روزنامه نیویورک تایمز روز پنج‌شنبه، ۲۶ خرداد، از ساخت تونل‌های جدیدِ وسیع و زیرزمینی در سایت هسته‌ای نطنز خبر داده، اما نوشت که مقامات آمریکا و اسرائیل در مورد اهداف ایران از این اقدام اختلاف نظر دارند.
بر اساس این گزارش، سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل در یک سال اخیر برنامه‌های ایران در حفاری شبکه‌ای از تونل‌های بزرگ در بخش جنوبی سایت نطنز را رصد کرده‌اند.
به نوشته نیویورک تایمز ارزیابی می‌شود که با تکمیل این رشته تونل‌ها، ایران سایت اصلی غنی‌سازی اورانیوم خود را به دل زمین در اعماق کوه منتقل کند تا از اصابت احتمالی بمب‌های سنگرشکن و حملات سایبری در امان باشد.
بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، ماه گذشته در یک سخنرانی که رادیوفردا نیز آن را پوشش داد به وجود این تونل‌ها اشاره‌ای گذرا کرد.
به گفته آقای گانتز در این سخنرانی، ایران به کار ساخت و نصب سانتریفیوژهای پیشرفته در اعماق زمین ادامه داده و «در حال حاضر در تلاش برای تکمیل تولید و نصب یک‌هزار سانتریفیوژ پیشرفته آی‌آر ۶ از جمله در تاسیسات زیرزمینی در نزدیکی نطنز است».
سایت نطنز در سال‌های اخیر هدف یک رشته انفجار و خرابکاری‌های منتسب به اسرائیل بوده است. سالن‌های سانتریفیوژهای سایت نطنز ابتدا در تیر سال ۱۳۹۹ منفجر شد. یک سال بعد، انفجار دیگری در این سایت رخ داد.
یوسی کوهن، رئیس وقت موساد، به طور تلویحی مسئولیت اسرائیل در انفجار تیر ۹۹ را تایید و جزئیاتی نیز درباره شکل انجام این خرابکاری و سال‌ها رصد آن از سوی اسرائیل ارائه کرد.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، که خود در انفجار دوم سایت زخمی شد، گفته بود که این رویداد ممکن است روند غنی‌سازی اورانیوم را مدتی آهسته کند.
اما اقدامات ایران در چارچوب کاهش تعهدات هسته‌ای، به عنوان مقابله به مثل در پی خروج آمریکا از برجام و در واکنش به «ناکارآمدی کشورهای اروپایی در برقراری سازوکار مالی اینستکس»، تهران را در مسیر سریع احیای توانمندی غنی‌سازی اورانیوم قرار داد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اسرائیل تایید می‌کنند که ایران دیگر به مقطعی ارتقا یافته که تمامی مواد لازم برای داشتن بمب هسته‌ای، در صورت اراده سیاسی برای ساخت آن، را در اختیار دارد.
تصاویر ماهواره‌ای که آذر ۹۹ از سایت نطنز منتشر شد، این احتمال را عنوان کرد که ایران حفر تونل‌هایی در اطراف سایت را برای زیرزمینی کردن پروژه خود آغاز کرده است. برخی مقامات ایران به صراحت نیز به چنین هدفی اشاره کرده‌اند.
مقامات اسرائیل به نیویورک تایمز گفتند که ساخت سایت جدید نطنز همزمان با کشته شدن محسن فخری‌زاده، دانشمند ارشد هسته‌ای و معاون وزیر دفاع ایران، آغاز شده است.
کشتن محسن فخری‌زاده نیز در هفتم آذر سال ۹۹ که اسرائیل او را «پدر بمب هسته‌ای ایران» نامیده بود، به اسرائیل نسبت داده شد. رئیس وقت موساد این امر را تلویحا تایید و جزئیاتی درباره آن ارائه کرده بود.
حال مقامات اسرائیلی، که نام‌شان برده نشده، به نیویورک تایمز گفته‌اند که سالن جدید در نطنز، بسیار وسیع و با مقاومت بالا ساخته شده است.
با این حال، مقامات آمریکا به نیویورک تایمز گفتند که حرف اسرائیل را در مورد تجهیزات جدید نطنز رد نمی‌کنند اما قطعیتی در مورد آن وجود ندارد.
مقامات آمریکایی که این روزنامه با آن‌ها گفت‌وگو کرده، تصریح کرده‌اند که در هر حال، تصمیم ایران در زیرزمینی کردن سایت نطنز، واشینگتن را نگران نمی‌کند به‌ویژه آن‌که هنوز به سال‌ها وقت تا تکمیل این تونل‌ها نیاز هست.
این منابع افزودند که تقابل با این هدف ایران نیز هنوز سال‌های زیادی به کار نیاز دارد؛ چه از راه مذاکرات و چه از راه زور، و در صورت احیای برجام، چنین تقابلی تا سال ۲۰۳۰ به تعویق خواهد افتاد.
مقامات آمریکایی استدلال کرده‌اند که زیرزمینی شدن پروژه غنی‌سازی اورانیوم ایران نقشی در سرعت برنامه هسته‌ای تهران ندارد و جمهوری اسلامی ایران پیشاپیش به توانمندی زیادی دست یافته است.
در این میان، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، روز پنج‌شنبه، ۲۶ خرداد، گفت که کشورش کماکان به همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «ادامه داده» اما افزود که آژانس با توسل به «مدارک ادعایی اسرائیل، به ایران اتهام زده است».
ایران از سفر اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به اسرائیل، که بنا به دعوت نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل، انجام شده بود، ابراز ناخرسندی عمیق کرده و گفته است که آقای گروسی خود را در معرض «بازی سیاسی» اسرائیل علیه ایران قرار داده است.
بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، فاش کرده بود که نفتالی بنت «اسنادی» را درباره ایران به آقای گروسی داد.
چند روز پس از سفر رافائل گروسی به اسرائیل، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با تصویب قطعنامه‌ای از عدم همکاری ایران در پاسخ‌گویی به پرسش‌های آژانس در مورد یافتن ذرات اورانیوم در سه مکان در ایران، ابراز ناخشنودی کرد.
ایران به تازگی گفته که شاید انتقال این ذرات به سه مکان مورد مناقشه ایران با آژانس، کار اسرائیل بوده است.
نیویورک تایمز در روزهای گذشته نوشته بود که ایران اسرائیل را عامل مسموم کردن و کشتن کامران آقامولایی و ایوب انتظاری می‌داند. این دو جوان نخبه علمی ایرانی، به فاصله چند روز از یکدیگر، در اثر «مسمومیت» جان باختند.
در چارچوب رشته اقدامات منتسب به اسرائیل در برنامه‌ای که نخست وزیر اسرائیل آن را «زدن سر اختاپوس» با «هزار دشنه» نامیده، و در آستانه سفر ماه آینده جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، به اسرائیل، دولت اسرائیل کماکان برنامه اتمی ایران و راهکارهای مقابله با آن را در صدر دستور روز خود در ارتباط با آمریکا و کشورهای متحد در منطقه قرار داده است.
برگرفته ای از سایت رادیو فردا، ۱۸ ژوئن ۲۰۲۲