رضا پهلوی، فرزند آخرین پادشاه ایران به اروپا سفر کرده است تا با نمایندگان پارلمان‌‌ها و سیاست‌مداران اروپایی برای جلب حمایت آنها از معترضان ایرانی و قراردادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا مذاکره کند.
در گفتگوی اختصاصی که یورونیوز با او انجام داده، از فرزند آخرین پادشاه ایران درباره انتظارهای او از کشورهای غربی، ائتلاف مخالفان جمهوری اسلامی، برنامه او برای آینده ایران و روند بازسازی اقتصادی و نهادهای دموکراتیک کشور پرسیده‌ایم. او همچنین به پرسشی درباره اینکه آیا غرب از ابرقدرت شدن ایران هراس دارد پاسخ داد. این گفتگو را بخوانید.
یورونیوز: از اتحادیه اروپا درخواست چه نوع حمایتی دارید؟ و تاثیری که از آن برای کشورتان انتظار دارید چیست؟
رضا پهلوی: همان طور که می‌دانید کارزار فشار حداکثری بر حکومت ایران راه افتاده است که شامل وضع تحریم‌هایی بر حکومت و تحریم‌های دیگری بر سپاه پاسداران است. من مدت‌ها است بر این اصرار دارم که به موازات این فشار حداکثری باید حمایت حداکثری هم از مردم ایران وجود داشته باشد. به ویژه از هنگامی‌که این انقلاب پنج‌ماه پیش و پس از جان باختن مهسا امینی آغاز شد که اکنون به سطح کاملا متفاوتی رسیده است. اگر به جهت توانمند سازی حرکت کنید، متوجه می‌شوید که همیشه برای کمک به یک ملت بهتر است خواست مردم توجه‌کنید که در این‌جا تغییر نظام است. اگر هرگونه عزمی برای یاری رسانی وجود داشته باشد، باید مولفه‌ای موجود باشد که مشکل را مشخص کند.
در همین مورد، نیازهای فوری واقدامات عاجلی وجود دارد که درباره آنها با قانون گذاران صحبت کردیم و تشریح کردم که این موارد می‌توانند در دو زمینه مشخص تعریف شوند. اول، حیاتی‌ترین عنصر ارتباط اینترنتی است. برای ایرانیان بسیار مهم است که بتوانند ارتباط خود را با جهان خارج حفظ کنند. بتوانند پیام‌های خود از جمله فیلم‌ها و تصاویر را مخابره و همچنین اطلاعات را دریافت کنند. همچنین برای ارتباطات داخلی و رهبری و سازمان‌دهی فعالیت‌ها، آنها نیاز دارند که بتوانند دسترسی خود به اینترنت را حفظ کنند. پس هرگونه پیشتیبانی فنی و همزمان تسهیل در ارسال تجهیزات مورد نیاز به کشور، دسترسی به وی‌پی‌ان‌های مختلف یا به عنوان مثال اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، ترکیب همه این‌ها می‌تواند مسائل را حل کند و این می‌تواند بخشی از کمک‌های آتی باشد.
مولفه دیگر، فشار داخلی بر حکومت در چارچوب کارزار نافرمانی مدنی خشونت پرهیز است. این به معنی وارد آوردن فشار بیشتر به حکومت از طریق اعتصابات کارگری است. این اعتصابات باید سازمان‌دهی و البته تامین مالی شوند. چون بسیاری از کارگران ما به وضوح نمی‌توانند دست به اعتصابات بلند مدت بزنند، آنها باید خانواده خود را سیر کنند. پس ما مشغول ایجاد صندوقی هستیم تا بتوانیم اعتصابات را تامین مالی کنیم. یکی از راه‌هایی که می‌توان از طریق آن سریعتر چنین اعتصاباتی را تامین مالی کرد، استفاده از اموال مصادره و یا مسدود شده حکومت است که درواقع در نهایت اموال مردم ایران است و ما باید بتوانیم از آنها در جهت تامین چنین هزینه‌هایی استفاده کنیم. این‌ها اقداماتی هستند که از نظر من از لحاظ سیاسی می‌توانند در این کارزار بسیار موثر واقع شوند.
