در روز جهانی حقوق بشر چهار تن از ایرانیان سرشناس آلمان با رئیس‌جمهوری و نمایندگان صدراعظم و وزارت خارجه آلمان ملاقات کردند. یک روز پیش نیز یک ایرانی در معرفی گزارش حقوق بشر دولت آلمان در باره اوضاع ایران سخت گفت.
مریم زارع (بازیگر و کارگردان سینما)، پرستو فروهر (هنرمند)، نوید کرمانی (نویسنده و پژوهشگر) و بهمن نیرومند (روزنامه‌نگار و نویسنده) بامداد دهم دسامبر به ملاقات فرانک والتر اشتاین‌مایر، رئیس جمهوری آلمان و نماینده آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان رفتند و جداگانه با آنها در باره اوضاع حقوق بشر در ایران گفت‌وگو کردند.
آنها چند روز پیش در بیانیه مشترکی اطلاعات کلی در باره موضوع گفت‌وگوی خود با مقامات آلمانی را در اختیار رسانه‌ها گذاشته بودند: اوضاع حقوق بشر در جمهوری اسلامی بسیار وخیم است، آزادی فردی وجود ندارد، هر گونه تلاشی برای آزادی عقیده، آزادی انتخاب دین یا دفاع از حقوق اقلیت‌ها به شدیدترین وجه ممکن سرکوب می‌شود، و پاسخ هر گونه اقدامی علیه حکم اعدام یا حجاب اجباری مجازات‌های سنگین است.
علاوه بر این، فساد اداری، تضعیف روزافزون اقتصاد، پیامدهای تحریم‌های فلج‌کننده و ترس از درگیری نظامی با آمریکا و پاندمی کرونا شهروندان ایران را به شدت زیر فشار گذاشته‌‌اند.
چهار فعال ایرانیتبار پس از ملاقات با رئیس جمهوری و نماینده صدراعظم یک نشست مطبوعاتی در “ساختمان کنفرانس مطبوعاتی فدرال” در برلین برگزار کردند پس از آن به دیدار نماینده وزارت خارجه آلمان رفتند.
در سالن کنفرانس مطبوعاتی علاوه بر خبرنگاران، میشائیل براند، نماینده حزب دموکرات مسیحی، فرانک شوابه، نماینده حزب سوسیال دموکرات و امید نوری‌پور، نماینده حزب سبزهای آلمان نیز شرکت داشتند.
نوید کرمانی: به اندازه کافی نیروهای دموکراسی‌خواه و پیشرفته وجود دارد
نخستین سخنران نشست رسانه‌ای نوید کرمانی بود. این داستان‌نویس، پژوهشگر و روزنامه‌نگار در آغاز سخنرانی خود گفت: «میتوان ما چهار شهروند آلمانی ایرانیتبار از سه نسل را به عنوان نمایندگان شهروندان ایران یا به عنوان سفیر آنها تلقی کرد.»
او در ادامه سخنانش اظهار داشت که هر چهار نفر همواره با افراد گوناگون در ایران در تماس هستند و به اوضاع حقوق بشر در جمهوری اسلامی آگاه.
کرمانی معتقد است، در ایران به اندازه کافی نیروهای دموکراسی‌خواه و پیشرفته وجود دارد که می‌توانند آینده سیاسی بهتری برای کشورشان رقم بزنند، اما هیچ امکانی برای بهبود اوضاع ندارند و در بهترین حالت، هنگامی که لب به انتقاد از اوضاع نابسامان اقتصادی و سیاسی بگشایند، با زندان و شکنجه روبرو می‌شوند.
او در این راستا نسرین ستوده، جعفر پناهی و محمد رسول‌اف را مثال زد که به خاطر نگاه انتقادی‌شان به اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران محاکمه شده و تحت فشار قرار دارند.
شرطی اساسی برای معامله با جمهوری اسلامی
کرمانی همچنین یادآور شد که بهائیان ایران با وجود ۴۰ سال فشار حکومتی و نداشتن حداقل حقوق شهروندی، در ایران مانده‌اند و معتقدند که ایران به آنان نیز تعلق دارد.
این نویسنده سرشناس در طول نشست برلین چند بار در سخنان خود تاکید کرد که آلمان و دیگر کشورهای صنعتی غرب می‌بایست روابط بازرگانی خود را با بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران گره بزنند و احترام به حقوق شهروندی برای تمامی ایرانیان از هر قوم و گروهی و با هر دین و جهان‌بینی را به شرطی اساسی برای معامله با جمهوری اسلامی تبدیل کنند.
