فرزانه جلالی
وحید باقری، یکی از زندایان مرتبط با اعتراض‌های آبان ۹۸ است که در زندان تهران بزرگ (فشافویه) دوران حبس خود را سپری می‌کند. او به دلیل ممانعت از آزادی مشروط با وجود طی کرد بیش از یک سوم از مدت زمان حبس و نقض ضابطین امنیتی در پرونده‌اش دست به اعتصاب غذا زده و در شرایط جسمی نامناسبی به سر می‌برد.
وحید باقری یکی از هزاران معترض جنبش آبان ۹۸ است که کماکان در زندان تهران بزرگ دوران حبس خود را سپری می‌کند. او که طی یک دادرسی ناعادلانه به ۶ سال زندان محکوم شده، از روز دوشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ در اعتراض به رد درخواست آزادی مشروط و دخالت‌های فراقانونی ضابطین قضایی در پرونده‌اش، دست به اعتصاب غذا زده است.
وحید باقری در دومین روز اعتصاب غذایش اعلام کرد: «من قید زندگی‌ام را زده‌ام، یا جنازه‌ام از بند رها می‌شود؛ یا خودم.»
پس از افزایش ناگهانی نرخ حامل سوخت در آبان ۱۳۹۸ اعتراض‌های گسترده در بیش از ۱۰۰ شهر کوچک و بزرگ ایران شکل گرفت که در پی آن سرکوب بی‌سابقه معترضان را به دنبال داشت. نیروهای امنیتی با شلیک مستقیم به سوی معترضین صدها تن را کشتند یا زخمی کردند. خیزش آبان ماه که در فاصله کوتاهی از اعتراضات دی ۱۳۹۶ رخ داد، گواه آن است که چرخه وقوع اعتراض‌های مردمی هر بار کوتاه‌تر می‌شود و واکنش جمهوری اسلامی، با خشونتی گسترده‌تر همراه است. اگرچه دو سال از سرکوب خشونت‌بار این خیزش در سطح خیابان و شهر گذشته، اما تداوم سرکوب بازداشتی‌های آبان در زندان‌ها ادامه دارد.
در همین رابطه احمدرضا حائری، کنشگر سیاسی و زندانی سیاسی سابق، به زمانه می‌گوید: «در پی اعتراضات آبان ۹۸ دست‌کم ۸ هزار نفر در استان تهران بازداشت شدند. تعداد زیادی در روزهای اول با قرار وثیقه به صورت موقت و تا پایان مراحل دادرسی آزاد شدند. تعدادی نیز به زندان‌های اوین، تهران بزرگ و رجایی شهر منتقل شدند.»
به گفته حائری برخلاف وعده‌های انتخاباتی مقام‌های سابق و فعلی مبنی بر «حل مساله آبان ۹۸»، تاکنون اقدام موثری در این راستا صورت نگرفته است. اشاره این کنشگر سیاسی به دیدار محسنی اژه‌ای، رییس قوه قضاییه، با خانواده‌های محکومین خیزش آبان ۹۸ است. دیداری که خانواده وحید باقری نیز در آن حضور داشتند و موفق شدند قول آزادی مشروط فرزندشان را از رییس قوه قضاییه بگیرند. اما سهم وحید باقری از دستور اژه‌ای برای رسیدگی به پرونده معترضان آبان تنها چند روز مرخصی بود.
احمدرضا حائری ضمن نمایشی خواندن این دیدار به زمانه می‌گوید که پس از دیدار خانواده باقری با رییس قوه قضاییه، با توجه به اینکه اسم وحید باقری در لیست افراد مشمول عفو قرار نداشت، درخواست آزادی مشروط به شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران ارائه شد. خانواده این زندانی سیاسی پس از مراجعه به شعبه ۳۶ با رد درخواست آزادی مشروط مواجه شدند.
