در آستانه سال تحصیلی جدید در ایران، بسیاری از خانواده‌های کم‌درآمد برای تامین نوشت‌افزار، لباس فرم مدرسه و شهریه مدارس دولتی با دردسرهای جدی مواجه‌اند. مقام‌های وزارت آموزش و پرورش امسال نیز مانند سال‌های پیش ادعا کرده‌اند که مدارس دولتی اجازه ندارند از والدین شهریه بگیرند اما گزارش‌های میدانی آشکار می‌کند که پرداخت مبالغی تحت عنوان «کمک به مدرسه» شرط ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس دولتی است.
این مبالغ با توجه به توان مالی خانواده‌ها متفاوت است. علاوه بر این، برای تهیه ارزان‌ترین لباس فرم مدارس، کیف و کفش، کتاب‌های درسی و نوشت‌افزار هم به مبلغی نزدیک به حقوق یک ماه کارگر حداقل‌بگیر نیاز است. حالا اگر خانواده‌ای دو یا سه فرزند دانش‌آموز داشته باشند، هزینه‌ها چند برابر هم می‌شوند.
بازار نوشت‌افزار تنوع زیادی دارد و طبیعی است که کودکان به‌خصوص در مقاطع ابتدایی تمایل داشته باشند نوشت‌افزارهای چشم‌نوازتر را که قیمت‌های بالاتری هم دارند، بخرند اما گزارش‌های میدانی از کاهش شدید قدرت خرید خانواده‌ها حکایت دارد.
خبرگزاری ایسنا در یک گزارش میدانی از بازار نوشت‌افزار در ایران نوشت که یک کوله‌پشتی حاوی چهار دفتر مشق، یک دفتر نقاشی، دو مداد مشکی و قرمز، مداد رنگی ۱۲تایی، یک مداد نوکی، پاک‌کن، خودکار، غلط‌‌گیر و جامدادی را می‌توان حداقل با ۲۷۰ هزار تومان یا حتی بیش از ۱۲ میلیون تومان پر کرد.
قیمت یک بسته مداد مشکی ۱۲تایی بسته به نوع و مارک آن ۲۰ تا ۱۰۰ هزار تومان است. قیمت مداد نوکی نیز از حدود ۲۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا حدود یک میلیون تومان و بیشتر هم می‌رسد.
در حال حاضر ارزان‌ترین خودکار در بازار ایران حدود شش هزار تومان قیمت دارد اما بهای برخی انواع خودکار به حدود ۸۰۰ هزار تومان هم می‌رسد؛ بعضی خودکارها و روان‌نویس‌های خاص تا بیش از ۲۴ میلیون تومان هم فروخته می‌شوند.
قیمت هر بسته مداد رنگی ۱۲تایی از حدود ۲۴ هزار تومان شروع می‌شود و تا حدود ۹۰۰ هزار تومان هم می‌رسد. البته مدادرنگی‌های با تنوع رنگ بیشتر قیمت بالایی دارند، به‌طوری‌که مداد رنگی ۱۲۰ رنگ از یک مارک خارجی معروف در برخی فروشگاه‌های آنلاین نزدیک به ۱۷ میلیون تومان قیمت دارد. بهای غلط‌‌گیر هم ۱۳ تا ۱۸۰ هزار تومان و قیمت پاک‌کن حدود هفت هزار تا ۱۳۰ هزار تومان است.
در این میان، قیمت دفتر نقاشی بسته به نوع، تعداد برگ و طرح آن در مدل‌های معمولی از ۱۸ هزار تومان شروع می‌شود و برای مدل‌های مخصوص آبرنگ به بیش از ۶۰۰ هزار تومان می‌رسد. دفتر مشق هم ۱۸ تا ۸۰۰ هزار تومان قیمت دارد.
قیمت جامدادی هم از حدود ۱۸ هزار تومان شروع می‌شود و قیمت برخی از انواع لوکس آن با طرح‌های خاص تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هم می‌رسد.
یک کوله‌پشتی ساده و معمولی برای کودکان مقطع ابتدایی هم بین ۹۰ تا نزدیک به شش میلیون تومان قیمت دارد، اما برای بزرگسالان بسته به مارک و کیفیت کوله‌پشتی، قیمت آن از ۲۵۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا نزدیک ۲۰ میلیون تومان هم می‌رسد.
