آشتی سیاسی اسرائیل با امارات و بحرین، در کاخ سفید و با میزبانی دونالد ترامپ، رسمیت یافت. به این مناسبت رئیس جمهوری آمریکا گفت که پنج یا شش کشور دیگر نیز به این روند آشتی خواهند پیوست. دونالد ترامپ با میزبانی مراسم، قصد دارد این رویداد را به عنوان یک موفقیت بزرگ دیپلماتیک بنمایاند و در آستانۀ انتخابات ریاست جمهوری، از آن بهرۀ تبلیغاتی ببرد.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، روز سه شنبه ١۵ سپتامبر/ ٢۵ شهریور، در کاخ سفید دو توافق نامۀ عادی سازی مناسبات کشور خود با امارات متحد عربی و بحرین را امضاء کرد. این دو توافق نامه از سوی امارات توسط وزیر امور خارجۀ این کشور، عبدالله بن زاید، و از سوی بحرین توسط عبداللطیف بن راشد، رئیس دیپلماسی این کشور امضاء شد. دونالد ترامپ نیز به عنوان مبتکر و ضامن امضای خود را بر این دو متن نهاد. چهار کشور از سوی دیگر یک توافق همکاری و توسعه را به امضاء رساندند.
در مراسم امضاء این سه توافق، دونالد ترامپ گفت که پنج یا شش کشور دیگر به روند آشتی با اسرائیل خواهند پیوست. او از این کشورها اسم نبرد و نگفت که همگی به خاورمیانه تعلق دارند یا خیر. اما احتمال داده می‌شود که بعد از امارات و بحرین، عمان نیز روابط سیاسی رسمی با اسرائیل برقرار کند.
در مراسم امروز – سه‌شنبه – در کاخ سفید، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، امضای این اسناد را «تاریخی» توصیف کرد و گفت «برای کسانی که زخم جنگ را چشیده‌اند و برای صلح ارزش قائلند، اقدام امروز ما جای قدر والائی خواهد داشت زیرا صلح احتمالا به کشورهای عرب دیگری نیز تسری خواهد یافت و به جنگ اعراب و اسرائیل برای همیشه پایان خواهد داد». وزرای امور خارجۀ امارات و بحرین نیز بر اهمیت عادی سازی مناسبات و برقراری آرامش تاکید کردند. وزیر امور خارجۀ امارات از نخست وزیر اسرائیل برای «متوقف ساختن طرح ضمیمیه کردن بخشی از کرانۀ باختری رود اردن» سپاسگزاری کرد. برای افزودن بر اهمیت و ابعاد رسانه‌ای این ملاقات، نزدیک به ٧٠٠ نفر مهمان به کاخ سفید دعوت شده بودند. بگفتۀ مقامات آمریکایی همۀ شخصیت‌های اصلی اجلاس بعد از انجام تست کرونا در مراسم کاخ سفید شرکت کردند.
نتانیاهو و ترامپ سعی می‌کنند که برقراری رابطۀ سیاسی میان اسرائیل و دو کشور عرب را در دنباله و هم‌تراز با دو پیمان صلحی بنمایانند که اسرائیل در سال‌های ١٩٧٩ و ١٩٩۴ با مصر و اردن امضا کرده بود. اما جزییات توافق‌هایی که امروز در واشنگتن به امضا رسید هنوز اعلام نشده است. ولی به هرحال، دو توافق با یکدیگر تفاوت دارد و ظاهراً از نظر حقوقی در یک حد نیست. به نظر می‌رسد که توافقنامۀ اسرائیل با امارات که یک پیمان صلح و آشتی است، کارشده‌تر و جدی‌تری از توافق با بحرین باشد. گفته می‌شود که پیمان با امارات باید به تصویب پارلمان اسرائیل (کنست) برسد اما در مورد بحرین تاکنون چنین موضوعی مطرح نشده است.
اسرائیل، امارات و بحرین به ویژه به دلیل ضدیت با جمهوری اسلامی ایران به یکدیگر نزدیک شده‌اند. اما صرف نظر از انگیزه‌های سیاسی، داد و ستد با اسرائیل می‌تواند برای کشورهای کوچکی چون امارات و بحرین بسیار مثبت باشد.
خشم فلسطینیان
مشکل اینجاست که حتی با برقراری روابط سیاسی با کشورهای عرب منطقه، مسئلۀ فلسطین برای اسرائیل همچنان حل نشده باقی می‌ماند. آمریکا هم که نزدیکی کشورهای منطقه به اسرائیل را تشویق می‌کند، بیشتر به فکر تشکیل یک جبهۀ واحد علیه ایران است و هیچ قدمی در جهت رضایت خاطر فلسطینیان بر نمی‌دارد.
خود فلسطینی‌ها رفتار امارات و بحرین را «خنجر زدن از پشت» توصیف کرده اند. محمد اشتیه، «نخستوزیر» تشکیلات خودگردان فلسطین، روز سه شنبه را «روز سیاهی در تاریخ جهان» دانست و از وجود «تفرقه و شکاف» در میان کشورهای عرب سخن گفت. سازمان حماس نیز از برقراری روابط سیاسی میان کشورهای عرب و اسرائیل شدیداً انتقاد کرده است.
همزمان با اجلاس کاخ سفید، تظاهراتی در اعتراض به عادی سازی روابط کشورهای عرب با اسرائیل در سرزمین‌های فلسطینی کرانۀ باختری و همچنین در غزه برگزار گردید.
در میان دولت‌های منطقه، ایران و ترکیه با این تحولات سیاسی مخالفت کرده‌اند. سپاه پاسداران حتی بحرین را صریحاً تهدید کرد. حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی نیز از «خیانت» کشورهای عرب سخن گفت.
دیوید ماکووسکی، پژوهشگر مؤسسۀ مطالعات خاورمیانه در واشنگتن معتقد است که این رویدادهای تازه، چهرۀ خاورمیانه را تغییر خواهد داد. او می‌گوید: «فلسطینی‌ها فعلاً منتظر نتیجۀ انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هستند، اما وقتی سر وصداها خوابید، باید به فکر تجدیدنظر در سیاست‌های خود باشند».
برخی کشورهای عرب نیز منتظرند تا ببینند برقراری روابط با اسرائیل چه منافعی برای امارات و بحرین خواهد داشت. اخیراً رهبران اماراتی ادعا کردند که در قبال آشتی سیاسی، اسرائیل پذیرفته است که از الحاق بخشی از سرزمین‌های فلسطینی چشم‌پوشی کند. اما بنیامین نتانیاهو بلافاصله این حرف را تصحیح کرد و گفت که اسرائیل از الحاق بخش‌های وسیعی از کرانۀ باختری صرف نظر نکرده و فقط آن را به تعویق انداخته است. نتانیاهو همچنین تأکید کرد که اسرائیل مطلقاً با تحویل هواپیماهای جنگی پیشرفتۀ آمریکایی (اف۳۵) به امارات اصلاً موافق نیست. با این حال، چند ساعت قبل از ملاقات موعود در کاخ سفید، دونالد ترامپ گفت که برای فروش هواپیماهای اف۳۵ به امارات «هیچ مشکلی نیست».
منبع: سایت رادیو بین المللی فرانسه به زبان فارسی، ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۰
تصویر: وزیر امور خارجۀ امارات متحد عربی، رئیس جمهوری آمریکا، نخست وزیر اسرائیل و وزیر امور خارجۀ بحرین (از راست به چپ) توافق نامۀ همکاری و توسعه میان چهار کشور را به حاضران در مراسم کاخ سفید نشان می دهند – سه شنبه ١۵ سپتامبر ٢٠٢٠