به گفته احمدرضا حائری این حق به خاطر عدم همکاری وحید باقری با نهادهای امنیتی از او سلب شده است. حائری به زمانه می‌گوید: «وحید باقری بارها از سوی ضابط قضایی (پلیس امنیت استان تهران) پیشنهاد همکاری داشته است. از آنجایی که وحید در منطقه یافت‌آباد تهران فرد متنفذ و شناخته‌شده‌ای بود، پیش از اعتراضات دی ۱۳۹۶ از سوی ماموران امنیتی احضار شده و از او درخواست کرده‌اند در محل زندگی خود گُردانی را شکل دهد، لیدری آن را به‌عهده بگیرد و در سرکوب اعتراضات و ناآرامی‌های احتمالی با نهادهای امنیتی همکاری کند. چیزی که با روحیه مردم‌مدارانه و انسان‌دوستانه وحید باقری در تضاد بود. وحید چه پیش از زندان و چه در زندان هر نوع از همکاری را رد کرده و به‌همین دلیل است که علی‌رغم سپری کردن بیش از نیمی از محکومیت‌اش همچنان از آزادی مشروط محروم است.»
وحید باقری کیست؟
وحید باقری، متولد ۱۳۶۸، متاهل و پدر دو فرزند است. او پیش از بازداشت به عنوان کارگر روزمزد مشغول به کار بود. وحید باقری در در جریان اعتراضات آبان ۹۸ توسط ماموران امنیتی بازداشت و پس از مدتی به زندان تهران بزرگ منتقل شد. او نهایتا توسط شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی محمد مقیسه به اتهام «تبلیغ علیه نظام» و «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور» به ۶ سال حبس محکوم شد. با اعمال ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی، اشد مجازات یعنی ۵ سال از این حکم برای او قابل اجرا است.
وحید باقری پس از پایان دوران مرخصی و احضار برای تحمل ادامه حبس، در تاریخ ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ به زندان بازگشت و در نامه‌ای نوشت: «۱۹ ماه از محکومیت به تحمل حبس را تحمل کرده‌ام، یعنی بیش از یک سوم. داغ دو تن از عزیزانم را در زندان دیدم و به من مرخصی ندادند. تا به لطف حمایت مردم چند روزی به مرخصی آمدم و کنار فرزندانم و مادر پیر و بیمارم هستم، اما مرا دوباره به زندان احضار کرده اند. من دو فرزند خردسال دارم، مادری پیر و بیمار دارم و مسئولیت تامین هزینه‌های زندگی با من است.»
وحید باقری در این نامه اشاره کرد در حالی به زندان باز می‌گردد که نان‌آور دو خانواده است و پرسیده بود چرا به «دلیل یک اعتراض» باید همچنان در زندان بماند؟
وحید باقری روز دوشنبه ۱۸ اردیبهشت در اعتراض به رد مجدد درخواست آزادی مشروط خود دست به اعتصاب غذا زد. احمدرضا حائری که مدتی در زندان تهران بزرگ هم‌بند وحید باقری بود، ضمن اظهار نگرانی از سلامتی این زندانی سیاسی به زمانه می‌گوید: «وحید در چند روز گذشته ۶ کیلو وزن کم کرده است. دچار افت فشار و تب شده است. در صورت عدم رسیدگی به‌موقع بیم به خطر افتادن جانش وجود دارد.»
روز پنج‌شنبه ۲۹ اردیبهشت وحید باقری که دهمین روز اعتصاب غدای خود را پشت می‌گذاشت، به دلیل ضعف مفرط با ویلچر به درمانگاه زندان منتقل شد. فشار خون او ۹ روی ۶ گزارش شد و در نهابت پس از اقدام خاصی پزشکان بهداری او را به بند زندانیان سیاسی برگرداندند.
حائری همچنین به نگرانی خانواده و به‌ویژه مادر وحید باقری اشاره می‌کند و می‌گوید: «مادر وحید پیر و بیمار است. او در این ۲ سال یکی دیگر از فرزندانش را از دست داده است و در شرایط روحی بدی قرار دارد. او پس از شنیدن خبر اعتصاب غذای وحید به بیمارستان منتقل شده است.»