یورونیوز: کارزار فعالی وجود دارد که از اتحادیه اروپا و به طور کلی غرب می‌خواهد که سپاه پاسداران را تحریم کند. تا الان این اتفاق نیفتاده است. چرا این اتفاق این‌قدر برای شما مهم است و فکر می‌کنید چرا تاکنون این اتفاق نیفتاد؟
رضا پهلوی: خوب این موضوع تصویب شده است و اکنون مساله این است که دولت‌ها آن را بپذیرند و در راه عملی کردن آن قدم بردارند. اما چرا مهم است؟ اول از همه به این خاطر که مهمترین عنصری که حکومت توانسته به کمک آن همچنان در قدرت بماند، استفاده از ابزار سرکوب داخلی است و در مورد تاثیر حکومت بر منطقه، به موجب حضور حماس و حزب‌الله در سوریه، لبنان و هرجای دیگر است که توسط سپاه پاسداران حمایت می‌شوند.
آنها حتی در خاک اروپا با ارعاب رسانه‌ها یا نقشه‌کشیدن برای ترور اعضای جامعه یهودی در انگلستان و یا هرجای دیگر حضور دارند. این‌ها همه بخش‌های مختلفی از آنچه سپاه پاسداران همیشه بوده هستند. برای افزایش فشار بر حکومت، تحریم سپاه پاسداران و قرار دادن آن در لیست سازمان‌های تروریستی می‌تواند قابلیت مسدود کردن دارایی آنها را افزایش دهد که به طور یقین میزان زیادی است. این موضوع همچنین می‌تواند به نوعی موجب ریزش در این سازمان شود. چون در سناریوی گذار ما سعی داریم تا بیشتر موارد را به شرایط بعد از حکومت موکول کنیم.
سناریوی استراتژی خروج نیز باید آماده شود. می‌دانیم تعدادی از افراد رده‌بالای این مافیای شبه نظامی از جایگاه خود منفعت مالی می‌برند. اما اکثر اعضای سپاه از نظر اقتصادی از آن بهره‌ای نمی‌برند. آنها حقوقی می‌گیرند که حتی بعضی وقت‌ها برای زندگی‌شان هم کافی نیست و مجبورند شغل دومی اختیار کنند. چقدر می‌توانند در این چارچوب پایدار بمانند. اگر به این نتیجه برسند که زمان بازنگری فرارسیده است، چقدر به این حکومت در مقابل پیوستند به مردم پایبند خواهند ماند؟ هرچه فشار بر این سازمان بیشتر شود، بدنامی آن افزایش می‌یابد. بسیاری از آنها نمی‌خواهند بخشی از چنین ننگی باشند و درواقع چنین اقداماتی ریزش‌ها را بیشتر می‌کند. پس این اقدامات اهدافی دوگانه دارند. از یک سو تهدیدات سپاه را در داخل و خارج هدف قرار می‌دهد و همچنین روند ریزش از این نهاد را تسریع می‌کنند که برای گذار از حکومت مفید خواهد بود.
یورونیوز: اما اگر از منظر گسترده‌تر سیاسی به این مساله نگاه کنیم. به نظر شما این موضوع برای مثال باعث از بین رفتن چشم‌انداز شانس احیای برجام نمی‌شود؟
رضا پهلوی: به نظر من در مرحله‌ای هستیم که احیای این قرارداد به تنهایی نمی‌تواند تمام مسائل را حل کند. درحال حاضر این موضوع ممکن است حتی تمام تهدیدهای هسته‌ای را که حکومت به وجود آورده، مرتفع نسازد. من همیشه گفته‌ام که طبیعت خود این حکومت است که تمام این بی‌ثباتی را به وجود آورده است. نه تنها در مورد مسائل هسته‌ای، بلکه زمانی که راجع‌به تروریسم، حمایت از گروه‌های افراطی و صدور بیشتر ایدئولوژی‌های افراطی صحبت می‌کنیم. همه این‌ها با این حکومت گره خورده است. همه عناصر بی‌ثباتی در منطقه یا فرای آن صرفا به خاطر وجود این حکومت است. برای مثال کمک فعلی که حکومت درحال حاضر به روس‌ها در برابر اوکراین می‌کند. در نتیجه با در نظر گرفتن این‌ها، در آخر تنها راه حل برای این حکومت نابودی آن است.
