جاناتان لیس، خبرنگار روزنامه هاآرتص اسرائیل، روز یکشنبه، ۲۸ اوت (۶ شهریور ۱۴۰۱)، در مقاله‌ای از جزئیات طرح پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای برجام خبر داد. به ادعای این روزنامه، اجرایی شدن کامل این طرح از روز امضا، ۱۶۵ روز طول می‌کشد. در این مدت تقریبا شش‌ماهه، دو طرف طی چهار مرحله، اقدامات متقابلی انجام می‌دهند.
به گزارش هاآرتص، با اینکه دولت اسرائیل از این توافق راضی نیست، اعتقاد دارد که در روند گفت‌وگو با آمریکا به دست‌کم سه «دستاورد» مهم رسیده است: حفظ سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های تروریستی، وعده آمریکا به نگشودن پرونده‌های جدید در رابطه با حکومت ایران، و تعویق لغو تحریم‌های عمده به مرحله سوم. در عین حال، اسرائیل خواسته‌های بیشتری هم از آمریکا داشته است که برملا نشده‌اند.
مرحله اول «روز صفر» نام دارد و در روز امضای قرارداد آغاز می‌شود. در این روز، طبق توافقی که در حال نهایی شدن است، برخی از زندانیان آزاد می‌شوند و تهران در مقابل برخی از پول‌های خود را که در حال حاضر در بانک‌های بین‌المللی مختلف مسدود شده‌اند، دریافت می‌کند و برخی تحریم‌ها رفع می‌شوند. مقرر است جمهوری اسلامی ایران نیز در این مرحله تمامی موارد نقض برجام را متوقف کند، اما فعلا اجازه خواهد داشت ذخایر اورانیومی را که تاکنون انباشت کرده است، حفظ کند.
سپس نوبت مرحله دوم می‌رسد. منتقدان این توافق می‌گویند که دولت آمریکا باید در این مرحله توافق را به تایید کنگره برساند. اگر چنین شود، کنگره ۳۰ روز وقت خواهد داشت تا توافق را بررسی کند و در این مدت هرگونه لغو تحریم که نیاز به اقدام تقنینی داشته باشد، ممکن نخواهد بود. سپس هر دو بخش کنگره (مجلس نمایندگان و مجلس سنا) باید با اکثریت ساده توافق را تایید کنند. اگر توافق رای نیاورد، رئیس جمهوری آمریکا می‌تواند با استفاده از حق وتوی خود آن را اجرایی کند؛ به شرط اینکه تعداد مخالفان به دو سوم کنگره نرسد که در غیر این صورت، وتو ممکن نخواهد بود.
اما در این مورد اختلاف نظر وجود دارد و طرفداران احیای برجام می‌گویند اصلا نیازی به تایید کنگره نیست، چون توافق جدید، احیای همان توافق سال ۲۰۱۵ است و روند بررسی کنگره قبلا طی شده است. به گزارش هاآرتص، یکی از نگرانی‌های موجود در آمریکا این است که روسیه از روابطش با ایران استفاده کند و از این کشور درحکم پایگاهی استفاده کند که در آن شرکت‌هایی قلابی برپا شوند تا تحریم‌های گسترده‌ای را که علیه مسکو اعمال شده است، دور بزنند.
مرحله سوم توافق، ۶۰ روز پس از تایید کنگره از راه می‌رسد. در این مرحله، نماینده وزارت خارجه آمریکا رسما به شورای امنیت سازمان ملل متحد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام می‌کند که واشنگتن تصمیم گرفته است به برجام بازگردد.
سپس ۶۰ روز دیگر می‌گذرد تا وارد مرحله چهارم شویم که در آن، برجام کاملا احیا و اعمال می‌شود. در این مرحله، تهران و واشنگتن با صدور بیانیه‌ای مشترک از تعهد خود به روند احیای برجام خبر می‌دهند و آمریکا تحریم‌های بیشتری را علیه شرکت‌های ایرانی لغو می‌کند.
