آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی مهر ماه ۹۸ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب بی نقص وضعیت حقوق بشر در ایران باشد. لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به‌صورت سالانه گزارش مفصل‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.
خلاصه آنچه گذشت:
اخبار نقض حقوق بشر در مهر ماه ۹۸، با قریب به ۳۰ مورد اعدام، محکومیت‌های متعدد، احضارها، نقض گسترده حقوق زندانیان، نقض پایدار آزادی بیان، تجمعات و بازداشت های کارگران بخصوص در زمینه معوقات مزدی و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد، همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.
اعدام
اعدام همواره از جمله بزرگترین و مهمترین موارد نقض حقوق بشر در ایران به شمار می‌آید. بیشتر اعدام‌ها در این ماه مربوط به جرایم خشن و قتل بودند. مهرماه با قریب به ۳۰ مورد اعدام، همچنان بازگو کننده نقض حق حیات در نظام جمهوری اسلامی ایران بود. از مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به اعدام گروهی دست کم ۸ نفر در زندان رجایی شهر و اعدام یک متهم به قتل در ملاعام در رشت اشاره کرد.
آزادی اندیشه و بیان
نقض آزادی اندیشه و بیان در ایران در مهرماه امسال نیز به‌صورت گسترده در نقاط مختلف کشور ادامه داشت.
در این ماه شاهد محکومیت فرشته طوسی به ۱۸ ماه حبس، پریسا رفیعی به ۷ سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق، حبیب پیرمحمدی به ۲۲ سال حبس، شهناز اکملی به ۱ سال حبس، غلامعلی حسینقلی زاده ۵ سال حبس، سید آرام امین زاده به ۱۱ سال حبس و تائید حکم ۲۳ سال و ۹ ماه حبس کیومرث مرزبان بودیم.
همچنین ۲۰ نفر از بازداشت‌شدگان جلسه یوگا در گرگان و گردشگران سد لفور، به حبس، شلاق و جزای نقدی محکوم شدند.
بازداشت‌هایی همچون محمدرضا فقیهی، روح الله زم، راحله راحمی پور ، یاشار حسین زاده دلیر، سیاوش سلیمانی پور، سه وابسته خانوادگی مسیح علینژاد ، اکبر لکستانی، یولیا یوزیک، محمد داوری، ۹ تن از مدیران کانال های تلگرامی در کردستان، ۳ شهروند در لردگان و دو شهروند در تهران از مهمترین بازداشت‌ها در این حوزه بودند.
از دیگر مهمترین اخبار میتوان به اتهام «افساد فی الارض» به محسن لرستانی، خواننده ایرانی و برگزاری جلسه دادگاه وی، همچنین احضار آنیشا اسداللهی به دادگاه انقلاب اشاره کرد.
زندان
زندان‌های ایران در این ماه نیز با تنش‌ها، اعمال محدودیت‌ها و محرومیت‌های بسیاری همراه بود.
اعتصاب غذا از مواردی است که زندانی به ناچار برای شنیده شدن دادخواهی‌اش به آن چنگ می‌زند. زندانیانی چون مرتضی نظری سدهی، عاطفه رنگریز، سپیده قلیان، اقبال زارعی، یوسف ندرخانی، حسن رستگاری مجد، ابراهیم صدیق همدانی و سالار صدیق همدانی برای رساندن صدای اعتراض‌شان به گوش مسولان، دست به اعتصاب غذا زدند.
مسولیت حفظ جان زندانیان در زندان‌ها به عهده مسئولان مربوطه است. عدم رسیدگی پزشکی در بسیاری از موارد منجر به مرگ زندانیان می‌شود. در این ماه یک زندانی در زندان وکیل آباد مشهد در پی سهل انگاری مسولان و عدم رسیدگی پزشکی به موقع، جان خود را از دست داد.
در این ماه اعزام به بیمارستان آرش صادقی و مجید اسدی با بهانه تراشی مسئولین زندان، لغو شد. همچنین مطلب احمدیان و محمد حبیبی از دسترسی به خدمات درمانی محروم بودند.
از دیگر اخبار در زمینه سلامت زندانیان میتوان به خودکشی دو زندانی در زندان اوین و زندان ارومیه اشاره کرد.
بازجویی مجدد از یاسمن آریانی و افشین حسین پناهی، تبعید نوراحمد حسن زهی و علی پژگل به زندان خلخال، تداوم بازداشت و بلاتکلیفی یک شهروند در زندان نقده، بی خبری از وضعیت پیام انوری، محرومیت حسن صادقی و فاطمه مثنی از ملاقات، افزایش فشار یلدا فیروزیان و ضرب و شتم مادر سالخورده کامران درویشی از دیگر مهمترین اخبار در این حوزه بودند.
لازم به ذکر است هرانا در این ماه گزارشاتی همچون شرح مشکلات و جدیدترین لیست اسامی چهل و دو زندانی بند زنان زندان اوین، انتقال دستکم ۳۰۰ زندانی از زندان اوین به زندان تهران بزرگ و پیدا شدن سوسک در غذای زندان ارومیه منتشر کرده است.
