دستور پرداخت وام ۲ میلیارد تومانی خرید مسکن به شعب بانک مسکن ابلاغ شده است. افزایش رقم وام مسکن در حالی با تبلیغات گسترده دولت و رسانه‌های حکومتی همراه شده که این وام نیز با اقساط ۳۷ میلیون تومانی و سود ۷/۸ میلیارد تومانی، ناکارآمد و بی‌خاصیت ارزیابی می‌شود.
افزایش رقم وام مسکن که گفته شده «در راستای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» صورت گرفته با تبلیغات گسترده رسانه‌های حامی دولت روبرو شده است. هرچند رقم یک میلیارد و ۹۲۰ میلیون تومان وام برای خرید خانه و به منظور حمایت از مستأجران، رقم قابل توجهی است اما اقساط سنگین این وام عملاً استفاده از آن را برای اقشار حقوق‌بگیر، کم‌درآمد و حتی با درآمد متوسط ناممکن می‌کند.
چند روز پیش مقامات بانک مسکن اعلام کردند که «در راستای اجرا قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت»، سقف تسهیلات خرید و تعمیر مسکن از محل اوراق ممتاز به‌ازای هر فرزند زیر ۲۰ سال و حداکثر تا ۴ فرزند افزایش یافت.»
محاسبه اقساط و سود وام جدید مسکن نشان می‌دهد متقاضیان واجد شرایط (خانوارهای دارای ۴ فرزند زیر ۲۰ سال) نشان می‌دهد کل سود وام مذکور در ماه ۱۲ سال ۲۲ بیش از ۷ میلیارد تومان است. به عبارت دیگر متقاضی در پایان دوره بازپرداخت اقساط با احتساب هزینه مربوط به خرید اوراق حق تقدم که در زمان حاضر حدود ۴۰۰ میلیون تومان است حدود ۹/۵ میلیارد تومان بابت وام جدید خرید مسکن پرداخت می‌کند!
بر اساس اعلام بانک مرکزی به ازای یک فرزند زیر ۲۰ سال سن ۲۵ درصد، دو فرزند زیر ۲۰ سال ۵۰ درصد، سه فرزند زیر ۲۰ سال ۷۵ درصد و ۴ فرزند زیر ۲۰ سال سن ۱۰۰ درصد به سقف تسهیلات خرید و تعمیر مسکن اضافه می‌شود. دوره بازپرداخت تسهیلات موضوع این دستورالعمل در تقسیط به‌روش ساده، به‌ازای هر فرزند زیر ۲۰ سال سن، به‌میزان ۲ سال (در مجموع برای ۵ فرزند و حداکثر تا سقف ۱۰ سال) قابل افزایش است.
به عنوان مثال خانواده دارای ۴ فرزند زیر ۲۰ سال سن به شرط تولد پدر و فرزندان در تهران درحالت انفرادی می‌تواند علاوه بر ۴۰۰ میلیون تومان تسهیلات خرید مسکن به ازای هر فرزند ۱۰۰ میلیون دیگر و در مجموع تا سقف ۸۰۰ میلیون تومان برای خرید مسکن وبرای تعمیر مسکن علاوه بر ۱۶۰ میلیون تومان، به‌ازای هر فرزند ۴۰ میلیون تومان و به‌عبارتی تا ۳۲۰ میلیون تومان درقالب تسهیلات جعاله از محل اوراق ممتاز بانک مسکن استفاده کند.
سقف وام قابل استفاده زوج‌ها در شهر تهران از محل اوراق ممتاز برای خرید مسکن یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و جعاله مسکن ۳۲۰ میلیون تومان است که جمعا یک میلیارد و ۹۲۰ میلیون تومان می شود. این مبلغ بر زوج‌های ساکن تهران با دارا بودن ۴ فرزند پرداخت می‌شود.
اقساط ماهانه این وام نیز بیش از ۳۷ میلیون تومان است و جمع کل اقساط حدود ۹ میلیارد و ۷۸۰ میلیون تومان خواهد بود. به بیان دیگر متقاضی در حالی یک میلیارد و ۹۲۰ میلیون تومان وام دریافت می‌کند که در نهایت اصل این رقم به اضافه ۷/۸ میلیارد تومان به عنوان سود را، با روش پرداخت معمولی اقساط، به بانک باز می‌گرداند!