و به نظر من هیچ‌کدام از این قرارداد‌ها لزوما باقی مشکلات را از بین نخواهد برد. پس من به این مساله تنها از منظر برتری‌ها احیای توافق هسته‌ای نمی‌نگرم. چون درواقع این توافق هیچ نفعی برای غرب ندارد اما برای حکومت بسیار مفید است. در این چارچوب، تا زمان برای جلوگیری از رسیدن به سناریو نامطلوب است باید اقدام کنیم. این سناریوی نامطلوب مثل حملات پیشگیرانه یا هرگونه اقدامات نظامی، که من اصلا دوست ندارم رخ بدهند، می‌تواند ناگزیر باشد. برای جلوگیری از آن در حال حاضر بسیار مهم‌تر است تا از جنبش‌هایی که در داخل ایران اتفاق می‌افتد حمایت کنیم. تا کل حکومت نابود شود. وقتی این حکومت درگیر چنین چیزی شود، هر مانوری را برای رسیدن به یک توافق لحظه آخری انجام می‌دهد.
یورونیوز: چرا تاکنون و در طول سال‌های فعالیت سیاسی خود برای تشکیل ائتلاف سیاسی همه‌جانبه علیه جمهوری اسلامی قدم برنداشتید، فکر می‌کنید ائتلاف کنونی فراگیر است و یا خواهد بود؟
رضا پهلوی: اول اینکه برای تشکیل یک ائتلاف باید اراده وجود داشته باشد تا آن را فورا تاثیرگذار کند. بخشی از آن این است که تاکنون، اکثریت خارج از نیروهای سوسیال دموکرات که نوعی جایگزین را (برای حکومت فعلی) نمایندگی می‌کردند، هنوز در فکر اصلاحات احتمالی داخل حکومتی بودند و اذهان عمومی جهان غرب هم مساله را همین‌گونه در نظر می‌گرفت. اما با اتفاقی که پنج ماه پیش رخ داد و جنبش زن، زندگی، آزادی، آنانی که تا دیروز در فکر اصلاحات ب ودند از این تفکر خود دست کشیده‌اند.
بنابراین شما اکنون یک همگرایی از اصلاح طلبان سابق دارید که می تواند با ما نیز همگرا شوند. در نتیجه این موضوع ائتلاف را در زمان مناسب و در لحظه مناسب گسترش خواهد داد. البته نه به‌گونه‌ای که پیشتر آزموده بودیم، اما همه اکنون این واقعیت را درک می کنند که این خلاء باید پر شده و بر این اساس یک ائتلاف خوب ایجاد شود.
موضوع دوم، بزرگترین مشکل ما در ۴۳ سال گذشته این بود که به‌رغم تلاش‌های ما ایرانی‌ها، اکثر دولت‌های جهان گفتگوها را فقط به حکومت و نمایندگان آن محدود می‌کردند. هرگز با کسانی که نماینده صداهای جایگزین هستند، گفتگویی به وقوع نپیوسته بود. اما در نهایت، اکنون جهان تصمیم گرفته که با ما ارتباط برقرار کند، و این بسیار جدید و موخر است.
و شاید پس از وضعیت انقلابی امروز ایران که حدود پنج ماه پیش آغاز شد. اکنون می‌توانیم در این زمینه با نمایندگان مجلس‌هایی که شنیدن حرف‌های ما را آغاز کرده‌اند، گفتگو کنیم. آنها مصمم هستند که با ما وارد گفت‌وگو شوند و این آشکارا مسیر ما را برای گسترش ائتلاف و آغاز این نوع گفتگوها تقویت و تسریع می‌کند.
بنابراین، این دو عامل داخلی و خارجی، امروز ما را در موقعیت بهتری قرار می‌دهند تا بتوانیم به موضوع همکاری با یکدیگر برای ارائه یک برنامه به طور واقعی بپردازیم و به سمت گذار پیشروی کنیم.
