بار دیگر پست‌های اینترنتی یک زن در مصر، تحت عنوان “نقض هنجارهای اخلاقی” جرم‌انگاری شد. فعالان مدنی می‌گویند، این رویکرد تنها ناشی از تبعیض جنسیتی نیست، بلکه به خودکامگی دولتی در جهت استحکام نظام سنتی موجود باز می‌گردد.
منار سماع، دختر مصری در خانه با یک ترانه مشهور می‌رقصد. رژ لب قرمز زده و موهای بلند و تیره‌اش را روی تی‌شرتی رها کرده که شکم‌اش را نمی‌پوشاند. او با موبایل از حرکات خودش فیلم می‌گیرد و در اینترنت منتشر می کند. فیلم با استقبال خوبی روبرو می‌شود و در پورتال ویدئویی “تیک تاک” هزاران مرتبه لایک می‌خورد.
البته همه کسانی که فیلم را می‌بینند، نظر مساعدی به آن ندارند. از جمله آقای اشرف فرهت، وکیل دادگستری که حرکات منار را “قبیح” می‌داند و گزارش آن را به مقامات می‌دهد. کمی بعد دادستانی قاهره حکم بازداشت دختر جوان را به اتهام “وهن جامعه مصر” و “نقض عفت عمومی” صادر می‌کند.
منار قبلا مهماندار هواپیما بوده و بعد از ورود به عرصه مدلینگ، به چهرهای مطرح و تاثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی مبدل شده است. مادرش زنی دیندار و سنتی است، اما منار همیشه به او اطمینان داده که عکس یا فیلمی پست نمی‌کند که به عزت خانواده لطمه بزند.
در هنجارهای غربی، رقص و رفتار منار، می‌تواند کاری بی‌ضرر، بامزه یا حتی الکی باشد، اما اشرف فرهت می‌گوید یک دختر مصری حق ندارد “حرکات شنیع” انجام دهد: «نجابت یک دختر تنها به باکرگی نیست، بلکه دختر باید شرم و حیا داشته باشد. بی‌ناموسی است که دختر تن و بدن خودش را به دیگران نشان دهد.» دادگاه هم با تبعیت از همین گزاره، برای منار سه سال حبس بریده است. قاضی کمترین اهمیتی به این نداده که آیا این حکم با آبرو و حیثیت خانواده سماع بازی می‌کند یا نه.
منار اولین و آخرین زن مصری نیست که به خاطر انتشار تصاویرش در اینترنت، به زندان محکوم می‌شود. سما المصری، زن جوان دیگری است که به خاطر عکس‌های “زیادی برهنه” و “نقض عفت عمومی و ارزش‌های خانوادگی” حکم سه سال حبس دریافت کرد. البته این حکم با تقاضای وکیل او در مرحله تجدیدنظر قرار دارد.
اواخر ژوئیه هم دو دختر دیگر که اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی هستند، با اتهاماتی مشابه به دو سال زندان محکوم شدند.
تفسیرهای خودسرانه از ارزش‌ها
وکیل سما المصری می‌گوید ملاک دادگستری برای محکومیت افراد، ارزش‌های خانوادگی است اما هیچ تعریف واحدی از این موازین نمی‌توان ارائه داد: «مگر نه آن که هر خانواده با خانواده دیگر فرق دارد. در بعضی خانواده‌ها دخترها باید حتما حجاب داشته باشند. برخی خانواده‌ها هم هیچ مشکلی با مینی ژوپ و شلوارک و پوشش آزاد دختران خود ندارند.»
نکته اینجاست که هیچیک از زنان مصری که تا کنون به این دلیل متهم و مجازات شده‌اند، از نظر سیاسی فعالیتی نداشته و از هیچ کس هم انتقاد نکرده اند. آنها تنها به عنوان اینفلوئنسر، منبع درآمدی برای خود یافته اند و حکم حبس، عملا زندگی و آینده آنها را نابود می‌کند. هانین حسام و موادا الادهم، دو اینفلوئنسر مصری، اواخر ژوئیه به اتهام “خدشه‌دار کردن عفت عمومی” به دو سال زندان محکوم شدند
خانم غدیر احمد، فعال حقوق زنان در مصر می‌گوید موج شکایت و تشکیل پرونده قضایی علیه این زن ها، یک وجه پررنگ سکسیستی دارد: «مردان جوانی که در تیک تاک چیزی پست می‌کنند، آزاد هستند. مرد می‌تواند پوست و بدن لخت‌اش را نشان دهد، زن نه…»
البته نظرات خانم غدیراحمد خریدار چندانی در مصر ندارد. رسانه‌های نزدیک به دولت از اقدام های قضایی جاری استقبال کرده‌اند و درآمدزایی زنان در تیک تاک و شبکه‌های اجتماعی از طریق انتشار تصاویر را کاری شبیه “خودفروشی” خوانده‌اند.
در عین حال، کم نیستند دختران جوان مصری که از سر و وضع هم سن و سال‌های خود در پست‌های شبکه‌های اجتماعی انتقاد می‌کنند و لخت شدن، پوشیدن شلوارک یا رقص های عجیب و غریب را شایسته نمی‌دانند.
خانم غدیر احمد معتقد است که اینگونه فشارها به زنان، مناسبات سنتی در مصر را مستحکم می‌کند: «دولت به این ترتیب از سیستم اجتماعی مبتنی بر فرادستی مردان دفاع می‌کند و پیام می‌دهد که اگر کسی جای خود، مرتبه خود یا وظایف خود در این سیستم را از یاد برد، با مداخله مستقیم نهاد قدرت روبرو خواهد شد.»
شاهد این مدعا، اظهارات آقای اشرف فرهت، وکیل دادگستری است که تا کنون از دوازده زن مصری به خاطر پست کردن ویدئوهای “قبیح” در تیک تاک شکایت کرده و پیوسته تاکید می‌کند که موضوع به در خطر بودن اخلاق و سیاست مربوط می‌شود.
خبرنگار شبکه سراسری تلویزیون آلمان می‌گوید، دادستانی و وزیر دادگستری مصر هیچ پاسخی به این سوال نداده‌اند که آیا مجازات‌های درنظر گرفته شده برای این فعالان اینترنتی، متناسب با اقدامات آنها هست یا خیر.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۶ سپتامبر ۲۰۲۰