گزارش تازه مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که مقطع به مقطع شمار و درصد کودکانی که از تحصیل بازمی‌مانند، بیشتر می‌شود. با کاهش امکانات در مدارس و مناطق محروم‌تر نیز تعداد کودکان کار افزایش پیدا می‌کند.
مرکز آمار ایران در گزارش تازه‌ای با عنوان «گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران بهار ۱۴۰۲» اعلام کرد که در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲، بیش از ۵۵۶ هزار کودک ۱۵ تا ۱۷ ساله از تحصیل بازمانده‌اند که بیش از ۲۹۵ هزار نفر آن‌ها پسر و بیش از ۲۶۱ هزار نفر هم دخترند.
براساس این گزارش که در روزنامه «اعتماد» بازتاب داده شده نرخ ترک تحصیل در دوره ابتدایی که در سال تحصیلی ۱۳۹۶-۱۳۹۵، ۰,۹۹ درصد بوده، بعد از پنج سال در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به ۱,۲ درصد رسیده است.
این نرخ در مقطع متوسطه اول نیز ۴,۱۱ درصد بوده که به مرور به ۵,۴۷ درصد رسیده و سیری صعودی داشته است.
در دوره ابتدایی و متوسطه اول، بیشترین نرخ ترک تحصیل در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ اتفاق افتاده است. در متوسطه دوم اما نرخ ترک تحصیل از ۴,۵۳ درصد به ۴,۰۴ درصد رسیده که بیشترین نرخ ترک تحصیل در سال تحصیلی ۱۳۹۶-۱۳۹۵ با نرخ ۴,۵۳ درصد بوده است.
آمارهای مرکز آمار ایران همچنین نشان می‌دهد که در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ بیشترین نرخ ترک تحصیل مجموعاً در دوره متوسطه اول رخ داده است. در این میان بیشترین رقم ثبت‌شده متعلق به نرخ ترک تحصیل پسران در دوره متوسطه اول به میزان ۶,۵۴ درصد است.
مقایسه این آمار با آمارهای دیگر نهادهای جمهوری اسلامی تصویر جامع‌تری از آمار رسمی ترک تحصیل در ایران می‌دهد.
دی‌ماه ۱۴۰۱ مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش «بررسی روند ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل در آموزش و پرورش» اعلام کرد، در حالی‌که در سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۵، ۷۷۷ هزار و ۸۶۲ نفر از تحصیل بازماندند، این آمار برای سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ با رشد ۱۷,۱۵ درصدی به ۹۱۱ هزار و ۲۷۲ نفر رسید.
همچنین طبق آمار وزارت آموزش و پرورش در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱، در این سال ۲۷۹ هزار دانش‌آموز ترک تحصیل کرده و بیش از ۹۱۱ هزار نفر از تحصیل بازمانده‌اند.
طبق برآوردها عمده‌ترین دلیل رهاکردن تحصیل در بین دانش‌آموزان ایرانی، فقر اقتصادی و ناتوانی از پرداخت هزینه‌های مدرسه است. دانش‌آموزان بازمانده یا ترک تحصیل‌کرده عمدتاً به تعداد کودکان کار در خیابان اضافه می‌شوند.
روزنامه «رسالت» ۱۳ شهریورماه سال جاری در گزارشی با عنوان «ریشه‌های ترک تحصیل»، افزایش میزان ترک تحصیل زودرس را یکی از نشانه‌های مهم نابرابری اجتماعی و بی‌عدالتی در برخورداری از امکانات آموزشی عنوان کرده، و به نقل از پژوهش‌های میدانی به سه عامل «فقر خانواده‌ها، مشکلات درونی نظام آموزشی و نگاه منفی خانواده‌ها و جوانان به مدرسه و آموزش» برای توضیح پدیده بازماندگی از تحصیل اشاره کرده بود. «رسالت» نوشته بود:
عامل اول و اساسی، فقر خانواده‌هایی است که فرزندان آن‌ها ناچارند درس و مدرسه را از همان سنین کم کنار بگذارند و به‌دنبال سرنوشت نامعلومی بروند. بسیاری از این کودکان بازمانده از تحصیل به لشکر بزرگ کودکان کار می‌پیوندند.
آمار دقیقی از کودکان کار یا کودکانی که بعد از ترک تحصیل به کار در خیابان و کارگاه‌های روی می‌آورند در ایران در دسترس نیست. تیرماه سال جاری، آرزو فاتحی، سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی بهزیستی اظهار کرده بود: «در حال حاضر ۱۱ هزار و ۶۴۷ کودک کار و خیابان در مراکز روزانه حمایتی آموزشی کودک و خانواده و مراکز شبانه‌روزی ساماندهی کودکان کار و خیابان از خدمات حمایتی مشاوره، حقوقی، توانمندسازی، بهداشتی و درمان و… بهره‌مند می‌شوند.» این مقام مسئول در اظهار نظر دیگری از وجود ۱۴ هزار کودک کار در ایران خبر داده بود.
روزنامه «اعتماد» در پایان گزارش خود نوشته است: آمار تازه مرکز آمار ایران می‌گوید که نه تنها میزان و تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل افزایش یافته که شدت یافتن مدارس غیرانتفاعی و تبعیض در توزیع امکانات آموزشی، شرایط سختی را برای کودکان طبقات فرودست و محروم ایجاد کرده که ضروری است درباره آن چاره‌اندیشی شود.
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه، ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