سخنرانان دیگر هم بر این نکته تاکید کردند، نکته‌ای که خواست بسیاری از ایرانیان داخل و خارج کشور است.
روز هفتم دسامبر (۱۷ آذر) یک شاعر ایرانی در نامه سرگشاده‌ای به شورای اتحادیه اروپا که در یک وبسایت خبری آلمانی‌زبان منتشر شد نیز خواستار گره‌زدن قراردادهای اقتصادی با احترام به حقوق بشر در ایران شده است.
این ادیب جوان که نامه خود را با نام مستعار “مازیار روزبه” امضا کرده، نوشته است، آنچه را که بیان می‌کند حاصل مشاهدات خودش، همکاران و دوستانش است. او ضمن تاکید بر این که “ایرانیان از تغییرات اساسی از طریق انتخابات ناامید شده‌اند” به اروپائیان توصیه کرده است، آنها هم دیگر “به اصلاح‌طلبان حکومتی دل خوش نکنند، زیرا جمهوری اسلامی ثابت کرده است که اصلاح‌پذیر نیست”.
شرکت‌کنندگان در نشست برلین نیز در بخش پرسش و پاسخ با خبرنگاران، چندین بار به اهمیت این نکته را خاطر نشان کردند.
پرستو فروهر: ایران یک تله است
وضعیت نسرین ستوده و مقاومت صلح‌آمیز و مدنی این چهره شناخته‌شده حقوق‌بشری یکی از موضوع‌های محوری نشست برلین بود.
پرستو فروهر سخنرانی خود را با گزارش کوتاهی از فعالیت برنده جایزه نوبل آلترناتیو آغاز کرد. او ستوده را به عنوان فعال حقوق زنان و یکی از کسانی که برای شفاف‌سازی در زمینه قتل‌های سیاسی ۱۳۷۷ (۱۹۹۸) موسوم به «قتل‌های زنجیره‌ای» فعالیت چشمگیری داشته است، معرفی کرد و گفت: «نسرین ستوده منبع امیدواری و اطمینان من به آینده‌ای بهتر برای ایران است.»
فروهر در ادامه اظهار داشت که آخرین گفت‌وگوی تلفنی او با ستوده روزی بوده که این مدافع حقوق بشر باید پس از یک مرخصی کوتاه به زندان بازمی‌گشته است.
ستوده به جای خواست مشخصی برای خودش تاکید کرده است که طرفداران حقوق بشر باید تمامی توانشان را برای جلوگیری از اعدام احمدرضا جلالی، پزشک ایرانیتبار سوئدی در اوین به‌کار ببندند، زیرا او زیر شکنجه وادار به اعتراف علیه خودش شده است.
پرستو فروهر به نامه ۳۶ زندانی سیاسی در بند هشت اوین نیز اشاره کرد که نسبت به “سونامی مرگ” در زندان‌ها هشدار داده‌اند.
این هنرمند برجسته در ادامه گفت، دستگیری فعالان سیاسی و اجتماعی در ایران ادامه دارد و در این راستا به پنج نفر، از جمله کیوان صمیمی، سردبیر نشریه “ایران فردا” اشاره کرد.
کیوان صمیمی، روزنامه‌نگار باسابقه ۷۲ ساله در روز جهانی کارگر در مقابل مجلس شورای اسلامی دستگیر و به اتهام “اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور” به سه سال زندان محکوم شد.
پرستو فروهر اظهار داشت، اغلب اوقات این احساس را دارد که ایران یک “تله” است، تله‌ای که در آن «عزیزان ما به سبب شهامت مدنی و صداقتشان قربانی جنایت‌های یک رژیم مستبد شده‌اند.»
او در پایان تاکید کرد که بهبود اوضاع در ایران نیازمند همبستگی جهانی با فعالان مدنی و سیاسی داخل کشور است.
بهمن نیرومند: ایدئولوژی پنهان در زیر عبا و عمامه
بهمن نیرومند، نویسنده و روزنامه‌نگار آلمانی ایرانیتبار در آغاز سخنرانی خود به افزایش خشونت حکومتی در ایران علیه دگراندیشان، کارگران معترض، آموزگاران، دانشجویان، هنرمندان، روزنامه‌نگاران و اقلیت‌های قومی و مذهبی پرداخت و گفت، دلیل این امر ناتوانی حکومتگران در برآورده‌کردن نیازهای بنیادین شهروندان و از دست‌دادن پایه‌های مردمی حکومت است.
