موازنه قدرت در لیبی در حال تغییر است. طرابلس با حمایت ترکیه نیروهای ژنرال حفتر را از بخشی از مناطق نفت‌خیز عقب رانده و پیشنهاد متحدان حفتر برای آتش‌بس را رد کرده است. ترکیه، مصر و روسیه در لیبی چه می‌خواهند؟
گزارش‌گر خبرگزاری آلمان در لیبی می‌گوید هیچ نشانی از پایان سریع جنگ داخلی لیبی دیده نمی‌شود. دولت مرکزی لیبی پیشنهاد رئیس‌جمهور مصر را که خواستار برقراری آتش‌بس از صبح دوشنبه ۱۹ خرداد (۸ ژوئن) شده بود، غیر مستقیم رد کرده است.
دولت مستقر در طرابلس با شبه‌نظامیان متحد خود در حال پیشرفت به سمت شهر ساحلی سرت است. سرت برای نیروهای ژنرال حفتر یک منطقه مهم استراتژیک به شمار می‌رود.
سخنگوی ژنرال حفتر، احمد المسماری اعلام کرده حال که دولت مرکزی پیشنهاد آتش‌بس را رد کرده، نیروهای ژنرال حفتر هم به عملیات خود ادامه می‌دهند. او ترکیه را به دخالت در اوضاع داخلی لیبی متهم کرده و گفته است هدف ترکیه اشغال لیبی و کنترل آن است.
۱۴ ماه پس از آغاز حمله نیروهای ژنرال حفتر به مقر دولت مرکزی لیبی در طرابلس، حال نیروهای ژنرال حفتر که خود را “ارتش ملی لیبی” می‌خوانند، کنترل مناطق مهمی را از دست داده‌اند.
دولت مرکزی که از سوی جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته شده با کمک ترکیه آنها را عقب رانده است. ترکیه با ارسال هواپیماهای بدون سرنشین، سیستم دفاع هوایی و اعزام سرباز به طور فزایندهای از دولت مرکزی لیبی به نخست‌وزیری فائز سراج حمایت می‌کنند. در مقابل روسیه، مصر و امارات متحده عربی از ژنرال حفتر پشتیبانی می‌کنند.
سراج تأکید دارد که پیش‌روی نیروهای او تا سرت ادامه خواهد داشت. خبرگزاری آلمان به نقل از شاهدان عینی نوشته است نیروهای متحد سراج دوشنبه ۱۹ خرداد تا حدود ۳۰ کیلومتری غرب سرت رسیده بودند. این شهر در ساحل دریای مدیترانه میان طرابلس و بنغازی واقع شده است.
رئیس جمهور مصر عبدالفتاح السیسی، روز شنبه پس دیدار با ژنرال حفتر، بدون حضور نمایندهای از دولت سراج پیشنهاد آتش‌بس و یافتن راه‌حلی سیاسی برای پایان جنگ داخلی لیبی را مطرح کرد. سازمان ملل متحد، ایالات متحده آمریکا و آلمان تأکید دارند که مذاکره درباره آینده لیبی باید ادامه داشته باشد.
اما تاکنون تمام تلاش‌ها برای میانجی‌گری میان طرف‌های درگیردر لیبی ناموفق بوده است. سخنگوی دولت آلمان می‌گوید صدراعظم آلمان آنگلا مرکل در گفتگو با رئیس‌جمهور مصر از تلاش‌های او برای برقراری آتش‌بس در لیبی پشتیبانی کرده است. آلمان خواستار آغاز مذاکرات صلح لیبی تحت نظارت سازمان ملل متحد است.
رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان هم روز دوشنبه با رئیس جمهور آمریكا دونالد ترامپ درباره لیبی تلفنی گفتگو کرده است.
اردوغان پس از این گفتگو اعلام کرد ترکیه و ایالات متحده حال ممکن است درباره لیبی وارد “فصل تازه‌ای” شده باشد. اردوغان تصمیم دارد با رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین نیزگفتگو کند.