احمدرضا حائری به‌عنوان یکی از حامیان زندانیان سیاسی در سال‌های گذشته نقش به‌سزایی در شنیده شدن صدای زندانیان داشته است. او در یک کنش سیاسی اعلام کرد در دادگاهی که برخلاف اصل استقلال قضایی عمل می‌کند و در موارد بسیاری موجب نقض حقوق زندانیان سیاسی و اعمال فشار روحی و روانی به خانواده آنها می‌شود، شرکت نخواهد کرد: «در اعتراض به نقض حقوق وحید باقری و دخالت فراقانونی نهادهای امنیتی در پرونده او، از حضور در جلسه محاکمه‌ام سر باز می‌زنم. نه‌تنها سعی می‌کنم توجه رسانه‌ها و کنشگران مدنی و سیاسی را به نقض حقوق وحید باقری جلب می‌کنم بلکه این پیامی است برای سیستم قضایی که اگر نتوانید استقلال خودتان را در قبال وحید باقری به‌عنوان قدیمی‌ترین زندانی آبان حفظ کنید، بنابراین چه وجهی دارد برای ما که از خودمان در دادگاه دفاع کنیم.»
احمدرضا حائری در آبان ۱۴۰۰ با شکایت اداره کل زندان‌های استان تهران به اتهام «نشر اکاذیب و افترا» به دادسرای جرائم رایانه‌ای احضار شد. او قرار بود روز ۲۵ اردیبهشت در شعبه ۱۰۴۰ دادگاه کیفری محاکمه شود. مصداق اتهامات او «نوشتن از زندانیان سیاسی» است.
احمدرضا حائری در آخر به تنها راه خاتمه یافتن پرونده زندانیان اعتراضات آبان ۹۸ اشاره می‌کند و می‌گوید: «حل مساله مرتبط با پرونده بازداشت‌شدگان اعتراضات آبان ۹۸ -اگر به‌راستی اراده‌ای جدی در دستگاه قضایی برای خاتمه دادن به آن وجود دارد- با صدور دستور اعلام عفو عمومی بازداشت‌شدگان میسر خواهد شد.»
اعتصاب در حمایت از اعتصاب
واسلاو هاول در کتاب «قدرت بی‌قدرتان» اعتصاب غذا را به مثابه تلاش از سوی افرادی می‌داند که نه دست‌شان به قدرت می‌رسد و نه اساسا گوشه چشمی به آن دارند و می‌خواهند عزت و کرامت انسانی‌شان را حفظ کنند. اعتصاب غذا، به تعبیری، آخرین تیر ترکش معترضی است که دیگر به هیچ یک از شکل‌های مقاومت برای تحقق عدالت نه دسترسی دارد و نه امیدی. زندانی جان خود را دست‌مایه اعتراض می‌کند برای آگاه کردن افکار عمومی نسبت به ستمی که متحمل شده است.
با این حال، آنچه این روزها در زندان‌های ایران اتفاق می‌افتد فراتر از مطالبات شخصی زندانی معترض است. این روزها شاهد اعتصاب غذای زندانیانی هستیم که در حمایت از دیگری جان خود را به خطر انداخته‌اند. علاوه بر وحید باقری، زندانیانی دیگری نیز در حال حاضر در اعتصاب غذا به سر می‌برند و شرایط نگران‌کننده‌ای دارند. پس از بازداشت خودسرانه معلمان و کارگران معترض در روز جهانی کارگر، اسکندر لطفی و مسعود نیکخواه، از اعضای هیات مدیره انجمن صنفی معلمان مریوان، در زندان اعتصاب غذا کردند.
سپس روز ۱۱ اردیبهشت اسماعیل عبدی، فعال صنفی معلمان در اعتراض به صدور احکام امنیتی برای فعالان صنفی و ظلم مضاعف به خانواده‌های معلمان و کارگران زندانی دست به اعتصاب غذا زد. این زنجیره با اعلام اعتصاب غذای ابوالفضل رحیمی‌شاد، مهدی فراحی‌شاندیز، منوچهر بختیاری، مهدی بیرامی و ساسان مکانیک‌ناریه در حمایت از اسماعیل عبدی ادامه پیدا کرد.
این درحالی است که پیشتر فرهاد میثمی و هوشنگ رضایی، زندانیان سیاسی محبوس در زندان رجایی‌شهر، اعلام کردند تا توقف اجرای حکم اعدام احمدرضا جلالی، پژوهشگر دوتابعیتی سوئدی-ایرانی، دست به اعتصاب غذا خواهد زد. گزارش‌ها حاکی‌ست که شرایط جسمانی هر یک از این زندانیان وخیم است و نیاز فوری به رسیدگی پزشکی دارند.
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه،۲۱ می ۲۰۲۲