای دولتی اوکراین، روسای‌جمهوری آمریکا و روسیه در اصول با برگزاری یک اجلاس با هدف پیشگیری از حمله نظامی به اوکراین توافق کردند.
دولت آمریکا اعلام کرده است که در صورت حمله روسیه به اوکراین این اجلاس لغو خواهد شد. با این همه، احتمال ملاقات مستقیم جو بایدن و ولادیمیر پوتین تا حدی امیدواری به موفقیت دیپلماسی و جلوگیری از یک جنگ ویرانگر و ضایعات شدید اقتصادی برای اروپا را افزایش داده است.
ارزیابی‌های دولت‌های غربی حاکی است که روسیه بین ۱۶۰ تا ۱۹۰ هزار نیرو در نزدیکی مرزهای اوکراین مستقر کرده است. رهبران غربی هشدار داده‌اند که ولادیمیر پوتین اکنون به دنبال بهانه‌ای برای حمله نظامی به اوکراین است.
علاوه بر تشدید درگیری در شرق اوکراین، روسیه اعلام کرده که يک عملیات رخنه نیروهای اوکراینی را خنثی کرده است. همزمان مسکو اعلام کرد که رزمایش نیروهای روسیه در خاک بلاروس تمدید شده است.
همزمان با افزایش خطر وقوع جنگ، امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه روز یکشنبه توانست روسای‌جمهوری روسیه و آمریکا را به شرکت در یک اجلاس دوجانبه تشویق کند.
دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه اعلام کرد که رهبران آمریکا و روسیه در اصول با برگزاری این اجلاس موافقت کرده و پس از آن جلسه گسترده‌تری با شرکت تمامی طرفین ذینفع برای بررسی امنیت و ثبات استراتژیک اروپا برگزار خواهد شد.
لحن برخورد واشینگتن و مسکو با این پیشنهاد محتاطانه بود ولی هیچ‌یک از طرفین احتمال برگزاری این اجلاس را تکذیب نکردند.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، گفت واشینگتن همواره با مذاکره با هدف پیشگیری از جنگ موافق بوده ولی در عین حال برای واکنش نشان دادن به هرگونه حمله‌ای نیز آماده است.
دمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، نیز روز دوشنبه گفت اگر مقدور باشد رهبران روسیه و آمریکا ممکن است ملاقات کنند ولی اظهار نظر در مورد برنامه‌ریزی این اجلاس هنوز عجولانه است.
دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه گفت وزیران خارجه روسیه و آمریکا در ملاقات روز سه‌شنبه خود مقدمات این اجلاس احتمالی را فراهم می‌کنند.
با وجود تشدید اقدامات دیپلماتیک نشانه‌هایی وجود دارد که این اقدامات ممکن است نتواند از شروع جنگ جلوگیری کنند.
از یک سو روسیه مدت رزمایش نیروهای خود در بلاروس را تمدید کرده است. به گفته کارشناسان نظامی، یکی از مراکز اصلی تجمع نیروهای روسیه در بلاروس با کی‌یف پایتخت اوکراین حدود ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد.
و از سوی دیگر شلیک متقابل توپخانه و سلاح‌های سنگین بین شورشیان مورد حمایت روسیه و نیروهای اوکراین در شرق این کشور ادامه دارد و هر یک از طرفین دیگری را به نقض آتش‌بس متهم می‌کنند.
برگرفته ای از سایت رادیو فردا، ۲۱ فوریه ۲۰۲۲