روسیه که از ژنرال حفتر حمایت می‌کند، از پیشنهاد مصر برای برقراری آتش‌بس استقبال کرده و این پیشنهاد را “پایه مستحکمی برای مذاکرات درازمدت” خوانده است. روسیه این اواخر در تلاش است با هر دو طرف درگیر ارتباط برقرار کند. گفته می‌شود سراج شنبه و یکشنبه گذشته در مسکو بوده است. اما سخنگوی او می‌گوید سراج “برنامه‌ای برای دیدار با پوتین نداشته” است. وزارت خارجه روسیه اعلام کرده پوتین تماسی تلفنی با ژنرال السیسی، رئیس‌جمهور مصر داشته است.
پوتین چه می‌خواهد؟
روسیه با دیپلماسی و کمک‌های نظامی در پی گسترش نفوذ خود در منطقه است. کمتر کشوری در خاورمیانه حال می‌تواند مخالف منافع روسیه باشد. پوتین می‌خواهد با اعمال نفوذ بر ژنرال حفتر، غرب را که نفوذ چندانی بر تحولات لیبی ندارد، تحت فشار بگذارد.
همزمان شماری از کارشناسان معتقدند که روسیه با وعده‌های خود برای بازسازی زیرساخت‌های انرژی و نظامی لیبی، میلیاردها دلار سود خواهد کرد؛ درآمدی که روسیه پس از سقوط متحد خود معمر قذافی، رهبر پیشین لیبی در سال ۲۰۱۱ از دست داد.
منافع مصر در لیبی
مصر، همسایه هم‌مرز با لیبی منافع خود را در این کشور دنبال می‌کند. السیسی در پی کاهش نفوذ گروه‌های اسلام‌گراست که از دولت سراج در طرابلس حمایت می‌کنند. مصر و لیبی حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند. دولت قاهره نگران امنیت این مرز طولانی در منطقه‌ای بیابانی است که تا کنون بارها شاهد حملات تروریستی بوده است.
خبرگزاری “مدی مصر” به نقل از منابع مطلع در دولت مصر می‌گوید حامیان ژنرال حفتر به این نتیجه رسیده‌اند که این ژنرال ۷۶ ساله نه توان رهبری نظامی دارد و نه سیاسی. این خبرگزاری با توجه به آخرین تحولات لیبی نوشته است: «حفتر پیش از سراج کنار گذاشته نخواهد شد و هر دو باید همزمان از بازی قدرت کنار روند.»
اردوغان چه می‌خواهد؟
ترکیه به نوبه خود می‌خواهد مانع گسترش نفوذ مصر و امارات در لیبی شود. آنکارا هر دو کشور را رقیب منطقه‌ای خود می‌داند. از آن گذشته منافع نفت و گاز لیبی هم برای ترکیه مهم است. حمایت ترکیه از دولت مرکزی لیبی با امید این کشور به دسترسی به ذخایر انرژی لیبی در دریای مدیترانه ارتباط مستقیم دارد.
بازندگان بازی قدرت
سراج پنجشنبه گذشته اعلام کرد تمام شهر طرابلس تحت کنترل دوباره دولت مرکزی لیبی است. نیروهای ژنرال حفتر پس از حمله‌ای در بهار ۲۰۱۹ بخش جنوبی اطراف فرودگاه این شهر را تصرف کرده بودند.
سازمان بین المللی مهاجرت (IOM) می‌گوید در درگیری‌های این شهر ظرف ۲۴ ساعت بیش از ۱۶ هزار نفر آواره شدند. ساکنان شهر ساحلی سرت هم آواره شده‌اند. در یکی از آخرین حملات نیروهای متحد سراج به این شهر، یک خانواده هفت نفره، از جمله چند زن و کودک کشته شدند. شهردار سرت به خبرگزاری آلمان گفته است: «دیگر کسی باقی نمانده است».
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۹ ژوئن ۲۰۲۰