یورونیوز: بنابراین، با فرض سقوط جمهوری اسلامی، چه نقشی که می خواهید ایفا کنید؟ آیا خودتان را مانند پدرتان شاه جدید ایران می‌دانید؟
رضا پهلوی: هیچ اهمیتی ندارد که درنهایت در چه جایگاهی قرار می‌گیرم و برای هیچ مقامی هم خیز برنداشته‌ام. با این حال، نقش من از نظر سرمایه سیاسی که از آن برخوردارم بسیار مهم است تا بتوانم در یک ماموریت مشترک همبستگی بیشتری به وجود آورم که با مدیریت دوره گذار به سمت تشکیل مجلس موسسان سوق پیدا کنیم، این مجلس تنها راه مردم است تا از طریق نمایندگان آن بتوانند تمام تصمیمات لازم را برای تصویب قانون اساسی جدید اتخاذ کنند، در مورد محتوای نظام آینده بحث کنند و در نهایت از طریق یک همه پرسی آن را تصویب کنند.
پس این یک روند دموکراتیک است. به طوری که در طول دوره گذار، شما باید یک دولت موقت داشته باشید تا به طور موقت امور کشور را مدیریت کند. این دولت می‌تواند عمدتا توسط افراد داخل ایران تشکیل شود، اما همچنین باید شرایط برای برگزاری انتخابات و تشکیل مجلس هم مهیا شوند.
هدف ما رسیدن به مجلس موسسان قانون اساسی و آغاز کار روی بسته‌های آینده پیشنهادی به مردم است. ماموریت ما اکنون چنین است.
یورونیوز: اما این روند چقدر طول می‌کشد؟ البته منظورم این است که وضعیت اقتصادی در ایران واقعا بد است. در نتیجه بازسازی اقتصادی و ایجاد نهادهای دموکراتیک کشور چقدر طول می‌کشد؟
رضا پهلوی: بدیهی است که ترکیب به گونه‌ای است که انبوهی از گروه‌ها وجود دارند که می‌خواهند تغییرات را با شکل گیری احزاب سیاسی یا حداقل با روی کار آوردن عناصر خود آغاز کنند، زیرا در نهایت قرار است احزاب سیاسی برگزار کننده انتخابات برای تشکیل نخستین دولت باشند. در نتیجه طبیعتا آنها باید برای این کار آماده باشند.
در این مرحله، ما در مورد ابزاری که می تواند مرحله گذار را مدیریت کند صحبت می‌کنیم. این صحبت‌ها نباید زیاد طول بکشد. به نظر من شاید یک سال و نیم یا نهایتا دو سال، اما این مدت زمان کافی است تا زمینه را برای انتخابات مجلس موسسان فراهم کنیم و نباید زیاد معطل کنیم. زیرا برداشتن تحریم‌ها و هر چیزی که به عادی‌سازی شرایط باز می‌گردد نمی‌تواند زیاد طول بکشد.
ما باید بتوانیم بودجه دولت موقت را نیز تامین کنیم تا حداقل ابزار لازم را برای انجام امور را داشته باشد. کشور نمی‌تواند کارکرد بیمارستان‌ها، برق، آب و هر چه که هست را متوقف کند و این چالشی دیگر است. ما گروه‌های مختلفی از متخصصان داریم که جنبه‌های مختلف گذار را بررسی می‌کنند. برای مثال از نظر عدالت در زمان گذار، روند حقیقت و آشتی مثل آن طور که در آفریقای جنوبی مشاهده کردیم و چگونگی برخورد با بقایای حکومت یعنی افرادی که به خاطر جنایاتشان باید محاکمه شوند و این که چه بخشی از آن به آشتی ملی باز می‌گردد. این واقعا کار متخصصان است. همچنین کسانی که باید روی اقتصاد یا محیط زیست کار کنند. پس ما در کنار یک ائتلاف سیاسی، گروه‌هایی از متخصصان داریم که باید روی جنبه‌های مختلف این گذار کار کنند و فرمول‌ها و پیشنهادهایی ارائه کنند.
همه این‌ها در یک بسته تجمیعی می‌آید. در نتیجه به نظر من به محض سقوط حکومت، این افراد که تا کنون به دلیل نادیده‌گرفته شدن توسط حکومت فرصت نقش‌آفرینی نداشتند، به ایفای نقش خود خواهند پرداخت. نادیده گرفته شدن توسط حکومت به معنای عدم وجود این افراد نیست. افراد زیادی در خارج از ایران هستند که دانش، مهارت و ابزاری در اختیار دارند. آنها چه برای سرمایه گذاری در آینده، چه به وسیله فراهم کردن تخصص بیشتر می‌توانند دوباره به همتایان خود در داخل پیوسته و به شکل گیری ساختارهایی که برای گذار به آنها نیاز داریم کمک کنند.
