درحالی‌که مقام‌های حکومتی در گفت‌وگو با رسانه‌های داخلی ادعای خدمات‌دهی مناسب به مردم زلزله‌زده خوی را مطرح می‌کنند، گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که مردم آسیب‌دیده ششمین شب را نیز در سرمای شدید و بدون امکانات مناسب به صبح رساندند.
محمدصادق معتمدیان، استاندار آذربایجان غربی، روز پنج‌شنبه ۱۳ بهمن، روبه‌روی خبرنگاران ایستاد و ادعا کرد که «خدمات کامل به مردم زلزله‌زده داده می‌شود». او همچنین گفت که تاکنون بیش از ۲۵ هزار چادر در میان مردم توزیع شده است.
پیرحسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال‌احمر هم از اسکان نزدیک به ۹۹ هزار نفر تا روز پنج‌شنبه خبر داد و گفت که ۵۹ اردوگاه اسکان اضطراری در مناطق آسیب‌دیده برپا شده‌اند. در خبری دیگر علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت شهر تهران گفت که این سازمان ۱۵۰ سرویس بهداشتی در مناطق آسیب‌دیده ایجاد کرده است. اصغر عباسقلی‌زاده، فرمانده سپاه عاشورا هم از اعزام ۱۲۰ نفر در قالب ۱۶ گروه جهانی برای کمک به آسیب‌دیدگان سخن گفت و ادعا کرد که روزانه ۳۰ هزار قرص نان و دو هزار پرس غذای گرم از سوی بسیج سازندگی در مناطق زلزله‌زده توزیع می‌شود.
برخلاف تبلیغات وسیع رسانه‌های داخلی از گزارش‌های آماری مقام‌های حکومتی، شواهد آشکار می‌کند که مردم زلزله‌زده برای تامین خوراک، پوشاک، تجهیزات گرمایشی و حتی چادر اسکان موقت با مشکل جدی مواجه‌اند. به‌طوری‌که گفته می‌شود تعداد زیادی از خانواده‌ها شب‌ها را در خودروها به صبح می‌رسانند و برخی هم در سرمای منفی صفر هیچ سرپناهی ندارند.
برمبنای آخرین گزارش بنیاد مسکن در جریان زمین‌لرزه خوی در هشتم بهمن، بالغ‌بر ۹ هزار واحد مسکونی دچار خسارت شدند که برخی از آن‌ها به بازسازی کامل نیاز دارند و برخی هم باید تعمیر شوند.
در زلزله خوی بنابر آمار رسمی سه نفر کشته و بیش از ۸۰۰ نفر زخمی شدند. آمار دقیقی از بیجا‌شدگان وجود ندارد اما شواهد نشان می‌دهد که هزاران نفر سرپناه خود را از دست داده‌اند.
گزارش سازمان هواشناسی و تصاویر و ویدیوهایی که طی روزهای اخیر از خوی منتشر شد، وضعیت نگران‌کننده مردم را اثبات می‌کند. فعالان مدنی که به منطقه سفر کرده‌اند می‌گویند نهادهای دولتی از ارائه چادر اسکان موقت به بسیاری از خانواده‌ها امتناع می‌کنند. تجمع‌های اعتراضی مردم در مقابل هلال‌احمر و فرمانداری نیز با خشونت و سرکوب مواجه می‌شود.
درحالی‌که فرمانده سپاه عاشورا در مصاحبه با ایسنا ادعای توزیع نان در میان زلزله‌زدگان را مطرح کرد، روایت‌های محلی از کمبود نان در میان آسیب‌دیدگان حکایت دارد تا آنجا که گفته می‌شود یک بسته نان با قیمت ۱۰۰ هزار تومان در بازار سیاه فروخته می‌شود. بازار سیاه دیگر امکانات و تجهیزات مانند چادر، پتو و بخاری هم راه افتاده است و آن‌طور که فعالان مدنی می‌گویند امدادرسانی به کندی انجام می‌شود و ارگان‌های دولتی دست به اقدام فوری نمی‌زنند. در این میان شایعه وقوع زلزله‌ای شدیدتر در روز جمعه هم بلای جان مردم شده است.
مجموعه گزارش‌های مردمی از خوی این نگرانی را ایجاد می‌کند که فاجعه‌ای شبیه به زلزله سرپل‌ذهاب در آبان سال ۱۳۹۶ در حال تکرار است. در آن زمان نیز کندی امدادرسانی و توقیف کمک‌های مردمی به مناطق آسیب‌دیده به مرگ‌ومیر تعدادی از کودکان در اثر سرما منجر شد.
