نقش قالیباف در خشکاندن چنارهای بلندترین خیابان درخت کاری شده تهران

رئیس کمیته محیط‌ زیست شورای اسلامی شهر تهران خواست تا اثر توسعه خط ۱۰ مترو بر قنات‌ها مشخص شود.

آرش حسینی میلانی با بیان اینکه در حال حاضر «۱۹ میلیون مترمکعب آب لازم برای آبیاری بوستان‌ها و فضاهای سبز از قنوات و چاه‌ها تأمین می‌شود»، گفت: «باید اثرات توسعه خطوط مترو به‌ویژه خط ۱۰ بر قنوات مشخص شود. سازمان بوستان‌ها نقشه قنوات را تهیه‌کرده و می‌توان از این نقشه برای مشخص کردن مسیرهای تماس و انقطاع را مشخص کرد.»

حسینی میلانی در نشست بررسی مطالعات ارزیابی محیط‌زیستی خطوط ۸، ۹ و ۱۰ که در اداره کل محیط‌زیست و خدمات شهری شهرداری تهران برگزار شد، از طرح توسعه مترو به‌عنوان «بزرگ‌ترین پروژه عمرانی شهر در سال‌های پیش رو» نام برد از شهرداری خواست اثرات محیط‌زیستی این پروژه بر روی خشکیدن چنارهای خیابان ولیعصر (خیابان پهلوی) را جدی بگیرد.

عملیات عمرانی توسعه خطوط مترو در تهران باعث تخریب کانال‌های برخی قنوات شده است و بر اثر این امر تعدادی از چنارهای خیابان ولی‌عصر خشک‌شده‌اند و بیم آن می‌رود که این کم‌آبی بر روی سایر درختان نیز تأثیر بگذارد.

خط ۱۰ مترو، شرقی به غربی است که از شمال تهران می‌گذرد. بیشترین قنات‌های فعال تهران در این مناطق قرار دارد.

عمده توسعه خطوط متروی تهران در زمان شهرداری محمدباقر قالیباف انجام شد. در فاصله شهریور ۱۳۸۴ تا شهریور ۱۳۹۶ طبق ادعای قالیباف، شهردار وقت، در تهران ۲۰۰ کیلومتر خط مترو ساخته شد.

کارشناسان محیط ‌زیست بارها اعلام کرده‌اند که در ساخت تونل‌های مترو بسیاری از عوامل زمین‌شناسی، از جمله موقعیت سفره‌های آب زیرزمینی و قنات‌های تهران در نظر گرفته نشده‌اند.

طی اعلام اداره مسیل‌ها و قنوات شهرداری منطقه یک در سال ۱۳۹۷ بیش از ۱۷۵ رشته قنات در شمال تهران وجود دارد از جمله قنات شاد آور، محمودیه، دره یورد، قیطریه، کوهپایه، حصار بوعلی. این قنات‌ها یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین آب درختان خیابان ولیعصر هستند.

«جاده مخصوص پهلوی» یا خیابان پهلوی که بعد از وقوع انقلاب اسلامی به مصدق و سپس ولیعصر تغییر نام داد،  بلندترین خیابانِ درختکاری شده تهران است.

در زمان ناصرالدین‌شاه، در غرب تهران و در میان باغ‌ها و مزارع شاهزادگان و درباریان قاجاری چند خیابان در امتداد هم طراحی و نامگذاری شدند که هسته اولیه خیابان پهلوی را تشکیل دادند. احداث این خیابان به طول حدود ۱۸ کیلومتر از سال ۱۳۰۰ آغاز شد. در سال ۱۳۰۷ سنگفرش آن آغاز و در سال ۱۳۱۱ آسفالت شد. این خیابان تا سال ۱۳۲۰ مخصوص درباریان و افراد خاص بود و پس از آن عمومی شد.

از ۶۰ هزار درختی که تا سال ۱۳۱۸ در دو سوی خیابان پهلوی کاشته شد، تا سال ۱۳۹۰ تنها ۸ هزار درخت باقی ماند. از آن سال تاکنون نیز تعداد بیشتری از این درختان نا بر دلایل تفاوتی از بین رفته‌اند.

در طی سال‌ها چند مورد نهال‌کاری نیز انجام شد که نتوانست نقشی در احیای درختان داشته باشد. در سال ۱۳۹۳ شهرداری تهران قول انتقال «چنارهاي کهن‌سال با بن بالا» را داد و اعلام کرد «دستگاه‌هاي لازم براي انتقال درختان از آلمان خریداری و واردشده است.»

یک سال بعد بنا‌بر اعلام شهرداری منطقه ۱۱ تهران، ۱۶۷ درخت در خيابان وليعصر کاشته شد.

در بهمن سال ۱۳۹۸ مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران در اعتراض به «ناپدید» شدن درختان چنار در تهران اعلام کرد که درختان کهن‌سال و بیمار را برای آنکه با درخت‌های جوان جایگزین کنند، قطع کرده‌اند.

بنا بر اعلام این سازمان قرار شد «درختان چنار جدید با بن بیش از ۵۰ سانتیمتر و سن ۸ تا ۱۲ سال در محدوده مناطق ۳، ۶ و ۱۱» تهران کاشته شوند.

با وجود ادعاهای فراوان در سال‌های اخیر، وضعیت درختان چنار پایتخت روزبه‌روز وخیم‌تر می‌شود و هرسال از تعداد آن‌ها کاسته می‌شود.

 چنارهای باقیمانده در نبردی نابرابر برای دسترسی به نور خورشید با ساختمان‌های بلندمرتبه در حاشیه خیابان هرروز بیشتر به سمت خیابان کج می‌شوند و خطر بیرون‌زدگی ریشه و سقوط آن‌ها را تهدید می‌کند.

با فرار جمعی پرندگان از تهران، درختان در برابر حمله حشرات موذی و کرم‌ها بی‌دفاع رهاشده‌اند.

آلودگی نوری، حمله حشرات، رها کردن فاضلاب در جوی آب و تصادفات گاه‌وبیگاه از دلایل دیگری است که از تعداد چنارهای ولیعصر می‌کاهد.

با ادامه روند موجود شاید تا چند سال آینده دیگر اثری از این درختان در تهران باقی نماند.

برگرفته ای از سایت ایندیپندنت به زبان فارسی، ۲۴ دسامبر ۲۰۲۰