بخش گنبد قاجاری مقبره هزار ساله منسوب به بی بی شهربانو در شهرری و دیواره‌های گنبد که به سمت کوه قرار دارد در اثر فعالیت کارخانه سیمان شهرری شکاف برداشته است. بعید نیست با انفجار بعدی در کوه آثار به جامانده از کوه روی مقبره سقوط کند و آن را نیز نابود کند.
مقبره بی بی شهربانو که در اصل از نیایشگاه‌های آناهید، الهه آب‌ها و باروری و از پرستشگاه‌های زرتشتیان پیش از اسلام بوده است. هسته اصلی این بنا را در دوران ساسانی ساخته‌اند.
حمد ابوحمزه عضو هیأت علمی دانشگاه و پژوهشگر در مصاحبه با خبرگزاری مهر گفت: «متأسفانه بخش گنبد قاجاری مقبره هزار ساله منسوب به بی بی شهربانو در شهرری و دیواره‌های گنبد که به سمت کوه قرار دارد شکاف برداشته است. این اتفاق در اثر فعالیت کارخانه سیمان شهرری رخ داده که کوه‌های اطراف را منفجر کرده و خاک آن را به کارخانه می‌برند.»
مقبره بی بی شهربانو در اصل از نیایشگاه‌های آناهید، الهه آب‌ها و باروری و از پرستشگاه‌های زرتشتیان پیش از اسلام بوده است. هسته اصلی این بنا را در دوران ساسانی ساخته‌اند. از دیدگاه معماری قسمت گوشه جنوب شرقی آن که مشتمل بر بنای چهار گوش منظم و استوار سنگی با پوشش ضربی سنگ و آجری‌ست و از عهد آل بویه به یادگار مانده و حرم و اتاق طویل جنوبی بنا از دوران ساسانی. دیوارهای خارجی صحن هم‌زمان با بنای سنگی عهد آل بویه و عصر سلجوقیان است. در سده‌های بعدی به وسیله احداث رواق و دیوارها و اتاق‌های مختلف و راهرو و… محوطه اصلی بنا را به دو صحن تقسیم و به صورت کنونی درآورده‌اند. گنبد بقعه از عهد دیالمه است.
حمد ابوحمزه، در ادامه مصاحبه با خبرگزاری مهر گفت: «در روزهای اخیر تصاویری از گنبد گرفته شده که نشان می‌دهد دیواره‌های سنگی که به کوه وصل هستند شکافته شده‌اند بنابراین باید به‌سرعت مرمت آن‌ها انجام و تیم مرمتی تشکیل شود. از طرفی باید حفاری‌های این اطراف جمع می‌شد. در پرونده ثبتی این بنا نیز آمده که انفجارهای کوه ری که توسط کارخانه سیمان در آن زمان انجام می‌شده نیز خطرآفرین ذکر شده بود. الان هم باز این هشدارها وجود دارد و می‌گوئیم که برداشت‌ها از کوه ری موجب تخریب مقبره می‌شود.»
رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران نیز در مصاحبه با مهر تاکید کرد: «کوه بی بی شهربانو دارای ویژگی فرهنگی و طبیعی است و می‌توان آن را بازتابی از منظر فرهنگی دانست. متأسفانه انفجارهایی که برای برداشت سیمان از کوه صورت می‌گیرد موجب ریزش کوه در اطراف مقبره بی بی شهربانو شده و این مقبره را به شدت تهدید می‌کند؛ هیچ بعید نیست با انفجار بعدی آثار به جامانده از کوه روی مقبره سقوط کند و آن را نیز نابود کند.»
پیش از این احمد علوی رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران گفته بود:«از آن کوه با عظمت تنها اسمش و تپه‌ای در مجاورت مقبره بی بی شهربانو باقی مانده است. از همین جا اعلام می‌کنم که شهروندان آخرین عکس‌های خود را با کوه و مقبره بی بی شهربانو بیندازند چون با ادامه روند فعلی در آینده نزدیک دیگر اثری از کوه باقی نمی‌ماند.»
آرامگاه بی بی شهربانو در سال ۵۶ در حکومت پهلوی مرمت و بازسازی شده است. مقبره‌ای از دوره آل بویه تنها گنبد سنگی تهران است و در کنارش الحاقات دوره قاجار را می‌توان مشاهده کرد. کالبد بنا مانند آتشکده ری حفظ شده است. شاید هم معماران از آن بنا الهام گرفته‌اند. این بنا در سال ۱۳۱۵ ثبت ملی شده است.
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه،۷ سپنامبر ۲۰۲۲