محسن فاضلیان معاون امور اعتباری بانک مسکن وعده پرداخت پلکانی اقساط وام را داده و گفته بود که «در مدل پلکانی میزان اقساط پرداختی برای این وام حدود ۲ میلیاردی، بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان خواهد بود.»
برخلاف آنچه محسن فاضلیان گفته، هنوز بانک مسکن درباره پرداخت پلکانی اقساط ابلاغیه‌ای صادر نکرده و به نظر می‌رسد پرداخت اقساط این وام به روش معمولی محاسبه می‌شود و متقاضی باید ماهانه بیش از ۳۷ میلیون تومان قسط پرداخت کند.
از سوی دیگر این وام با روش جعاله پرداخت می‌شود و متقاضی باید در ابتدا معادل ۲ برابر مبلغ وام یعنی ۳۸۴۰ برگه اوراق حق تقدم را خریداری کند که قیمت کنونی هر برگه اوراق حدود ۹۹ هزار تومان است، به این ترتیب در ابتدا متقاضی وام جدید مسکن باید ۳۸۰ میلیون تومان هزینه کند.
هر چند دولت مدعی است این وام برای کمک به اقشار مستأجر و خانوارهای حقوق‌بگیر طراحی شده اما در عمل چنین وامی با شرایط خرید اوراق و اقساط چند ده میلیون تومانی برای اقشار متوسط رو به بالا طراحی شده که هم بنیه مالی قویتری نسبت به ارزش معامله دارند و هم از پس بازپرداخت اقساط وام برمی‌آیند. اقشار متوسط رو به پایین که حتی میانگین کل درآمد ماهانه آنها هم به مبلغ قسط این وام نمی‌رسد، اصلاً قدرت استفاده از چنین وامی را برای خرید مسکن ندارند.
طرح‌های دولت برای حمایت از خانوارهای مستأجر همواره با شکست روبرو شده است؛ چه طرح‌هایی که با هدف انبوه‌سازی مسکن و تولید مسکن ارزان تصویب و اجرایی شده، و چه وام‌هایی که با اقساط سنگین نتوانسته مورد توجه اقشار حقوق‌بگیر و کم‌درآمد قرار بگیرد.
در آنسوی طرح‌های بی‌خاصیت دولت، ارزش درآمدهای مردم نیز روز به روز کاهش، و قیمت مسکن هم به سرعت درحال افزایش است. در چنین شرایطی خانه‌دار شدن برای مستأجران در ایران به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل شده است.
آمارها از ۱۰ برابر شدن قیمت قیمت مسکن طی پنج سال گذشته خبر می‌دهد و میانگین قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در پایتخت به ۸۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسیده است.
بر اساس گزارش جدید مرکز آمار ایران میانگین قیمت مسکن شهر تهران در شهریورماه امسال بر اساس میانگین وزنی به بیش از ۸۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسید. این قیمت نسبت به مرداد ماه کاهش ۱/۷ درصدی را نشان می‌دهد در مقایسه با دی ماه سال گذشته افزایش بیش از ۴۷ درصدی را نشان می‌دهد.
داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد میانگین قیمت مسکن در شهر تهران در یک سال منتهی به شهریورماه امسال بیش از ۷۵ درصد افزایش یافته‌است. این در حالیست که تورم کلی اقتصادی کمتر از ۴۰ درصد بوده که حاکی از جهش قابل توجه قیمت مسکن است.
بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به تازگی از افزایش ۱۰ برابری قیمت مسکن در ۵ سال اخیر خبر داده است.
بابک نگاهداری گفته که قیمت مسکن و اجاره‌بها در بازه زمانی ۵ ساله یعنی از سال ۹۷ تا سال ۱۴۰۲، ۱۰ برابر شده است. در سبد خانوارهای ایرانی، اصلی‌ترین هزینه مسکن است و اگر نتوانیم تورم مسکن را کنترل کنیم، تلاش‌های دولت برای مهار تورم در سایر حوزه‌ها خیلی در زندگی مردم ملموس نخواهد بود.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به ناترازی عرضه و تقاضا در بازار مسکن گفته که «این ناترازی مربوط به کاهش تولید مستمر در دهه ۹۰ است.»
برگرفته ای از سایت کیهان لندن،۲ نوامبر ۲۰۲۳