به این ترتیب، پس از ۱۶۵ روز برجام احیا می‌شود: آمریکا عضوی از این توافق می‌شود و تحریم‌های باقی‌مانده علیه حکومت ایران لغو می‌شوند. جمهوری اسلامی ایران نیز فعالیت‌های هسته‌ای خود را در سطح برجام محدود می‌کند و پیشرفت‌های خود را در زمینه غنی‌سازی، با تعطیل کردن سانتریفیوژها و جابه‌جایی آن‌ها، پس می‌راند.
مقام‌های دولت اسرائیل پیش از این گفته‌اند که از جزئیات طرح پیشنهادی اروپا خبر دارند و با آن مخالفند.
یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل، در مورد این طرح گفت: «ما به آمریکایی‌ها گفتیم که این آن چیزی نیست که رئیس جمهوری بایدن می‌خواست؛ این آن چیزی نیست که در زمان سفر ایشان به اسرائیل و زمانی که بیانیه اورشلیم را امضا کرد، از آن صحبت کرده بودیم.»
لاپید افزود: «اسرائیل در سال گذشته در چند جبهه دیپلماتیک جنگیده است تا جلوی امضای توافق هسته‌ای جدید را بگیرد. رئیس شورای امنیت ملی این آخرهفته از واشنگتن بازگشته است و وزیر دفاع اکنون آنجا است. ما در تلاشی هماهنگ می‌خواهیم کاری کنیم که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها متوجه خطرهای موجود در این توافق شوند.»
پیش‌بینی می‌شود که دیوید بارنیا، رئیس موساد، هفته آینده عازم واشنگتن شود تا با کمیته اطلاعات مجلس سنا در مورد این توافق جدید گفت‌وگو کند. سفر بارنیا پیش از پیشرفت‌های اخیر در مذاکرات بین جمهوری اسلامی ایران و آمریکا برنامه‌ریزی شده بود و پیش‌بینی می‌شود که او مخالفت تل‌آویو را با شماری از بندهای مشخص این توافق، اعلام کند.
یک منبع سیاسی به روزنامه هاآرتص گفت که بر خلاف سفرهای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق اسرائیل، (در زمان دولت اوباما)، سفر بارنیا با هدف دور زدن دولت بایدن و ارتباط مستقیم با کنگره انجام نمی‌شود. این منبع گفت: «حرکت ما به هیچ وجه در مخالفت با موضع دولت در کنگره و مجلس سنا نیست و خبری از چنین فعالیتی نخواهد بود.»
این منبع افزود: «راجع به اختلاف‌نظری که داریم کمی مرافعه خواهیم کرد، اما کاخ سفید می‌داند ما پشت سرش کاری نمی‌کنیم. کشورها دست به کاری پشت سر بزرگ‌ترین متحد خود نمی‌زنند.»
لیس در گزارش خود تاکید کرد اسرائیل، به‌رغم تلاش خود برای بسیج افکار عمومی علیه برجام، تلاش مشخصی به‌منظور بسیج نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره علیه بایدن نخواهد کرد.
در حال حاضر اسرائیل می‌کوشد همکاری خود را با آمریکا، بریتانیا و فرانسه افزایش دهد و می‌خواهد روند لغو تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران را کندتر کند. فعالیت‌های اسرائیل البته به عرصه دیپلماتیک محدود نیست و در عین حال، می‌کوشد گزینه نظامی مستقلی علیه تهران آماده کند. دولت کنونی اسرائیل، منتقد دولت نتانیاهو است که چرا در سال‌های آخر خود در این زمینه کاری نکرده است. اسرائیل در ضمن به تلاش برای اختلال در پیشرفت‌های هسته‌ای حکومت ایران ادامه می‌دهد و عملیات‌های زیرزمینی در خاک این کشور نیز بخشی از این تلاش‌ها محسوب می‌شود.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی،۲۹ اگوست ۲۰۲۲