به تمامی این موارد به سرعت می‌توان پرداخت. اما باز هم می‌گویم که در این مرحله اقداماتی که جهان برای حمایت حداکثری از مردم ایران تدارک دیده است به منظور تسریع روند گذار بسیار مهم است. در باره این موضوعات باید بحث شود و من این روزها با قانون‌گذاران کشورهای مختلف و همچنین پارلمان اروپا مشغول بحث در مورد همین موارد هستم.
یورونیوز: پیشتر گفته شده است که کشورهای غربی از تبدیل شدن ایران به یک ابرقدرت می‌ترسیدند و به همین خاطر باعث سقوط پدر شما شدند. آیا با این موضوع موافقید؟
رضا پهلوی: برخی چنین حرفی می‌زنند. اما هرچه باشد ما یک چیز را درباره چشم‌انداز کشور خود می‌دانیم که ایران به جای این که کره شمالی بشود می‌توانست کره جنوبی باشد. یعنی ما به جای این که پیش برویم، عقب‌گرد کرده‌ایم. آیا این موضوع به ثبات بیشتر ما کمک کرده است؟ نه. آیا ضعف ایران بیشتر به امنیت یا منافع اقتصادی ما یاری رسانده یا عملا عکس این موضوع اتفاق افتاده است؟ همه نشانه‌ها حاکی از آن است که اگر این نظریه درست هم بود، نتیجه آن نه تنها هیچ دست‌آوردی نداشته بلکه فقط ازشکست بوده است. اگر بگویید این به نوعی اقدام غربی‌ها بوده است. بنابراین من با این ایده مشکل دارم. اما اگر بگویید هدف چنین چیزی بوده است، نتیجه به وضوح چیزی نیست که انتظار می‌رفت.
یورونیوز: چه چیز باعث می‌شود فکر کنید این مساله مجددا اتفاق نمی‌افتد؟
رضا پهلوی: چون من فکر می‌کنم همسایگانمان متوجه شده‌اند که هر آنچه گذار دموکراتیک در ایران همراه می‌آورد بلافاصله در جهت ثبات پیش خواهد رفت و ثبات مقدمه‌ای بر تعامل، روابط صمیمانه، سرمایه‌گذاری، توسعه و همکاری‌های منطقه‌ای است که در همه زمینه‌ها صرفا وابسته به آن است که معادلات چقدر شفاف و باثبات و به سود ملت‌ها باشد. و به این ترتیب، این ضرورت و منافع ملی ماست که بتوانیم با همسایگان خود کار کنیم، و روابط صمیمانه‌ای با جهان عرب، اسرائیلی‌ها، همسایگان نزدیک و البته بقیه جهان داشته باشیم.
و همانطور که می دانید، مردم ایران ارزش‌هایی را ارج می نهند که، چه در رابطه با حقوق بشر یا هر موضوع دیگری، دقیقا همان ارزش‌هایی است که شما امروز در دنیای غرب به آنها باور دارید. این حکومت دقیقا نقطه مقابل همه این ارزش‌ها است. بنابراین تضعیف کشورو سپردن آن به دست کسانی که با همه ارزش‌هایی که ما به دنبالشان هستیم و شما با ما به اشتراک گذاشتید مخالفت مستقیم دارند، نتیجه‌ای عبث در پی دارد.
زمان ماست که آن را برطرف کنیم. جهان از سویی می‌گوید ما بی‌ثباتی بیشتری نمی‌خواهیم، اما به سوی ایجاد آن گام بر می‌دارد. اگر ایران کشوری تحت حاکمیت مناسبی بود، می‌توانستیم شریک اصلی غرب و به ویژه اروپا که به انرژی وابسته است باشیم. ایران می‌تواند حداقل شریک قابل اتکایی باشد. به آنچه روسیه مخصوصا در شرایط کنونی به شما ارائه می‌دهد محدود نیستید.
