شماری از وزرای سابق بهداشت و درمان جمهوری اسلامی و رئیس کل سازمان نظام پزشکی با هشدار درباره «تبعات تصمیم‌های غیرعلمی و آسیب‌زا» در دولت ابراهیم رئیسی، پیش‌بینی کردند که نتیجه این نوع تصمیم‌گیری‌ها در حوزه بهداشت و درمان به بی‌رغبتی دانشجویان پزشکی برای ادامه تحصیلات تکمیلی و لزوم واردات پزشک از خارج منجر خواهد شد.
به نوشته روزنامه اعتماد، ایرج فاضل، وزیر سابق بهداشت و درمان و رئیس فعلی کنگره جامعه جراحان ایران، می‌گوید: «به وضع موجود و آینده اصلا خوش‌بین نیستم. شرایطی به وجود آمده که مشوق‌ها برای گرایش به رشته‌های پزشکی به‌تدریج رنگ باخته است. در حالی که تا پیش از این رشته پزشکی از رشته‌های برتر در کنکور بود، متاسفانه حالا برعکس شده و با کمال تاسف باید برای دو دهه آینده پزشکی مملکت و آنچه بر سر پزشکی آن می‌آید، نگران بود. اکنون در برخی رشته‌های مهم و حیاتی مثل جراحی عروق و جراحی اطفال حتی یک داوطلب برای تحصیل نداریم. برای ورود به رشته‌های پر‌زحمت و طولانی‌مدت هم انگیزه‌ای وجود ندارد، اما در رشته‌هایی مانند جراحی پلاستیک و امثال آن داوطلب فراوان است.»
او «ناامنی شغلی و اقتصادی» را که به دلیل شرایط بحرانی اقتصاد، گریبان بسیاری از پزشکان ایرانی را گرفته است، عامل اصلی این شرایط دانست.
علیرضا مرندی، یک وزیر بهداشت و درمان دیگر در دهه‌های گذشته، نیز پیش‌تر با انتقاد از تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی و مدیران دولتی برای افزایش ظرفیت دانشجویان پزشکی به‌عنوان راه‌حل این بحران، گفته بود: «ماه‌ها است که دانشجویان پزشکی معترض‌اند که نه معلم داریم، نه کلاس داریم و نه آزمایشگاه. الان خود وزیر بهداشت که متاسفانه در اقدامی اشتباه با افزایش دانشجو موافقت کرد، هم از این وضعیت ناراحت است. تازه وزیر شده بود و نمی‌دانست که نباید قبول کند.»
محمد رئیس‌زاده، رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی ایران، هم روز چهارشنبه پنجم اردیبهشت، با انتقاد از اینکه «دلسوزان، بنیان‌گذاران، پیشکسوتان و دانشمندان حوزه‌های پزشکی و جراحی به بهانه تعارض منافع کنار گذاشته می‌شوند»، افزایش تمایل پزشکان و متخصصان برای مهاجرت از ایران را هشداری خطرناک خواند و گفت: «بی‌توجهی مفرط به اقتصاد سلامت و کاهش سهم سلامت از تولید ناخالص داخلی، به ادامه خدمات در بخش دولتی و خصوصی آسیب‌های جدی وارد کرده است.»
رئیس‌زاده افزود: «در حالی که باید تعداد فارغ‌التحصیلان دستیاری بیهوشی در کشور به حدود یک هزار و ۶۰۰ نفر رسیده باشد، امروز تعداد این دستیاران متخصص کمتر از ۳۸۰ نفر است. البته وضعیت در رشته‌های اطفال، طب اورژانس و جراحی قلب اطفال هم همین است. با وجود بیش از ۹۰ هزار پزشک عمومی در کشور، درصد پر شدن ظرفیت دستیاری برخی رشته‌های تخصصی در مرز بحران است. افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی ساده‌ترین و کم‌اثرترین روش چاره‌جویی در حوزه کمیت و کیفیت مسائل جامعه پزشکی است. سیاست‌های نادرست جوانان جامعه پزشکی را ناامید می‌کند و به خیل مهاجرت و انصراف از پزشکی منجر خواهد شد. چنانکه پزشکان ما برای تحصیل در دوره‌های تخصص و فوق تخصص رغبتی ندارند و نتیجه این اتفاق این است که در سال‌های آینده پزشک نخواهیم داشت. همان‌طور که امروز در بسیاری از رشته‌های ضروری هم جراح و پزشک متخصص نداریم و در آینده مجبور می‌شویم بیماران را برای مداوا به خارج از کشور بفرستیم یا پزشکان خارجی به کشور بیاوریم.»
