مقامات جمهوری اسلامی از هر ترفندی برای کشاندن مردم به عراق در روزهای منتهی به تعطیلات مذهبی استفاده کردند، اما نبود ساختارها و امکانات لازم سبب مشکلات عدیده در دو سوی مرزهای ایران و عراق شده است. شماری از زائران جان خود را از دست داده و هزاران نفر تشنه و گرسنه در مرزهایی که بسته شده سرگردان هستند.
گزارش‌ها نشان از قفل شدن مرزهای زمینی ایران و عراق و زنجیره‌ای تا ۲۵ کیلومتر از اتومبیل‌هایی دارد که سرنشینان آن تشنه و گرسنه ساعت‌های طولانی وسط بیابان در پایانه مرزی در انتظار عبور از مرز هستند.
در دو سوی مرز هزاران نفر در راه مانده، در گرمای شدید بدون آب و غذا گیر افتاده‌اند. شماری گرمازده و بیمار شدند و چند تن جان خود را از دست دادند.
«پیاده‌روی اربعین» یا «راهپیمایی اربعین» یک برنامه تبلیغاتی است که توسط جمهوری اسلامی پس از سقوط رژیم صدام حسین به راه افتاده و شماری از شیعیان همزمان با این روز که به باور آنها چهلمین روز پس از «شهادت امام حسین» است، از مرز زمینی ایران و عراق پیاده به سمت کربلا حرکت می‌کنند. این مراسم تبلیغاتی به ویژه از سال ۲۰۱۴ با تطمیع و ارائه مزایا همراه شد تا بر تعداد «زائران» که ظاهرا اهداف معنوی دارند، به شوق دریافت مادیّات اضافه شود! در چند سال اخیر شرکت‌کنندگان در این مراسم تبلیغاتی و مذهبی از مزایای ارز دولتی و غذا و اسکان رایگان بهره می‌برند و امسال دولت ابراهیم رئیسی امسال در اقدامی عوام‌فریبانه امکانات و بسته‌های تشویقی ویژه برای «زائران» تدارک دید و با تحمیق و تطمیع اقشار فرودست اعلام کرد حتی به زائران پول هم می‌دهد!
علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت هفته گذشته از وام پنج میلیون تومانی برای سرپرست خانوارها و سه میلیون تومانی برای زائران انفرادی با قابلیت دریافت «صد درصد» و «بدون ضامن» خبر داد.
احسان خاندوزی وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی هم درباره جزییات این وام بر «بدون ضامن» بودن آن تأکید کرده و گفته حتی نیاز نیست گیرندگان به بانک مراجعه کنند و وام به حساب کارت یارانه آنها واریز خواهد شد.
به نظر می‌رسد همین وعده‌ها سبب شد هزاران نفر از اقشار ضعیف و فرودست با نیّت «هم فال است و هم تماشا» در آخرین روزهای تابستان راهی مرزهای زمینی عراق شوند.
شش مرز خسروی، مهران، چذابه، شلمچه، باشماق و تمرچین برای عبور زائران در نظر گرفته شده که بنا بر گزارش سازمان راهداری در تمامی مرزها ازدحام جمعیت و قفل شدن مرز در سومین روز ادامه دارد.
علی عباسی فرماندار مهران درباره وضعیت این مرز که یکی از اصلی‌ترین مرزهای مورد استفاده زائران است گفته که «موج بازگشت زائرین تقریبا پا به پای خروج زائرین افزایشی می‌شود بطوری که حدود ۷۰ هزار نفر طی دیروز برگشت زائر را و طی بامداد امروز تا به این لحظه نیز حدود ۳۱ هزار نفر ورودی و نزدیک به ۶۰ هزار نفر خروجی زائر از این پایانه داشتیم.»
فرماندار مهران افزوده که «ظرفیت ۴۵ تا ۵۰ هزار خودرویی پارکینگ اربعین کاملا پر شده و در حال ایجاد پارکینگ‌های دیگر هستیم!»