اقلیت های ملی و مذهبی
اتنیک ها در مهرماه نیز زیر فشار فزاینده بازداشت‌ها و احضارها و محکومیت‌های بسیار بودند. در این ماه محمد مرادی به تحمل ۳۳ سال حبس، ابراهیم صدیق همدانی و سالار صدیق همدانی مجموعا به ۳۲ سال حبس، پنج متهم سیاسی در شهرهای ارومیه و سنندج هرکدام به یک سال حبس و عباس لسانی به ۱۵ سال حبس محکوم شدند.
همچنین مجتبی پروین، ۴ شهروند در بوکان، دستکم ۲۷ تن در غرب کشور، یک شهروند در ارومیه ،یک شهروند در خرمشهر و دو تن دیگر در دهگلان و سنندج، بازداشت شدند و دادگاه تجدیدنظر اولدوز قاسمی، امیر ستاری و جواد احمدی برگزار شد و دو شهروند دیگر در پاوه احضار شدند.
اعمال فشار و تهدید اقلیت‌های مذهبی در این ماه نیز ادامه داشت.
توحید قریشی به ۱۶ سال حبس دیگر، سیما بهروزی ، شهروند بهایی به حبس و سه شهروند بهایی مجموعا به ۳ سال حبس محکوم شدند.
همچنین عباس طائف، سه شهروند بهایی در شیراز ، میترا فرصتی پور و یک طلبه اهل سنت در چابهار بازداشت شدند و منزل تعداد زیادی از شهروندان بهایی از جمله احسان الله اعیادی در این مورد بازرسی و تفتیش قرار گرفت.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به احضار و بازجویی از یک روحانی اهل سنت در اداره اطلاعات راسک، برگزاری جلسه دادرسی ۸ شهروند بهایی در دادگاه انقلاب بندرعباس، احضار فائزه عبدی پور، از دراویش گنابادی به دادسرای اوین و اجرای حکم رخساره قنبری ، نوکیش مسیحی اشاره کرد.
حقوق کودک
معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی از گزارش شدن روزانه ۵ مورد کودک آزاری به اورژانس بهزیستی این استان خبر داد. به گفته وی بیشترین میزان آزار به کودکان از سوی خانواده و افراد درجه یک؛ از جمله پدر و مادر وارد می شود و غفلت، مهمترین کودک آزاری است که بالاترین میزان را دارد.
در این ماه ۲ دانش‌آموز حین برداشت آب آشامیدنی از گودال جان باختند و دختربچه ۷ ساله در چاله شرکت راه آهن غرق شد. همچنین یک دانش آموز تهرانی مورد تنبیه بدنی قرار گرفت. همچنین ۲۲ دانش آموز در شهرستان بستان آباد بر اثر مسمومیت در پی نشت گاز راهی بیمارستان شدند.
از دیگر مهمترین اخبار در این حوزه میتوان به قتل یک کودک ۹ ساله توسط پسر ۱۵ ساله در تهران به نیت آزار جنسی، تجاوز ناپدری به دختربچه ۱۱ ساله در تهران، آزار جنسی دختر بچه ۷ ساله توسط مرد همسایه در مریوان، برگزاری دادگاه متهمان به تجاوز به دختر ۱۴ ساله در تهران، آزار جسمی دو کودک ۹ ساله و۱۲ ساله و خودکشی دختر ۱۵ ساله در تهران اشاره کرد.
زنان
در جریان رفع ایراد شورای نگهبان از لایحه تعیین تکلیف اعطای تابعیت به فرزندان دارای مادر ایرانی، در این ماه نمایندگان مجلس تبصره ۲ ماده یک این لایحه را اصلاح کردند. بر اساس آن لزوم نظر اطلاعات سپاه نیز جهت تشخیص سابقه کیفری و مشکل امنیتی متقاضی اضافه شده است. سخنگوی شورای نگهبان نیز اعلام کرد لایحه تابعیت فرزندان تایید شد.
در مراجع قضایی در حالی که دادگاه تجدید نظر، حکم ۳ سال حبس عالیه مطلب زاده را عینا تائید و یک پزشک زن را به دلیل اعتراض به حجاب اجباری به انجام عمل جراحی برای زنان باحجاب محکوم و یک شهروند مخالف حجاب اجباری در اراک را بازداشت کردند، رای صادره علیه سلمان خدادادی، نماینده مجلس که متهم به «رابطه نامشروع » با زهرا نویدپور شده بود، نقض شد.
در این ماه همچنین یک عامل امر به معروف که خشونت به خرج داده بود محکوم شد.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به بازداشت راننده متهم به آزار جنسی زنان در تهران، اقدام به خودسوزی یک زن ۲۳ ساله در اهواز و اقدام به خودسوزی دو زن در کرمانشاه به دلیل مشکلات اقتصادی اشاره کرد.
