با پیش‌بینی چندین بارش سنگین برف برای زمستان امسال، احتمال افزایش مرگ و میر کارتنخوابها با برودت هوا در بیشتر شهرهای ایران به هشدار نزدیک می‌شود.
از یک سو، سحر تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی کشور، اعلام کرده است که «طی سه ماه پایانی سال دمای هوا در نیمه شرقی و نوار شمالی کشور سردتر از حد معمول پیش‌بینی می‌شود» و در زمستان دمای هوا در برخی نقاط کشور کمتر از محدوده نرمال خواهد بود، و از سوی دیگر، رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران با اشاره به حضور بیشتر افراد بی‌خانمان و کارتن‌خواب در شهرها گفته است: «نگرانیم که مبادا این زمستان که سخت هم پیش‌بینی شده، تلفاتی روی دست ما بگذارد.»
همزمان، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران نیز با تاکید بر افزایش تعداد بیخانمانها و کارتنخوابها در بیشتر شهرها، گفته است که علی‌رغم نبود آمار رسمی در این خصوص، چهره شهرها بازگو کننده واقعیت افزایش این افراد است. او همچنین نسبت به پدیده «رها شدگی» نیز هشدار داده است که محصول فقر و معضلات معیشتی خانواده‌ها است و موجب می‌شود که افراد سالمند یا دارای معلولیت خود را در خیابان رها کنند.
ورود موج سرما به ایران درزمستان پیش رو، به دلیل پدیده‌های جدید اجتماعی همچون پشت‌بام‌خوابی، گورخوابی، نیزارخوابی، ماشین‌خوابی، چادرخوابی، گوال‌خوابی، و پدیده سابقه‌دار کارتن‌خوابی به دلیل معضلات اقتصادی و افزایش بهای مسکن و اجاره خانه در ماه‌های گذشته در کشور، می‌تواند فاجعه‌ای انسانی برای بخشی از شهروندان ایران به همراه داشته باشد.
این وضعیت در شرایطی است که سازمان هواشناسی کشور با صدور هشداری نارنجی، از تداوم و تشدید پایداری هوا و در پی آن، آلودگی بیشتر هوا در چهار کلانشهر ایران خبر داده است. هشدار نارنجی سازمان هواشناسی به دنبال افزایش غلظت آلاینده‌ها و کاهش کیفیت هوا در برخی از شهرهای کشور، ازجمله تهران، اصفهان، کرج، و اراک بوده است.
به نظر می‌رسد که وضع موجود جوّی و شرایط آب و هوایی برای کسانی که مسکنی برای سکونت ندارند، یا به دلیل افزایش کرایه‌ها ناچار به ترک خانه خود و اسکان در پارک‌ها، حاشیه اتوبان‌ها یا پشت‌بام‌ها شده‌اند، وخیم‌تر از پیش شده باشد.
پیشتر، در مهرماه سید مالک حسینی، سرپرست سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران، با اعلام افزایش شمار زنان کارتن‌خواب در تهران گفته بود: «نسبت به ۷ ماه اول سال گذشته، شهر تهران با افزایش مراجعه زنان به گرمخانه‌ها روبه‌رو بوده است. در واقع مراجعه آنها ۲۰ درصد افزایش داشته است.»
افزایش شمار بیخانمانها در شهرهای مختلف ایران از جمله شرایطی است که به مرز هشدار رسیده است. به گفته رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران، بسیاری از کارتن‌خواب‌هایی که توسط این نهاد شناسایی شده‌اند، دارای خانواده هستند؛ به این معنا که پدر یا همسر خانواده به دلیل بیکاری و فقر به خیابان پناه برده است و سایر اعضای خانواده وی در مراکز بهزیستی یا نزد اقوام زندگی می‌کنند.
در هفت ماهه نخست امسال، رجوع زنان به گرمخانه‌های شهرداری تنها در کلانشهر تهران ۲۷ هزار و ۱۰۱ نفر بوده است، در حالی که در هفت ماهه اول سال ۱۳۹۸ شمار زنان مراجعه کننده به گرمخانه‌های شهرداری تهران ۲۲ هزار و ۷۱۵ نفر بوده است.
با شیوع کرونا و همزمان با افزایش بحران‌های اقتصادی و معیشتی در ایران به دلیل سیاست‌های ناکارآمد اقتصادی و تحریم‌های گسترده، پدیده بی‌خانمانی در بیشتر شهرهای ایران افزایش محسوسی یافته است. بخشی از بیخانمانها، به دلیل از دست دادن شغل خود، سرپناه‌شان را هم از دست داده‌اند.
کوروش محمدی، رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران، در این زمینه به «اقتصاد آنلاین» گفته است: «بخش‌هایی از جامعه کارگری که پیش از این روی خط فقر بودند و با حداقل دستمزد امرار معاش می‌کردند، مثل دستفروش‌ها یا کارگران فصلی، الان به علت شرایط ناشی از کرونا، دچار مشکلات بیشتری شده‌اند. علاوه براین، افزایش هزینه‌های زندگی، به‌ویژه اجاره خانه‌ها، حتی در حاشیه شهرهای بزرگ، همین زندگی حداقلی را هم از آنها گرفت و برخی افراد توان و بضاعت خود را از دست دادند و برخی که تحت فشار صاحبخانه بودند، از شهرها به سمت روستاها مهاجرت کردند و برخی حتی به سمت چادرنشینی در حاشیه شهرها رفتند.»
به گقته آقای محمدی، در پشت چهره یک فرد مجرد بی‌خانمان در شهر، در واقع یک خانواده قرار دارد که اعضای آن یا تحت حمایت نهادهای خیریه قرار گرفته‌اند و یا با اقوام و آشنایان زندگی می‌کنند، و پدر خانواده به دلیل ناتوانی در امر امرار معاش آنها را ترک گفته است و به نوعی زندگی در انزوا را انتخاب کرده است. او همچنین می‌افزاید: «نگرانیم که مبادا این زمستان که سخت هم پیش‌بینی شده، تلفاتی روی دست ما بگذارد.»
همزمان، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران نیز با اشاره به افزایش فقر در جامعه ایران، اظهار نگرانی کرده است که برخی خانواده‌ها که در دهک‌های پایین درآمدی قرار دارند و از توان مالی مکفی برخوردار نیستند، به دلیل ناتوانی در تهیه مخارج و نگهداری، وابستگان بیمار، سالمند، یا حتی معلول خود را رها کنند. بنا به اظهارات حسن موسوی چلک، با شرایط فعلی اقتصادی و بحران کرونا به سمتی می‌رویم که با حجمی از افراد رها شده و بی‌خانمان در خیابان‌ها روبه‌رو خواهیم شد.
به گفته آقای موسوی چلک، در حال حاضر مسئله مهم رها شدن دوباره کارتن‌خواب‌هاست. او می‌افزاید: «گزارش‌هایی که به ما می‌رسد، نشان می‌دهد که این اتفاق دوباره تکرار می‌شود. مگر آن که سازمان‌ها و نهادها ظرفیت‌های خود را افزایش دهند؛ به‌ویژه آن‌که نگرانی از اضافه شدن کارتنخوابها و بی‌خانمان‌های جدید هم به مرور زمان وجود دارد. وگرنه زمستان امسال می‌تواند تلخ باشد.»
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت به زبان فارسی، ۱۴ دسامبر ۲۰۲۰