تیمی از پژوهشگران آمریکایی که در مورد فعالیت آتش‌فشان‌ها تحقیق می‌کند، آتش‌فشان دماوند را در فهرست آتش‌فشان‌های با ظرفیت فوران می‌داند. این تیم در مقاله‌ای که اسفند سال ۹۶ در مجله نیچر منتشر شد، ضمن اشاره به تغییر وضعیت زمین، فعال شدن آتش‌فشان‌های خفته را یکی از پیامدهای این تغییر دانسته بود.
در فهرستی که این پژوهشگران در مورد آتش‌فشان‌های دنیا منتشر کردند، به طور مشخص به دماوند در ایران و Taupo در نیوزیلند اشاره شده بود.
دماوند با بیش از ۵۶۰۰ متر ارتفاع مرتفع‌ترین کوه ایران و دومین آتش‌فشان مرتفع غیرفعال قاره آسیاست. از دهانه این آتش‌فشان در حال حاضر دود اندکی خارج می‌شود.
دماوند روی صفحاتی از پوسته زمین قرار دارد که مدام در حال حرکت هستند و به یکدیگر فشار می‌آورند. محل برخورد این صفحات گسل نام دارد.
از میان گسل‌های اطراف آتش‌فشان دماوند می‌توان به “شمال تهران”، “مشا”، “کهریزک” و “گرمسار” اشاره کرد. ایرج حق‌شناس معاون پژوهشی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در ایران گفته است که گسل مسبب زلزله بامداد جمعه به احتمال زیاد گسل مشا بوده است.
زلزله نیمه شب ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹ با قدرت ۵،۱ ریشتر استان‌های تهران و مازندران و البرز را به لرزه در آورد. کانون زلزله روستای زیارت، شش کیلومتری شهر دماوند گزارش شده و عمق آن به نقل از مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران، هفت کیلومتری زمین بوده است.
سخنگوی مدیریت بحران ایران گفته است که این زلزله به دلیل عمق کم آن در شهرهای همجوار از جمله پایتخت احساس شده و تا ساعت ۸ و نیم بامداد حدود ۳۴ پس‌لرزه داشته است.
کارشناسان می‌گویند که زمین‌لرزه‌های با عمق کم در مقایسه با زمین‌لرزه‌های مشابه اما در عمق بیشتر، با قدرت بیشتری بر سطح زمین خود را نشان می‌دهند و خرابی بیشتری به بار می‌آورند.
تورستن دام، کارشناس مرکز زمین‌شناسی پوتسدام آلمان می‌گوید: «صفحات بسیاری در ایران فعال هستند که با شیب اندک روی یکدیگر می‌چرخند. برخورد این صفحات با یکدیگر، موجب زمین‌لرزه‌هایی با عمق کم یعنی در ۱۶ تا ۳۰ کیلومتری زمین می‌شود.». برای مقایسه می‌توان به برخورد صفحات در اقیانوس آرام اشاره کرد که عمق آنها گاه صدها کیلومتر پایین‌تر از کف اقیانوس است.
تورستن دام ایران را در شمار کشورهای زلزله‌خیز جهان می‌داند و می‌گوید: «در منطقه‌ای به طول ۱۶۰۰ کیلومتر و عرض ۴۰۰ کیلومتر در ایران صفحات بسیاری در حال حرکت هستند که اغلب با قدرت زیاد با یکدیگر برخورد می‌کنند.»
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۸ می ۲۰۲۰