کارگران و اصناف
در طول مهرماه، کارگران در نقاط مختلف کشور در اعتراض به مطالبات مزدی و صنفی خود دست به اعتراضات گسترده ای زدند. از جمله مهمترین این اعتراضات میتوان به اعتراضات هفت تپه و آذرآب اراک اشاره کرد.
در این رابطه دست کم ۴۰ نفر از کارگران شرکت نیشکر هفت تپه به نهادهای امنیتی احضار، ۱۵ تن از کارگران از جمله یوسف بهمنی بازداشت و ۱۵۰ تن از کارگران این شرکت اخراج شدند.
همچنین ۱۳ تن از کارگران خدماتی شهرداری کوت عبدالله و۲۱ تن از کارگران واحد صنعتی آذرآب اراک بازداشت شدند.
فعالان کارگری نیز در این ماه با محکومیت‌های زیادی مواجه بودند. شاپور احسانی راد، به ۶ سال حبس، ناهید خداجو به ۶ سال حبس، پروین محمدی، علیرضا ثقفی و هاله صفرزاده هرکدام به یک سال حبس محکوم شدند.
رضا شهابی نیز به دادسرای اوین احضار و مورد بازجویی قرار گرفت.
بهداشت و محیط زیست
تجمع اهالی چهاردانگه ساری برای جلوگیری از انتقال زباله به این منطقه با ورود نیروهای انتظامی به خشونت کشیده شد و اولین سری زباله ها در میان اعتراضات در این منطقه تخلیه شد. تعدادی از مردم معترض مورد ضرب و شتم قرار گرفته و مامورین برای متفرق کردن معترضان از گاز اشک آور استفاده کرده و تعدادی را نیز بازداشت کردند.
همچنین به گفته سخنگوی قوه قضاییه، اتهام افساد فی الارض متهمان پرونده فعالان محیط زیست به “همکاری با دولت متخاصم جهت جاسوسی” تغییر کرده است.
حقوق فرهنگی
طی مهرماه، حسین جنتی شاعر غزل سرا و شش خواننده زن و هشت مرد به حبس محکوم شدند. همچنین صدیقه وسمقی، شاعر و نویسنده ممنوع الخروج شد.
از دیگر مهمترین خبرها در این زمینه میتوان از آسیب به قلعه تاریخی “بادام تک”، حین انجام مانور آتش نشانی در خراسان جنوبی و احضار متین ستوده، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون به دادسرای ارشاد یاد کرد.
خشونت نظامی و قضایی و امنیت شهروندان
دستکم ۳ شهروند در جریان اعتراضات مردمی در لردگان استان چهارمحال و بختیاری در اعتراض به ابتلای جمعی به بیماری ایدز بازداشت شدند. گفته می‌شود این شهروندان پس از بازداشت جهت اعترافات اجباری تحت فشار نیروهای امنیتی قرار گرفته‌اند.
همچنین در این ماه در اثر تیراندازی و خشونت بی‌ضابطه نیروهای نظامی، یک جوان ارومیه ای، یک شهروند در سراوان، یک شهروند در سندسر، یک پاکبان در مشهد و یک شهروند در کرمان کشته و زخمی شدند و تیراندازی ماموران نظامی باعث شد قایق‌های سوخت بر در هرمزگان آتش بگیرند.
همچنین سه کولبر در مناطق مرزی سردشت و سلماس و اشنویه، یک کولبر در سردشت، دو کولبر در مناطق مرزی سردشت و ارومیه، دو کولبر در مناطق مرزی سردشت، چهار کولبر در مناطق مرزی پاوه و سلماس و پیرانشهر و یک کولبر در سردشت کشته و زخمی شدند.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان از کشته و زخمی شدن سه تن بر اثر انفجار مین در بستان، خودسوزی یک شهروند در پی به مزایده گذاشته شدن خانه‌اش توسط دادگاه، اقدام به خودسوزی یک شهروند در کرمانشاه به دلیل عدم توانایی در بازپرداخت بدهی به بانک و اسیدپاشی به یک زوج در خمام یاد کرد.
۱– گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد
در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در مهرماه که با حساسیت و توجه بیشتری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی است که این توجه بیشتر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌ها به لحاظ حجم نقض حقوق بشر در ایران نیست.
از مهمترین خبرها که در این ماه بازتاب بسیار گسترده‌ای در کشور داشت، میتوان به ابتلای جمعی به بیماری ایدز در روستای “چنارمحمودی” در شهرستان لردگان و بازداشت “روح الله زم”، مدیر وبسایت آمدنیوز اشاره کرد.
۲– گزارشاتی که علیرغم اهمیت با بی‌توجهی روبرو شدند
در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری، اساساً با کم توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.
از مهمترین خبرها که در این ماه شایسته توجه بیشتر در رسانه و در بین مردم بودند، میتوان از اتهام «افساد فی الارض» به محسن لرستانی، و عدم رسیدگی پزشکی به آرش صادقی یاد کرد.
منبع: سایت خبرگزاری هرانا