او در ادامه تصریح کرد که مقامات جمهوری اسلامی خود و حکومتشان را از جانب “داخل و خارج” در خطر می‌بییند و نگران از دست‌دادن قدرت هستند، قدرتی که تاکنون بر پایه یک “ایدئولوژی پنهان در زیر عبا و عمامه” کارساز بوده اما “اکنون دیگر کششی ندارد”.
نیرومند در این راستا به اعتراضات قشرهای گوناگون و سرکوب خونین آنها از جانب نیروهای دولتی اشاره کرد. او همچنین بر ناتوانی اصلاح‌طلبان حکومتی و اعتدال‌گرایانی مانند حسن روحانی تاکید ورزید و گفت، تحت شرایط فعلی هیچ امکانی برای تغییرات اساسی در ایران وجود ندارد.
به گفته او، بسیاری از ایرانیان بر این باورند که در انتخابات ریاست جمهوری آینده یک فرد نظامی “برنده” خواهد شد و به این ترتیب اصول‌گرایان در کنار پارلمان و قوه قضائیه، سکان قوه مجریه را نیز به‌دست می‌گیرند.
این نویسنده و روزنامه‌نگار سرشناس گفت، بسیاری از شهروندان ایران با هزینه‌های میلیاردی حکومت در سوریه و دیگر کشورهای منطقه مخالفند، زیرا میلیون‌ها نفر در داخل ایران زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
نیرومند پیش‌بینی کرد که جمهوری اسلامی در نهایت به مذاکره با ایالات متحده تن خواهد داد. به همین دلیل از کشورهای صنعتی غرب، بهویژه آلمان و اتحادیه اروپا خواست، در مذاکرات احتمالی پیش‌رو با ایران، بر پایبندی حکومت به حقوق بشر تاکید ورزند و برای حفظ منافع اقتصادی خود بر نقض حقوق شهروندان ایرانی توسط نهادهای حکومتی چشم نبندند.
مریم زارع: نامه‌ای از زندان اوین
سخنرانی مریم زارع با نام نسرین ستوده آغاز شد. این بازیگر و کارگردان فیلم‌های آلمانی گفت، ستوده و دیگر فعالان حقوق بشر در ایران از سلامتی و زندگی خود برای عدالت و آزادی تمامی ایرانیان مایه می‌گذارند.
زارع با اشاره به این که فعالان سیاسی و حقوق‌بشری اعضای خانواده خود را هم به‌خطر می‌اندازند بخشی از نامه‌ای را خواند که نسرین ستوده در سال ۲۰۱۱ از زندان برای دخترش مهرآوه نوشته است.
در این نامه میتوان دریافت، ستوده از این که به دلیل فعالیت حقوق بشری خود از فرزندانش جدا شده و امکان رسیدگی به آنان را ندارد، رنج می‌برد.
کارگردان فیلم “متولد اوین” در ادامه اظهار داشت که او در سال ۱۹۸۳ (۱۳۶۲) در زندان اوین به‌دنیا آمده و بعدها پدرش از زندان برای او نامه‌های مشابهی نوشته است.
زارع گفت، او و سه همراه ایرانی-آلمانی‌اش در دیدار با رئیس جمهوری آلمان یادآور شده‌اند که رژیم ایران در چهار دهه گذشته منتقدان و مخالفان خود را زندانی و شکنجه کرده و شمار زیادی از آنها را کشته است.
آنها به فرانک والتر اشتاین مایر در باره کشتار دگراندیشان سیاسی در دهه ۱۳۶۰ و دستگیری‌های سال‌های اخیر گزارش داده‌اند.
زارع از دولت آلمان خواست، با توجه به “وظیفه تاریخی” خود از دگراندیشان سیاسی و دگرباشان جنسی و اقلیت‌های قومی و مذهبی حمایت کند. استفاده از عبارت “وظیفه تاریخی” با اشاره به رژیم ناسیونال سوسیالیسم در آلمان است؛ رژیمی که دگراندیشان و دگرباشان را به مسلخ می‌برد.
او نیز تاکید کرد که مذاکره با جمهوری اسلامی باید بر اساس احترام و پایبندی به حقوق بشر صورت بگیرد، در غیر این صورت مذاکره با دولت ایران به مثابه “سیلی به صورت” افرادی است که زندگی خود را برای احترام به حقوق بنیادین بشر به خطر می‌اندازند.