رسول خادم، مدال‌آور کشتی ایران در عرصه‌های بین‌المللی، پس از حضور در مناطق آسیب‌دیده شهرستان خوی در حساب کاربری‌اش از دخترکی نوشت که در مقابل چشمان پدر از سرما می‌لرزد.
به گفته فعالان مدنی، ارگان‌های دولتی، حتی کمک‌های مردمی را که به منطقه ارسال می‌شود، توقیف می‌کنند، طی روزهای گذشته ویدیوهای متعددی از مردم خشمگین خوی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد در یکی از این ویدیوها زنی خطاب به نیروهای حکومتی می‌گوید: «از خدا بترسید چرا جلوی خودروهای کمک‌های مردمی را می‌گیرید؟ مگر از جیب خودتان یا اموال پدرتان می‌خواهید کمک کنید؟»
روز دوشنبه دهم بهمن، کرم کینیک، دبیر کل هلال‌احمر ترکیه، با انتشار توییتی نوشت که هلال‌احمر ایران حاضر به قبول کمک سازمان برادر از ترکیه نشده است. او در ادامه نیز تاکید کرد که ایجاد ۲۰ هزار چادر اسکان موقت در خوی که هلال‌احمر ایران ادعا کرده است، واقعیت ندارد.
مقام‌های جمعیت هلال‌احمر در ایران، اخبار مربوط به پیشنهاد کمک ترکیه را تکذیب کردند اما اندکی بعد خبرگزاری آناتولی گزارش داد که ایران، پیشنهاد کمک‌های جمهوری آذربایجان به خوی را هم رد کرده است.
مانع‌تراشی برای ارسال کمک به مردم آسیب‌دیده فقط شامل حال کشورهای خارجی نمی‌شود، قوه قضاییه حساب بانکی کریم باقری، عضو سابق تیم ملی را که برای کمک به مردم خوی اعلام کرده بود مسدود کرد. خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضاییه در اطلاعیه‌ای مدعی شد که کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان صرفا برعهده سازمان هلال‌احمر، کمیته امداد، سازمان بسیج مستضعفین، سازمان بهزیستی و سایر دستگاه‌های مسئول است و هیچ شخص حقیقی یا حقوقی دیگری مجاز به تبلیغ و جمع‌آوری کمک‌های مالی مردمی نیست.
این ادعا نیز در حالی مطرح شد که حسین یکتا، فرمانده لباس شخصی‌ها و قرارگاه عمار، شماره‌حساب شخصی‌اش را با ادعای کمک به آسیب‌دیدگان اعلام کرده است و رسانه‌های رسمی و وابستگان حکومت در فضای مجازی به‌طور گسترده‌ای با قهرمان‌سازی از این فرمانده سپاه به مردم توصیه می‌کنند، کمک‌های نقدی خود را به‌حساب او واریز کنند.
بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله در هر نقطه‌ای از جهان قابل وقوع است اما در ایران به دلیل ناتوانی حکومت از امدادرسانی صحیح به مردم آسیب‌دیده، معمولا از دل این حوادث بحران‌های جدید به وجود می‌آید و در نهایت نیز حکومت اعتراض‌های مردمی با روش‌های امنیتی و سرکوب پاسخ می‌دهد.
بهمن سال ۱۳۹۶، حدود سه ماه پس از زلزله شدید استان کرمانشاه، دختر دو ساله‌ای به نام سارینا ذهابی به دلیل نداشتن سرپناه و از سرمای شدید فوت کرد. مرگ سارینا بازتاب وسیعی در رسانه‌ها داشت به خصوص اینکه بسیاری از خانواده‌ها با وجود گذشت حدود سه‌ماه همچنان در سرمای شدید بدون سرپناه بودند. در جریان زلزله کرمانشاه نیز نهادهای حکومتی به خصوص سپاه پاسداران مانع ارسال کمک‌های مردمی به آسیب‌دیدگان شدند.
فعالان مدنی می‌گویند سپاه پاسداران با ادعای اعزام گروه‌های جهادی به مناطق آسیب‌دیده برای کمک به مردم، کنترل این مناطق را در دست می‌گیرد تا مبادا اعتراض‌های مردمی به بحران جدیدی برای حاکمیت تبدیل شود.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۳ فوریه ۲۰۲۳