یا حتی در موضوع مهاجرت که هر روز برای غرب مشکلات بیشتری همراه دارد. چون مگر شما چند پناهجو را می‌توانید در اروپای همین حالا اشباع شده جای دهید؟ هرچه سریعتر به موضوع ایران بپردازیم، می توانید به این‌گونه روند‌ها پایان دهید و در واقع شاید حتی آنها را معکوس کنید.
در نتیجه، ایران قوی‌تر با چارچوبی دموکراتیک، نه تنها شریکی قابل اتکا است بلکه تمام تهدیدات رژیم کنونی برای همسایگان و دیگر کشورهای دنیا را خنثی می‌کند. جواب سوال شما این است.
یورونیوز: در نتیجه آیا غرب باید نگران همکاری نظامی فزاینده میان ایران و روسیه باشد؟
رضا پهلوی: خوب به وضوح، چون وقتی حکومتی دارید که به علت ضعف آماده‌است تا دست‌آویز و مورد سوء استفاده دیگر کشورهای منطقه قرار گیرد، یعنی از دیگر منظر می‌تواند تهدید به حساب آید. همکاری کنونی ایران با روسیه نشانه روشنی است که رژیم در واقع تلاش می کند برای بقای خود روی حمایت روسیه حساب کند. و به همین خاطر برای مثال به روسیه در جنگ با اوکراین یاری می‌رساند.
از سوی دیگر ایرانیان واقعا از آنچه حکومت از سر ضعف از دست داده است و درواقع به ضرر منافع ملی ایران است، خشمگینند. اتفاقی که در دریای خزر افتاد یا آنچه اکنون در خلیج فارس توسط چینی‌ها اتفاق می‌افتد و یا اقدامات دیگر.
اگر اسمش را بهبود بگذاریم، حداقل به ترتیبات و قرارداد‌های ناعادلانه کنونی پایان خواهد داد و ما در پروژه‌مان صداقت خواهیم داشت. و باز هم به این برمی گردد که دولت ایران واقعاً و اول از همه به منافع ملی اهمیت دهد و البته همزمان ضرورت کار با دیگران را درک کند زیرا نمی توانیم سناریوی یک طرفه داشته باشیم. ما باید بتوانیم رو در روی هم و کنار هم روی هر مشکلی که با آن روبرو هستیم با یکدیگر همکاری کنیم.
یورونیوز: پیام شما به مردم ایران چیست؟
رضا پهلوی: پیام اصلی در این لحظات اهمیت ادامه این مقاومت است تا لحظه موفقیت. در این مورد هم‌میهنانم باید بدانند که امروز جهان توجه بیشتری پیدا کرده نسبت به کسانی که زبان مردم ایران و حرف مردم ایران را به گوششان می‌رسانند. کسانی که جزئی از راه‌حل و معرف زبان جایگزین این نظام هستند. از این لحاظ تقویت این حرکت و درخواست حمایت حداکثری از مردم ایران چیزی است که در بحث‌های ما است و در همین موارد است که با جهانیان اکنون داریم صحبت می‌کنیم. حالا که در دیالوگ با این نیروها که تا به حال محدود بوده باز شده و از این فرصت داریم استفاده بهینه می‌کنیم.
یورونیوز: فکر می‌کنید ایران پنج سال دیگر در کجا ایستاده است؟
رضا پهلوی: به محض این که این نظام تغییر پیدا کند، شرایط از حالت اضمحلال دوباره به حالت صعودی و ترقی باز می‌گردد. این را فکر کنم همه درک می‌کنند. بنابر این هرچه سریعتر این تغییر را بتوانیم در ایران ایجاد کنیم زودتر خواهیم توانست بپردازیم به مشکلاتی که نتیجه عدم مدیریت درست مسائل بوده که این همه لطمه به کشورمان در همه زمینه‌هایش زده است. فکر کنم که همین الان هم واقفند که یک دولت دلسوز و معاف خواست آنها خواهد توانست این مسائل را برطرف کند و ما هرچه سریعتر بتوانیم به مسیر پیشرفت و ترقی بازگردیم تا همین‌طور درجا بزنیم و عقب بمانیم از بقیه دنیا. این چیزی است که به نظر من همگی از آن آگاه هستیم و داریم روی مساله پیش می‌رویم.
برگرفته ای از سایت یورونیوز (اتحادیه اروپا) به زبان فارسی، ۳ مارس۲۰۲۳