فرهاد کاس نژاد
مناظره دوشنبه شب برنامه «فوتبال برتر» درباره دلایل حذف استقلال از لیگ قهرمانان آسیا نتیجه‌ای جز آه و افسوس برای هواداران این تیم نداشت. علی فتح‌الله‌زاده، فردی که به‌رغم خطاهای فاحش قبلی‌اش برای پنجمین بار به صندلی مدیرعاملی استقلال رسیده و پرویز مظلومی که بعد از ناکامی روی نیمکت مربیگری حالا یکی از اعضای هیئت‌مدیره باشگاه است، در این مناظره نشان دادند که سررشته‌ای درباره بحث‌های مالی ندارند و با همین بی‌تدبیری در دومین حذف متوالی تیم از آسیا مقصرند. البته بحران مدیریتی استقلال به قدری عمیق است که نمی‌توان فقط این دو نفر را عامل وضعیت موجود دانست و این باشگاه پرطرفدار سال‌ها است که با همین شلختگی به دست این و آن -همه مدیران تحمیلی دولت‌ها- اداره می‌شود.
حسین قربانزاده، رئیس سازمان خصوصی‌سازی، در این برنامه فاش کرد که یک بار در زمان مدیریت مصطفی آجرلو و یک بار در زمان مدیریت علی فتح‌الله‌زاده پول به حساب باشگاه واریز شده تا با آندره‌آ استراماچونی تسویه حساب شود، ولی بدهی مربی ایتالیایی داده نشده تا مجوز حرفه‌ای باشگاه صادر نشود و فرصت حضور در لیگ قهرمانان آسیا از دست برود.
استقلال و پرسپولیس زمستان سال ۱۴۰۰ هم‌زمان از حضور در لیگ قهرمانان آسیا محروم شدند که مهم‌ترین دلیل آن بدهی‌های انباشته دو باشگاه بود. انتظار می‌رفت که مدیران استقلال برای جلوگیری از تکرار این فاجعه پرداخت بدهی‌ها را در اولویت قرار دهند، ولی بی‌توجه به این شرایط اضطراری، دوباره قراردادهای سنگینی بستند و تعهدهای جدیدی به وجود آوردند. آجرلو برای فصل جاری یکی از گران‌ترین تیم‌های تاریخ لیگ را بسته است، در حالی که انتظار می‌رفت توانش را صرف دریافت مجوز حرفه‌ای و باز کردن دوباره مسیر مسابقات آسیایی کند.
این ایرادهای مدیریتی تنها محدود به باشگاه استقلال نیست و به‌طور کلی ضعف مدیریت دولتی در فوتبال ایران است که هزینه می‌سازد و برای مدیران بعدی بدهی به جا می‌گذارد. سال‌ها است که این چرخه معیوب ادامه دارد و هیچ مدیری نتوانسته آن را متوقف کند و البته گرایشی به توقف آن در جمع مدیران دولتی وجود ندارد.
قربانزاده در بخشی از مناظره با اشاره به این مشکل اساسی گفت: «هیچ فرقی بین آقای فتح‌الله‌زاده، درویش (مدیرعامل پرسپولیس) و آجرلو در مسند مدیریت دولتی وجود ندارد. چون مدیریت دولتی مثل بیابانی است که اگر در اختیار دولت باشد شن کم می‌آورد. باشگاه استقلال هم اینطوری است که اگر هزار میلیارد هم ریخته می‌شد در این باشگاه، باز می‌رسید به استراماچونی می‌گفت پول ندارم.»
البته این ایراد به سازمان خصوصی‌سازی هم وارد است که چرا اجازه داده سهام این دو باشگاه زیان‌ده و بحران‌زده فروخته و پول سهامداران حیف و میل شود. سهام استقلال و پرسپولیس در بازار پایه فرابورس واگذار شده است و پیش‌تر، روشن بود که برای سهامداران زیان‌بار خواهد بود، اما گرایش‌های هواداری سهامداران را به خرید ترغیب کرد.
وزارت ورزش و جوانان هم به‌دلیل انتصاب این مدیران در این شکست مدیریتی سهیم است. امیررضا واعظ آشتیانی، مدیرعامل سابق استقلال، در انتقاد از عملکرد وزارت ورزش به سایت «ورزش سه» گفت: «آقای قربانزاده می‌گوید من از مدیریت استقلال شکایت کرده‌ام. قبل از اینکه سازمان خصوصی‌سازی شکایت کند، وزارت ورزش باید شکایت کند. یک کمیته ۳ نفره برای تخصیص پولی که از بورس حاصل شده، تشکیل داده‌اند. یکی از اعضای کمیته چه کسی بوده است؟ آقای پولادگر (معاون وزیر ورزش). آقای پولادگر خواب بوده‌ای تا حالا که در استقلال آقای آجرلو و فتح‌الله‌زاده عملکردشان اینگونه باشد؟ هیئت‌مدیره را مگر شما نگذاشته‌اید؟ چه نظارت و کنترلی داشتید؟ چه گزارشی خواستید؟»
علاوه بر بی‌کفایتی این مدیران باید به فساد مالی هم در باشگاه استقلال اشاره کرد که در این برنامه بخش‌هایی از آن آشکار شد، اگرچه برای دوستداران فوتبال در ایران همیشه آشکار بود. قربانزاده به فتح‌الله‌زاده گفت که به ازای چک‌های شخصی که در باشگاه هزینه کرده، دو بار پول برداشت کرده است. واعظ آشتیانی هم تاکید دارد که به حساب‌های باشگاه رسیدگی نمی‌شود: «این دو باشگاه بر اساس قانون تجارت باید اداره می‌شدند. من چندین بار در مصاحبه‌های مختلف گفته‌ام که چرا این دو باشگاه حسابرس ندارند؟ چرا مجامع سالانه آن‌ها برگزار نمی‌شود؟ تنها شاخصی که می‌تواند مشخص کند مدیریت باشگاه (هیئت‌مدیره و مدیرعامل) موفق بوده‌اند یا خیر، حسابرسی و برگزاری مجمع سالانه است. در آنجا مشخص می‌شود وضعیت باشگاه چیست؟ سودده است یا زیان‌ده. آیا در دهه ۹۰ تا امروز گزارش سالانه حسابرسی و برگزاری مجمع را داشته‌ایم یا نه؟ وقتی که خود وزارت ورزش که متولی این دو باشگاه است از مسئولیت خودش کوتاهی می‌کند و نظارت و کنترل ندارد چه توقعی است؟»
این اولین بار نیست که تخلفات مالی در فوتبال ایران افشا می‌شود، ولی مدیران خاطی هرگز محاکمه و بازخواست نشده‌اند. نکته تلخ‌تر برای هواداران استقلال این است که مدیران فعلی به‌رغم فاجعه حذف تیم از آسیا در مسندشان باقی مانده‌اند و قرار است ادامه بدهند. برنامه دوشنبه شب صدا و سیما بیش از همه نشانه به بن‌بست رسیدن مدیریت دولتی و فساد و ناکارآمدی آن در فوتبال ایران است؛ مهم‌ترین دلیلی که این رشته پرطرفدار در ایران به موفقیت‌های متناسب با استعدادها نرسیده و طرفداران روزبه‌روز از آن دلسردتر می‌شوند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، 5 آپریل ۲۰۲۳