زارع سخنان خود را با جمله‌ای از نسرین ستوده به پایان برد که در آن ابراز امیدواری می‌شود، روزی زندان‌ها به پارک و موزه تبدیل شوند.
پرسش و پاسخ
در بخش پرسش و پاسخ، خبرنگاران مایل بودند از جزئیات ملاقات و گفت‌وگو با رئیس جمهوری و دفتر نخست‌وزیری مطلع شوند، اما سخنرانان در این باره اطلاعات زیادی را در اختیار آنان نگذاشتند.
نوید کرمانی گفت، با اشتاین مایر در باره اهمیت ایران در منطقه و حتی امنیت اروپا صحبت کرده‌اند و نشان داده‌اند که با هر گونه حمله نظامی یا دخالت خشونت‌آمیز در ایران مخالفند. او خاطر نشان کرد: «به همین دلیل باید در مذاکره و ارتباطات دو یا چندجانبه با جمهوری اسلامی، این کشور برای احترام به حقوق بشر تحت فشار قرار گیرد.»
این نشست به طور عمده به دلیل تاثیر آن بر حاضران، بهویژه سیاستمداران اهمیت داشت. امید نوری‌پور، نماینده پارلمان آلمان در گفت‌وگو با دویچه وله از نشست مطبوعاتی ابراز رضایت کرد و گفت، خوشحال است از این که شماری از ایرانی‌تباران مطرح آلمان اقدام به چنین کاری کرده‌اند، زیرا “اوضاع حقوق بشر در ایران اسفناک است” و فعالان حقوق بشری و محیط‌زیستی ایران نیازمند همبستگی جهانی هستند.
نماینده ایرانیتبار حزب سبزهای آلمان همچنین گفت، اقدام این چهار شخصیت ایرانیتبار انگیزه‌ای خواهد شد تا حزب او در پارلمان آلمان و پارلمان اروپا برای حمایت از فعالان اجتماعی و حقوق‌بشری در ایران تلاش بیشتری به‌خرج دهد.
اظهارات ندا سلطانی در نشست حقوق بشری دیگر
روز نهم دسامبر نیز در “ساختمان کنفرانس مطبوعاتی فدرال” یک کنفرانس خبری در رابطه با حقوق بشر برگزار شد. در این نشست، گزارش سالانه حقوق بشر دولت آلمان معرفی شد.
برای نخستین بار یک ایرانی هم در نشست دولتی آلمان حضور داشت. ندا سلطانی به عنوان نماینده برنامه “فیلیپ شوارتس” که از جانب بنیاد “الکساندر فون هومبولت” و وزارت خارجه برای حمایت از دانشمندان و پژوهشگران تحت خطر ایجاد شده است شرکت کرده بود اما پیش از معرفی این برنامه، به نقض گسترده حقوق بشر در جمهوری اسلامی پرداخت.
او درایران استاد دانشگاه در رشته زبان انگلیسی بود و از تابستان ۲۰۰۹ در آلمان زندگی می‌کند.
سلطانی در آغاز سخنرانی‌اش به این نکته اشاره کرد که در حال حاضر در ایران شمار قابل‌توجهی پژوهشگر و کارشناس و فارغ‌اتحصیلان دانشگاه در زندان هستند. اودر این راستا به شهروند دوتابعیتی ایرانی-فرانسوی فربیا عادلخواه، شهروند ایرانی-سوئدی احمدرضا جلالی نام برد و گفت، جمهوری اسلامی سالهاست به “گروگان‌گیری سیستماتیک” می‌پردازد.
سلطانی از فعالان محیط‌زیستی دربند، نیلوفر بیانی، سپیده کاشانی، سام رجبی، طاهر قدیریان هومن جوکار، امیرحسین خالقی، عبدالرضا کوهپایه و مراد طاهباز هستند یاد کرد که یک هزار و ۴۹ روز در حبس هستند.
او همچنین به جلوگیری اقلیت بهایی برای تحصیلات عالی اشاره کرد و گفت، “جمهوری اسلامی در ۴۰ سال گذشته همواره از راه‌های گوناگون حقوق شهروندی بهائیان را نقض کرده است و به سرکوب آنها می‌پردازد”.
سلطانی همچنین در باره فشار بر دانشجویان منتقد، تبعیض قانونی علیه زنان و اقلیت‌های جنسی سخن گفت.
برگرفته ای از سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۱۱ دسامبر ۲۰۲۰