بهای یک جفت کفش کتانی هم دست‌کم سه میلیون تومان است. یکی از مغازه‌دارهای کیف و کفش‌فروشی در مرکز تهران در مورد وضعیت بازار در آستانه ماه مهر به همشهری آنلاین گفت: «بازار امسال خراب‌تر از سال قبل است؛ چون قیمت‌ها تقریبا سه برابر قبل شده و به همین دلیل فروش ما کمتر از نصف و حتی حدود یک‌سوم سال قبل شده است.»
به گفته این مغازه‌دار، پارسال یک کتانی خارجی ۸۰۰ هزار تومان بود اما الان کار ایرانی این قیمت شده و کتانی خارجی بالای یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است.
سرجمع این قیمت‌ها نشان می‌دهد خانواده دارای یک فرزند مقطع ابتدایی برای تامین ضروری‌ترین نوشت‌افزار فرزندش باید دست‌کم یک میلیون تومان هزینه کنند، آن هم به شرطی که قید تنوع و کیفیت را بزنند و ارزان‌ترین کالاهای موجود در بازار را بخرد. به این مبلغ باید هزینه سرویس مدرسه، لباس فرم، شهریه و دیگر نیازهای ضروری سال تحصیلی جدید را هم اضافه کرد که مجموع آن‌ها گاهی از کل حقوق ماهانه یک کارگر حداقل‌بگیر هم فراتر می‌رود.
گزارش‌ها از تورم شدید نرخ نوشت‌افزار نسبت به سال گذشته خبر می‌دهد. در همین زمینه رامین درخشان‌پور، رئیس اتحادیه نوشت‌افزار مشهد، به روزنامه اقتصادی امروز گفت که علاوه بر تورم ۶۰ درصدی، فعالان این صنف با رکود سنگینی در تقاضا هم مواجه شده‌اند.
طی روزهای اخیر، به تناوب خبرهایی درباره آمار بازماندگی از تحصیل کودکان به‌خصوص در مناطق محروم ایران منتشر شد. مجتبی هاشمی، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش و پرورش، روز هفتم شهریور اعلام کرد که تنها ۷۳ درصد کلاس اولی‌ها در مدارس ثبت‌نام شده‌اند و ۲۷ درصد آنان هنوز در هیچ مدرسه‌ای ثبت‌نام نکرده‌اند. در حالی که آخرین مهلت ثبت‌نام ۱۵ مرداد اعلام شده بود.
آماری که این مقام آموزش و پرورش ارائه دارد، تنها دانش‌آموزان سال اول ابتدایی را که شناسنامه دارند محاسبه می‌کند. با احتساب دانش‌آموزان بدون شناسنامه در نقاط محروم ایران نرخ بازماندگی از تحصیل دانش‌آموزان سال اول ابتدایی بیشتر هم می‌شود.
گزارش آماری اداره کل ارزیابی آموزش و پرورش از نرخ بالای ترک تحصیل دانش‌آموزان در دیگر مقاطع تحصیلی نیز حکایت دارد؛ به طوری که طبق آمار، تنها ۸۳ درصد دانش‌آموزان در مدارس ثبت‌نام کرده‌اند.
این آمار زنگ خطر ترک تحصیل حدود ۱۷ درصد دانش‌آموزان را به صدا درآورده است. کارشناسان آموزش و کنشگران حقوق کودکان به تناوب تاکید کرده‌اند که فقر عامل اصلی بازماندگی کودکان از تحصیل است.
در کنار آن، عوامل دیگری مانند نبود فرصت‌های آموزشی برابر و رایگان در بازماندگی و ترک تحصیل دانش‌آموزان تاثیرگذارند. کمبود مدرسه و معلم در نقاط محروم و عشایری به شکلی روشمند دانش‌آموزان را به ترک تحصیل وادار می‌کند. در این میان، بیشتر پسران به ناچار زودهنگام وارد چرخه کار می‌شوند و دختران نیز در سنین کودکی ازدواج می‌کنند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی،۶ سپتامبر ۲۰۲۳