با اینهمه به نظر نمی‌رسد تا دو سه روز دیگر امکان ساماندهی مرزهای زمینی از سوی مقامات جمهوری اسلامی وجود داشته باشد و حالا دست به دامن مردم شده‌اند که دیگر راهی مرز نشوند!
نیمه‌شب گذشته «ستاد مرکزی اربعین» با اعلام اینکه «مرزهای منتهی به عراق مسدود است» درخواست کرده «زائران عزیز به‌هیچ وجه تا اطلاع ثانوی به مرزها مراجعه نکنند. توصیه اکید می‌شود زائران محترمی که در عراق هستند، در برگشت خود تسریع کنند و ماندگاری را در کربلا کوتاه و بیشتر از یک روز اقامت نداشته باشند.»
حسن بهرام‌نیا استاندار ایلام درباره مشکلاتی که برای زائران در مرز ایجاد شده گفته «از آنجا که ازدحام جمعیت در مرزها بسیار زیاد بوده و زیرساخت‌های کشور عراق هم در مقایسه با کشور ما بسیار کمتر است در پذیرش زائران مشکلاتی ایجاد شده است. به همین منظور برای رفع مشکل از روز پنجشنبه با مدیریت وزیر کشور و رئیس ستاد عتبات عالیات، مرزها به صورت مقطعی بسته شده‌اند و تنها کسانی که از قبل در پایانه‌ها حضور داشته‌اند امکان تردد دارند. وی افزود: در روزهای گذشته حضور زائران در مرزها با ازدحام زیاد همراه بوده است. از طرفی گرمای هوا هم به حدی بود که در هر ۵ دقیقه افراد به یک بطری آب معدنی نیاز داشتند. این شرایط بسیار سخت بود و سبب بروز مشکلاتی برای مسافران شد.»
وضعیت اسفناک و خجالت‌آور در مرزهای ایران و عراق سبب شد که برخی رسانه‌های داخلی نیز در اینباره گزارش دهند.
وبسایت «فرارو» در گزارشی نوشته «ماجرا از این قرار بود که مشکلات عدیده‌ای در مرز وجود داشت که مهمترین آنها زیرساخت‌های لازم برای پذیرش چندین میلیون زائر بود و همین ماجرا منجر به بسته شدن مرزها به سمت عراق شد. گرمای شدید، بی‌نظمی در اسکان، بسته شدن راه‌ها در فاصله ۱۵ کیلومتری به مرز، لحظه به لحظه شرایط زائران را وخیم‌تر کرد.»
بر اساس این گزارش، افزایش ناگهانی قیمت بلیت‌های هواپیما برای کربلا به چند ده میلیون تومان یکی از دلایل ترافیک سنگین مردم پشت مرزهای زمینی ایران و عراق بود. همچنین با وجود نامناسب بودن زیرساخت‌ها در دو طرف مرز ایران و عراق، رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی از مردم خواسته بود با اتومبیل شخصی راهی عراق شوند!
روزنامه دولتی «ایران» اما در گزارشی بار مسئولیت راهی کردن صدها هزار نفر به سوی مرز زمینی ایران و عراق را از روی دوش جمهوری اسلامی برداشته و مشکلات را به گردن «ضعف امکانات ساختاری عراق» انداخته است.
در این گزارش آمده «دو هفته پیش نا‌آرامی‌های سیاسی و مشکلات امنیتی در عراق، اعزام زائران را برای مدتی کوتاه دچار وقفه کرد و اکنون هرچه به اربعین حسینی نزدیک‌تر می‌شویم، ضعف امکانات زیرساختی عراق در صدور مجوز ورود زائران و انجام تشریفات گمرکی در گذرگاه‌های مرزی و از سوی دیگر حمل و نقل زائران از نقطه صفر مرزی به شهرهای کربلا و نجف چالش جدی‌تری را پیش پای زائران قرار داده است.»