وزارت بهداشت و درمان جمهوری اسلامی ایران برای حل بحران خالی ماندن صندلی بسیاری از رشته‌های تخصصی در آزمون دستیاری که نشانگر کاهش رغبت دانشجویان پزشکی به ادامه تحصیل است، به هیچ راه‌حل موثری دست نیافته است و پیشنهاد متخصصان حوزه سلامت برای افزایش حمایت‌های مالی و معیشتی از پزشکان درحال تحصیل و پزشکان ساکن مناطق محروم را هم نادیده می‌گیرد.
پیش از این در آبان ۱۴۰۰، حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، در نامه‌ای خطاب به رهبر جمهوری اسلامی، درباره «برخی تصمیم‌های غیرکارشناسانه در حوزه سلامت و تاثیر مخرب این تصمیم‌ها بر کیفیت آموزش و ارائه خدمات پزشکی» هشدار داده بود.
شهریاری نوشت: «متاسفانه تمایل به ادامه تحصیل در مقطع دستیاری تخصصی و فوق‌تخصصی در رشته‌های مختلف پزشکی با کاهش قابل‌توجه روبرو شده و این کاهش اقبال پزشکان عمومی برای تصاحب صندلی‌های رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی به‌شدت بر کمیت، کیفیت، سرعت و دقت خدمات درمانی و تداوم و توسعه آن تاثیر منفی گذاشته است و خواهد گذاشت؛ به طوری که از سال ۱۳۹۶ با خالی ماندن صندلی‌های تخصص در برخی رشته‌های مادر همچون بیهوشی، طب اورژانس، جراحی عمومی، داخلی، اطفال، عفونی، جراحی قلب، جراحی اطفال، فوق تخصص کلیه، خون و سرطان زنگ خطر این وضعیت با سرعت بسیار نگران‌کننده‌ای به صدا در‌آمده است. متاسفانه با افزایش درخواست مهاجرت به خارج از کشور نیز مواجهیم.»
به گفته رزیدنت‌ها، فشار ساعات شیفت و بار روانی سنگینی که پزشکان طی این دوره متحمل می‌شوند، انواع ناهنجاری‌های روانی و فشارهای روحی ایجاد می‌کند. سختی دوره دستیاری در کنار تمایل به مهاجرت و انصراف از ادامه مسیر سبب شده است بسیاری از دانشجویان پزشکی قید حضور در رشته‌های تخصصی دشوار را بزنند که این مسئله شبکه درمانی ایران را با مشکل کمبود پزشک متخصص مواجه کرده است.
حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در ۲۲ آذر ۱۴۰۲، آمارهای وزارت بهداشت و درمان، نمایندگان مجلس و مدیران بیمارستان‌های ایران را زیر سوال برد و مدعی شد که مهاجرت چشمگیر پزشکان و پرستاران از ایران به دلیل مشکلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، «دروغ، جنگ روانی و تبلیغات منفی» دشمنان ایران است و آمارها با واقعیت همخوانی ندارند. اما تنها سه ماه پس از این سخنان، سازمان نظام پزشکی ایران از بلاتکلیفی صدها کودک بیمار به علت مهاجرت گسترده شمار زیادی از متخصصان قلب کودک از ایران و کمبود پزشک خبر داد و ضمن اشاره به مهاجرت دکتر مازیار غلام‌پور دهکی، جراح و «از نوابغ پیوند قلب کودکان در ایران» در ماه اسفند، اعلام کرد که «لیست‌‌انتظار بیماران این پزشک تا دو سال آینده پر بود و ۶۳۸ کودک نیازمند جراحی در این فهرست قرار داشتند».
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۲۵ آپریل ۲۰۲۴