دولت جمهوری اسلامی از حدود دو سال قبل، واردات و ثبت گوشیهای آیفون ۱۴ را به بهانه‌هایی از جمله ممانعت از خروج ارز و تلافی تحریم‌های آمریکا ممنوع کرد و پس از آن، گوشیهای آیفون ۱۵ نیز مشمول این دستورالعمل شدند. اما ممنوعیت واردات گوشیهای آیفون رونق بازار غیررسمی را در پی داشت و به تکرار تجربه منع واردات کالاهای دیگر مانند لوازم خانگی منجر شد. به طوری که واردکنندگان گوشیهای آیفون مدل ۱۴ و ۱۵ را از مبادی غیررسمی که شفافیتی وجود ندارد، به ایران وارد کردند و علاقه‌مندان به استفاده از این گوشی‌ها نیز ترفندهای راه‌اندازی آن‌ها را به‌رغم ممنوعیت ثبت (رجیستری)، با یکدیگر به اشتراک گذاشتند.
حدود یک ماه پیش، مهدی اسدی، رئیس انجمن موبایل خبر داد با وجود ممنوعیت واردات، یک میلیون آیفون ۱۴ و ۱۵ در ایران آنتن می‌گیرند.
در جریان کارزارهای انتخاباتی ریاست‌‌جمهوری نیز محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت روحانی، طی گفت‌وگویی در رسانه اجتماعی ایکس افشا کرد که بیشتر دوستانش که آیفون ۱۴ و ۱۵ دارند، یک کد زده‌اند و با اینترنت ۳جی از آن استفاده می‌کنند. به این شکل عملا سیستم رجیستری را دور زده‌اند و هزینه مالیات و عوارض ورود هم نمی‌دهند.
وزیر سابق ارتباطات در تبلیغات انتخاباتی برای مسعود پزشکیان این احتمال را مطرح کرد که در دولت چهاردهم درباره ممنوعیت واردات گوشیهای آیفون بازنگری شود اما حالا که مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیس دولت چهاردهم کارش را آغاز کرده است، نه‌تنها از رفع ممنوعیت واردات گوشیهای آیفون خبری نیست که گفته می‌شود راهکارهای آنتن‌دهی آن‌ها نیز شناسایی و مسدود خواهند شد.
حمیدرضا دهقانی‌نیا، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز روز سه‌شنبه ۳۰ مرداد از قطع آنتن گوشیهای آیفون رجیسترنشده خبر داد و به خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، گفت: «اقدام‌هایی در این راستا صورت گرفته اما تکمیل نشده است و همچنان در حال پیگیری هستیم تا موارد موردنظر به طور کامل به مرحله اجرا برسد.»
گزارش‌های میدانی از بازار موبایل حاکی از آن است که پس از اعلام خبر قطع آنتن‌دهی گوشیهای آیفون ۱۴ و ۱۵ قیمت آیفون مدل ۱۳ افزایش یافته است.
طی هفته‌های اخیر گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه ماموران نیروی انتظامی برای اجرای طرحی تحت عنوان «گشت رجیستری» در ایستگاه‌های مترو مستقر شده‌اند و گوشیهای مردم را تفتیش می‌کنند اما پس از انتشار چند روایت دراین‌باره، مسئولان شرکت مترو تهران ادعا کردند که دنبال سارقان می‌گردند، نه کسانی که از گوشیهای رجیسترنشده استفاده می‌کنند.
برخلاف این ادعا، گفت‌وگوی روزنامه هم‌میهن با برخی مردم که گوشی‌هایشان در ایستگاه‌های مترو تفتیش شده بود، آشکار کرد که ماموران رجیستر شدن یا نشدن گوشی‌ها را بررسی کرده‌اند.
اصرار جمهوری اسلامی بر ادامه ممنوعیت واردات گوشیهای آیفون با ادعاهایی مانند ممانعت از ارزبری انتقادهای زیادی در پی داشته است. برخی کارشناسان می‌گویند دیگر مدل‌های گوشی از جمله سامسونگ نیز به همین میزان ارزبری دارند و نگرانی جمهوری اسلامی از گوشیهای آیفون احتمالا مربوط به امکان اتصال آن‌ها به اینترنت ماهواره‌ای است.
نکته مهم دیگر که فعالان بازار موبایل به آن اشاره می‌کنند، شفاف نبودن ارز واردات موبایل است که دقیقا مشخص نیست چه کسانی آن را دریافت می‌کنند. به همین ترتیب ماهیت واردکنندگان و توزیع‌کنندگان گوشیهای موبایل حتی برای فعالان این حوزه نیز مشخص نیست، حال آنکه بازار موبایل در ایران یکی از مهم‌ترین بازارهای مالی است که چندین میلیارد دلار ارزش دارد.
پیش‌تر رئیس کمیسیون رئیس انجمن موبایل در حساب کاربری‌اش افشا کرد که ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ و ۱۵ نه‌تنها به مدیریت منابع ارزی کمک نکرد که ورود غیر رسمی این دو مدل به خروج حدود ۹۰۰ میلیون دلار ارز غیررسمی منجر شد.
فعالان بازار می‌گویند اصرار دولت بر تداوم ممنوعیت واردات گوشیهای آیفون به تکرار تجربه انحصار بازار خودرو در داخل کشور منجر می‌شود و رونق نمونه‌های بی‌کیفیت ساخته‌شده از قطعات چینی را در پی دارد.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۲۲ اگوست ۲۰۲۴