روزنامه «جمهوری اسلامی» در اینباره نوشت: «این عوارض را نمی‌توان نادیده گرفت و با کرامت انسانی در تضاد ندانست. اینکه مردم با انواع مشوق‌ها و با تبلیغات بسیار پر سر و صدا به عزیمت به مرزها تشویق شوند و در آنجا با انواع و اقسام مشکلات و سرگردانی‌ها مواجه شوند بطوری که بدبینی نسبت به همه چیز تمام وجودشان را پر کند، با هیچ منطق و تدبیری منطبق نیست. در صدد متهم کردن مسئولان به تلاش برای نادیده گرفتن کرامت انسان‌ها نیستیم، ولی نمی‌توانیم این روش را که البته اختصاص به این دولت ندارد و از چند سال قبل جریان یافته (و فقط دو سال کرونائی استثنا بوده) نهایت بی‌تدبیری ندانیم.»
روزنامه «اطلاعات» هم نوشته «اصرار بر دولتی کردن همه چیز و دست‌اندازی‌های دولت‌سالارانه، به آنجا می‌انجامد که مردمی‌ترین و خودجوش‌ترین مراسم آیینی مذهبی نیز در چنبره‌ی بوروکراسی دولت بچمَد و یک نیاز کاذب هم بر آن بار شود: وام دولتی برای یک انتخاب زیارتی!»
در ادامه مطلب روزنامه «اطلاعات» آمده «مگر قاطبه‌ی مردم مؤمن و زیارت‌جوی، معطل تصدّق دولت برای وام زیارت بودند، که برخی مسندنشینان، هم حاتم‌بخشی می‌کنند، هم منّتی بر سر زائران می‌گذارند، هم استغنای مردمی را درگیر یک نیاز جدید می‌سازند؟ واقعا که!»
روزنامه «اطلاعات» ادامه می‌دهد «راستی تا کجا باید زندگی مردم را در لفافه‌های صدقه‌پردازی و نیازسازی در چنگال دولت دید؟ و تا کی باید با پرداخت‌های نه‌چندان ضروری از کیسه‌ی کشور، کسانی را که هیچگاه در امر زیارت و عبادت، خود را معطل بخشش و دهش دولت نمی‌دیدند، هشیار کرد!؟ این پوپولیسم دولتی- که میراث دوران به اصطلاح مهرورزی و پولپاشی است- کی تمامی می‌یابد؟»
گزارش‌ها همچنین از بیمار شدن صدها نفر به دلیل گرمازدگی، مصدوم شدن و مرگ شماری از افرادی که خواسته یا ناخواسته بازیگر نمایش سیاسی-مذهبی جمهوری اسلامی بودند حکایت دارند.
بر اثر واژگونی یک دستگاه مینی‌بوس حامل زائران در محور دشت عباس به دهلران ۲۰ نفر مصدوم شدند. در حادثه دیگری نیز در پی واژگونی یک دستگاه مینی‌بوس حامل زائران در عراق، یک زن کشته و هشت نفر مصدوم شدند.
حسین کولیوند رئیس جمعیت «هلال احمر» از درگذشت ۹ ایرانی در کربلا خبر داده و گفته که ۸۴۰۷ نفر از زائران ایرانی در عراق به نیروهای «هلال احمر» جهت دریافت خدمات پزشکی مراجعه کردند. او افزوده «همچنین در کربلا ۱۸ نفر از بیماران برای دریافت مراقبت‌های پزشکی بیشتر و در نجف ۱۴ نفر به بیمارستان عراق اعزام شدند.»
رئیس جمعیت «هلال احمر» درباره علت مرگ این افراد توضیحی ارائه نکرده اما گزارش‌های پراکنده نشان می‌دهد دو تن از کشته‌شدگان دو زن ایرانی هستند که بر اثر آتش‌سوزی در هتلی در عراق جان خود را از دست داده‌اند. یکی دیگر از درگذشتگان یک مرد از شهر اصفهان است که حین «پیاده‌روی اربعین» جان خود را از دست داده اما گزارش نشده علت آن گرمازدگی بوده یا دلیل دیگری داشته است.
برگرفته ای از سایت کیهان لندن،۱۱ سپنامبر ۲۰۲۲