با لغو معافیت‌های آمریکا به مشتریان نفتی ایران در اردیبهشت پارسال، افت چشمگیر صادرات نفت جمهوری اسلامی قابل پیش‌بینی بود، اما آمارها همچنین حاکی از نصف شدن صادرات غیرنفتی ایران در دو ماه ابتدایی سال ۹۹ است.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، سید روح‌الله لطیفی سخنگوی گمرک یکشنبه اعلام کرد که ارزش صادرات غیرنفتی کشور در فروردین و اردیبهشت امسال روی هم رفته ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بوده است و بیش از پنج میلیارد دلار نیز واردات کشور بوده است.
وی اشاره‌ای به میزان تغییر سالانه صادرات نکرد، اما آرشیو آمارهای سازمان توسعه تجارت ایران نشان می‌دهد در دو ماهه ابتدایی پارسال ایران ۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار صادرات غیرنفتی داشته است. به عبارتی، صادرات غیرنفتی کشور تقریبا نصف شده است.
فروردین و اردیبهشت پارسال ایران همچنین صادرات روزانه نزدیک ۱.۵ میلیون بشکه نفت داشت، اما آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد این رقم به زیر ۲۰۰ هزار بشکه رسیده است. صادرات نفت ایران در دو ماهه ابتدایی سال ۹۷ حدود ۲.۷ میلیون بشکه بود.
چین تنها مشتری سنتی نفت ایران است که هنوز وارداتش از جمهوری اسلامی را ادامه می‌دهد، اما بر اساس آمارهای گمرکی چین، واردات روزانه نفت این کشور از ایران از بالای ۵۶۰ هزار بشکه در چهار ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ به حدود ۹۱ هزار بشکه در دور مشابه امسال رسیده است. کمی بیش از این میزان نفت ایران نیز راهی سوریه شده است.
تجارت با آسیا
آمارهای چین نشان می‌دهد کل صادرات ایران به این کشور در چهار ماه ابتدایی سال جاری میلادی بیش از ۶۱ درصد افت داشته و به ۲.۳۴ میلیارد دلار رسیده که یک چهارم آن شامل صادرات نفت خام بوده است و نسبت به دور مشابه پارسال نزدیک ۸ برابر افت داشته است.
اما صادرات چین به ایران در این دوره زمانی بیش از ۳ درصد افزایش یافته و به بالای ۲.۹ میلیارد دلار رسیده است. بدین ترتیب تراز تجاری دو کشور به نفع چین شده است. چین در کل سال ۲۰۱۸ و قبل از تحریم‌ها، ۱۴ میلیارد دلار صادرات و ۲۱ میلیارد دلار واردات از ایران داشت و تراز تجاری به نفع ایران بود.
در خصوص هند، صادرات ایران به این کشور در سه ماهه ابتدایی سال ۲۰۲۰ حتی به ۸۰ میلیون دلار نیز نرسیده، در حالی که این رقم در دور مشابه پارسال بالای ۲ میلیارد دلار بود.
به گزارش وزارت دارایی هند، صادرات این کشور به ایران نیز با افتی ۳۸ درصدی به ۸۰۸ میلیون دلار رسیده است.
واردات هند از ایران در دوران قبل از تحریم‌ها ۵ برابر صادراتش به جمهوری اسلامی بود، اما اکنون صادراتش به ایران ۱۰ برابر وارداتش شده است.
بر اساس گزارش گمرکی، واردات کره جنوبی از ایران در چهار ماه ابتدایی ۲۰۲۰ حتی به ۴ میلیون دلار نیز نرسیده، در حالی که این رقم در دور مشابه پارسال بالای ۲.۱ میلیارد دلار بود. صادرات کره جنوبی به ایران نیز از ۲۸۲ میلیون دلار در چهار ماه ابتدایی سال گذشته میلادی به ۶۱ میلیون دلار سقوط کرده است.
در خصوص ژاپن، این کشور در چهار ماه ابتدایی سال جاری میلادی ۲۲ میلیون دلار صادرات و کمتر از ۱۶ میلیون دلار واردات از ایران داشته است. واردات ژاپن از ایران در دور مشابه پارسال نزدیک ۱.۱ میلیارد دلار و صادراتش به ایران ۱۴ میلیون دلار بود.
ترکیه و روسیه
آمارهای گمرکی ترکیه نشان می‌دهد که وارداتش از ایران از ۲.۲ میلیارد دلار در چهار ماه ابتدایی ۲۰۱۹ به حدود ۳۰۰ میلیون دلار در دور مشابه امسال رسیده است. صادراتش به ایران نیز از ۹۲۰ میلیون دلار به ۵۲۶ میلیون دلار رسیده است.
آمارهای گمرکی روسیه حاکی است این کشور در سه ماهه ابتدایی سال ۳۴۴ میلیون دلار صادرات به ایران داشته که افتی ۱۳ درصدی نشان می‌دهد، اما وارداتش از ایران ۴۸ درصد افزایش داشته و به ۲۲۴ میلیون دلار رسیده است.
دیگر شرکای عمده اقتصادی ایران از جمله اتحادیه اروپا، عراق، امارات و افغانستان هنوز آمارهای سال جاری را منتشر نکرده‌اند.
آقای لطیفی می‌گوید در دو ماهه نخست سال جاری خورشیدی پنج کشور مقصد صادرات کالاهای غیرنفتی ایران به ترتیب چین با یک میلیارد و ۱۹۰ میلیون دلار و سهم بیش از ۲۷ درصد، عراق با یک میلیارد و ۱۰۷ میلیون دلار و سهم بیش از ۲۵ درصد، امارات با ۶۸۲ میلیون دلار و سهم بیش از ۱۵ درصد، افغانستان با ۳۴۱ میلیون دلار با حدود هشت درصد و ترکیه با ۱۴۴ میلیون دلار با سهم بیش از سه درصدی قرار دارند.
وی همچنین گفت پنج کشور نخست واردات کالا به ایران در این مدت به ترتیب چین با یک میلیارد و ۲۳۴ میلیون دلار، امارات با یک میلیارد و ۷۸ میلیون دلار، ترکیه با ۵۳۵ میلیون دلار، روسیه با ۳۵۶ میلیون دلار و هند با ۳۳۵ میلیون دلار قرار دارند.
معلوم نیست چرا در حالی که گمرک روسیه از صادرات ۳۴۴ میلیون دلاری به ایران طی چهار ماه سال جاری میلادی (از ۲۲ دی‌ماه پارسال تا ۲۱ اردیبهشت امسال) خبر داده، گمرک ایران واردات جمهوری اسلامی از روسیه طی دو ماه فروردین و اردیبهشت را ۳۵۶ میلیون دلار عنوان کرده است.
آمارهایی که آقای لطیفی ارائه داده نشان می‌دهد نزدیک به ۸۰ درصد کل صادرات غیرنفتی ایران تنها راهی ۵ کشور شده و ۷۰ درصد واردات کشور نیز تنها از ۵ کشور بوده است.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۳۱ ماه مه ۲۰۲۰