شیوع کرونا، بازگشت به لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی، پیروزی آنچه که در ایران «اصولگرایان افراطی» نامیده می‌شود، در انتخابات مجلس شورای اسلامی و تداوم و شدت گرفتن تحریم‌های آمریکا شرایط اقتصادی را برای ایران از هر زمان دیگر دشوارتر می‌کند.
حسن روحانی و دولتش تا جمعه ۲ اسفند امیدوار بودند که راهی برای ادامه تجارت و رابطه مالی با اندک شرکای تجاری و سیاسی جمهوری اسلامی باز بماند. گروه ویژه اقدام مالی اما پرونده تعلیق ایران را بست و نام این کشور را به لیست سیاه که به معنای پرخطر بودن معامله است، بازگرداند.
رئیس دفتر رئیس جمهوری در واکنش به این تصمیم گفت: شرایط از آنچه که هست، سخت‌تر خواهد شد. رئیس کل بانک مرکزی اما اثرگذاری بازگشت به لیست سیاه در بازار ارز را انکار کرد. با این حال دولت از شنبه سوم اسفند به منظور آنچه که «مقابله با دلالان ارز» عنوان شد، با استقرار نیروهای پلیس در مکان‌های خرید و فروش عمده ارز، بازار را امنیتی کرد.
بازار هم حرکتی خلاف پیش‌بینی رئیس کل بانک مرکزی داشت. نرخ برابری دلار از آغاز هفته جاری در مسیر صعودی قرار گرفت و سرانجام به نزدیکی ۱۶ هزار تومان (۱۵۹۲۰ تومان) رسید. نرخ برابری دلار چهارشنبه هفتم اسفند به یک‌باره حدود هزار تومان افزایش یافت تا بازار ارز با شوک جدیدی روبرو شود.
خبرگزاری فارس به نقل از یک منبع آگاه که نامش فاش نشد، مسدود شدن یکی از کانال‌های ارزی را دلیل افزایش نرخ دلار عنوان کرد.
این منبع آگاه مدعی شده که به زودی منابع ارزی قابل دسترس برای ایران افزایش و نرخ ارز کاهش خواهد یافت. او اما مشخص نکرده که از چه راهی قرار است دست‌یابی تهران به منابع ارزی ممکن شود و تنها روند کاهشی «تعهدات صرافان فروشنده درهم» را موجب کاهش نرخ ارز در ایران عنوان کرده است. موضوعی که مشخص نیست واقعی باشد یا تنها به قصد تاثیرگذاری در بازار بیان شده است.
همزمان با نرخ ارز، قیمت سکه به عنوان بازار موازی ارز هم افزایش یافت و در چهارشنبه به ۶ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان هم رسید. همتی قول داده که بانک مرکزی آرامش را به بازار بازگرداند اما از آغاز هفته جاری که سکه باردیگر در مسیر صعودی قرار گرفت، نتوانسته مانع رشد قیمت شود.
رشد نرخ ارز و سکه به عنوان دو مقصد امن برای نقدینگی‌های سرگردان از زاویه اقتصاد بازار «طبیعی» و «منطقی» است اما رشد همزمان شاخص بورس اوراق بهادار تهران با این دو در حالی‌که اقتصاد ایران در رکود و خواب است، «غیرطبیعی» است و پرسش‌برانگیز.
دلار ارزان می‌شود؟
ایران و اتحادیه اروپا امروز برای حفظ توافق هسته‌ای جلسه مشترک برگزار کردند. وزیران خارجه اتریش و هلند در یک هفته گذشته به تهران رفتند تا در این باره با مسئولان جمهوری اسلامی گفتگو کنند.
در تهران دولت سرانجام به بازگشت به لیست سیاه واکنش نشان داد و خواستار رفع موانع برسر راه تصویب دو لایحه موسوم به پالرمو و سی‌اف‌تی شد و اعلام کرد: تمام توانش را برای تصویب این دو لایحه به کار می‌گیرد.
با این حال حتی اگر مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب دو لایحه رضایت بدهد، ایران تا نشست بعدی در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی باقی خواهد ماند و نزدیکترین شرکای تجاریش، روسیه و چین، هم با توجه به هشدارهایی که پیش از این داده بودند، ریسک تجارت با ایران را نمیپذیرند.
فروش نفت هم براساس گزارش نهادهای ناظر بر بازار انرژی به حداقل ممکن رسیده و تهران نمی‌تواند درآمدهای ارزیش را به داخل بازگرداند و این یعنی مسیرهای دسترسی ایران به ارز محدودتر از قبل شده است.
تنها راه کاهش قیمت ارز، تزریق دلار و یورو به بازار از کانال بانک مرکزی است. راهی که پیش از این دولت برای کاهش مقطعی نرخ ارز به کار گرفته اما به نظر می‌رسد این‌بار با توجه به کسری بودجه شدید، تمایلی برای به کار گرفتن این شیوه ندارد.
هرچند اندکی کاهش تنش میان تهران و اتحادیه اروپا و همینطور کنترل پیشروی ویروس کرونا که بر بازارها اثرگذار بوده، می‌تواند به صورت مقطعی نرخ برابری دلار را کاهش دهد اما مشخص نیست این کاهش پایدار بماند.
منبع: سایت رادیو زمانه (مستقر در هلند، ۷ اسفند ۱۳۹۸