یک روز پس از پرتاب ماهواره خیام به فضا و در حالی که مقام‌های جمهوری اسلامی ادعاهایی را درباره توانایی ساخت آن در داخل ایران مطرح می‌کردند، سفارت روسیه در تهران اعلام کرد که ماهواره خیام ساخت شرکت‌های روسی است. هم‌زمان، ایالات‌متحده نیز هشدار داد که پرتاب ماهواره خیام با قابلیت جاسوسی تهدید جدی برای جامعه جهانی است.
حساب کاربری سفارت روسیه در تهران روز چهارشنبه، ۱۹ مرداد، به بهانه اطلاع‌رسانی درباره بازدید یوری بوریسوف، مدیرکل شرکت دولتی فضایی روسیه (روسکوسموس) و عیسی زارع‌پور و هیئت ایرانی از پایگاه فضایی بایکونور در تاریخ ۹ اوت، با انتشار ویدیویی از پرتاب ماهواره خیام تاکید کرد که ماهواره سنجش از راه دور خیام را شرکت‌های روسی به سفارش طرف ایرانی ساخته‌اند.
پیام اینستاگرامی سفارت روسیه در تهران به سرعت در فضای مجازی بازنشر شد و رسانه‌های داخلی ایران این خبر را با تیترهایی مانند «ادعای سفارت روسیه در تهران» منتشر کردند. علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت، نیز در واکنشی تلویحی به ادعای سفارت روسیه، در توییتر نوشت: «فضا در تسخیر دانش ایرانی؛ ماهواره خیام با دقت تصویربرداری یک متر با همکاری روسیه به فضا پرتاب شد.»
ایران و روسیه هنگام پرتاب ماهواره خیام به فضا مدعی شدند که این پرتاب موفقیت‌آمیز و قرارگیری ماهواره یادشده در مدار زمین «نقطه عطف» توسعه روابط دو کشور است و راه‌های همکاری بیشتر را تقویت می‌کند؛ اما اکنون کمتر از ۲۴ ساعت پس از پرتاب، اختلاف‌ها درباره اینکه کدام کشور سازنده ماهواره خیام است، بالا گرفته است؛ تازه در حالی که بنا به گفته مقام‌های داخلی ایران، اظهارنظر درباره عملکرد دقیق ماهواره خیام تا چند ماه آینده امکان‌پذیر نیست.
ماهواره خیام روز سه‌شنبه (۱۸ مرداد) با پرتابگر سایوز از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان، پرتاب شد. نشریه نشنال امارات متحده عربی پیش‌تر در گزارشی تایید کرده بود که روسیه در قالب یک قرارداد مخفیانه چهارساله با سپاه پاسداران، ماهواره خیام را ساخته است تا تاسیسات نظامی و زیرساخت‌های خلیج‌فارس را رصد کند.
مقام‌های غربی نیز می‌گویند جمهوری اسلامی قصد دارد از داده‌های این ماهواره برای مقاصد نظامی استفاده کند؛ اما جمهوری اسلامی ایران مدعی است که کاربرد این ماهواره در زمینه‌هایی چون «مدیریت مخاطرات طبیعی، پایش تغییرات کاربری و ساخت‌وسازهای غیرمجاز، مقابله با جنگل‌خواری و پایش مرزها» است.
روزنامه واشنگتن‌پست پیش‌تر در گزارشی، نوشته بود که روسیه قصد دارد از این ماهواره برای اهداف نظامی خود در اوکراین استفاده کند. به نوشته این روزنامه، «ماهواره خیام می‌تواند توانایی جمهوری اسلامی را برای جاسوسی از اهداف نظامی در سراسر خاورمیانه، افزایش دهد». بر اساس این گزارش از ماهواره خیام برای «شناسایی موقعیت مکانی موشک‌های دوربرد و پیشرفته هایمارس اهدایی آمریکا به اوکراین» نیز استفاده خواهد شد.
سازمان فضایی جمهوری اسلامی در واکنش به این خبرها، هرگونه استفاده نظامی از این ماهواره را رد و ادعا کرد که فعالیت‌های آن صلح‌آمیز است؛ اما مقام‌های غربی این ادعاها را باور ندارند.
سخنگوی وزارت خارجه ایالات‌متحده روز چهارشنبه، ۱۹ مرداد، در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی، پرتاب ماهواره خیام و تقویت روابط ایران و روسیه را «تهدید عمیق» و «خطر بزرگ» خواند و گفت که جامعه بین‌الملل باید به آن توجه کند.
او تاکید کرد که آمریکا از اهداف روسیه برای پرتاب «ماهواره‌ای با قابلیت جاسوسی گسترده از طرف ایران» آگاه است.
ماهواره خیام تنها سه هفته پس از دیدار علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در تهران به فضا پرتاب شد. دیداری که در آن بر تقویت همکاری‌های دو جانبه تاکید شد و خامنه‌ای حمله روسیه به اوکراین را «ابتکار عمل» خواند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی،۱۰ اگوست ۲۰۲۲