امین درودگر
وزیر خارجه ایالات متحده در سخنانی ادعا کرد که «ایران به پایگاه جدید القاعده بدل شده است». مایک پومپئو از دو سال پیش بارها گفته بود این ادعا را «اثبات» خواهد کرد. چرا؟ چون اگر چنین چیزی صحت می‌داشت، طبق قانون «اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه عاملان تروریسم» (AUMF)، دولت آمریکا می‌تواند بدون مجوز کنگره علیه ایران دست به اقدام نظامی بزند.
مایک پومپئو در سخنرانی سه‌شنبه سه‌شنبه ۱۲ ژانویه / ۲۳ دی در باشگاه ملی مطبوعات با اشاره به ترور نفر دوم القاعده در مرداد سال جاری در تهران ادعا کرد که «سازمان اطلاعاتی ایالات متحده سال‌هاست رابطه القاعده و ایران را تحت نظر دارد و عوامل و سران القاعده در موارد متعددی با ایران در ارتباط بوده‌اند».
اما ارجاع او به سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده درست نیست زیرا سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا بارها گفته‌اند که رابطه نظام‌مندی بین تهران و جهادی‌های تندرو القاعده وجود ندارد.
دلیل پافشاری پوپئو، رئیس سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) که خودش زمانی این رابطه را در ۲۰۱۷ انکار کرده بود، دادن وجهه قانونی به استفاده از قانون «اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه عاملان تروریسم» (AUMF) برای اقدام نظامی احتمالی علیه ایران است.
این قانون به رئیس‌جمهوری این اجازه را داد که علیه هر کسی که «برنامه‌ریزی، فرماندهی، اجرا، و همدستی» در حملات را انجام داده یا «به چنین سازمان‌ها یا افرادی پناه داده» اعلام جنگ کند. جورج دبلیو بوش، باراک اوباما و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهورهای ایالات متحده در این ۱۸ سال همواره از قانون AUMF برای حمله به القاعده و دیگر سازمان‌های مربوط به آن استفاده کرده‌اند. پس از ٢٠٠١، این قانون توجیه‌کننده حملات آمریکا در سوریه و عراق علیه «گروه اسلامی» (داعش) بود.
خوزه روزالس، پژوهشگر نظریه سیاسی از دانشگاه شهری نیویورک دراین‌باره به «زمانه» می‌گوید:
«اینکه پومپئو الان ادعا می‌کند القاعده در ایران پایگاه دارد، جسورانه‌ترین حرکت جنگ‌افروزانه‌ی ممکن در این آخرین روزهای دولت ترامپ است.»
مایک پومپئو همراه با پاتریک شاناهان سرپرست وقت وزارت خارجه ۲۱ مه ۲۰۱۹ در دو جلسه در پشت درهای بسته برای اعضای کنگره ایالات متحده به ارائه درباره «تهدیدهای ایران» پرداختند. آن زمان هنوز جان بولتون از حامیان تغییر رژیم در تهران، مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود اما در جلسه حضور نداشت. در هفته‌های پیش از آن مواردی از تنش و خرابکاری در خلیج فارس به ایران و سپاه پاسداران نسبت داده شده بود. یک سال قبل‌تر از آن هم دونالد ترامپ خروج از «برنامه جامع اقدام مشترک» را اعلام کرده بود.
یک ماه قبل‌تر از این نشست، مایک پمپئو ایران و القاعده را مرتبط دانسته و این ارتباط را «بسیارواقعی» خوانده بود: «آنها میزبان القاعده بوده‌اند، آنها به القاعده اجازه داده‌اند ازکشورشان عبور کنند. شکی نیست که میان جمهوری اسلامی ایران و القاعده ارتباطی هست. نقطه. ختم کلام».
پمپئو طی حضور علنی‌اش در ۱۰ آوریل در کمیته روابط خارجه سنا ادعا کرد که ایران ارتباطات بسیار واقعی با القاعده دارد. وقتی رند پاول پرسید که آیا اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه تروریست‌ها مشمول ایران هم می‌شود، پمپئو از جواب دادن طفره رفت.
وزیر خارجه آمریکا سپس ۱۵ آوریل پس از دیدار با «شماری ایرانی‌های مقیم دالاس» گفت که «ایالات متحده و پرزیدنت ترامپ قانونی عمل خواهند کرد. او درون محدوده‌های اقتدار خودش عمل خواهد کرد… قانون AUMF اختیارات وسیعی به او داده»؛ در پاسخ به خبرنگاری که پرسیده بود «آیا واقعاً حقوق‌دان‌ها در حال کار بر سر این مسأله هستند که ترامپ حق آغاز جنگ علیه ایران بر اساس AUMF را دارد یا خیر».
پومپئو در جلسه ۲۱ مه ۲۰۱۹ با اتکا به همین ادعا به اعضای کنگره ایالات متحده گفت که قانون AUMF که کنگره سه روز بعد از حملات ۱۱ سپتامبر صادر کرد، شرایط قانونی برای جنگ با ایران را فراهم آورده است.
هفته‌ها بعد نیویورک‌تایمز ۱۹ ژوئن ۲۰۱۹ فاش کرد که پومپئو و دیگر مقام‌های وزارت خارجه و پنتاگون در جلسات توجیهی به کنگره گفته‌اند که رابطه بین تهران و القاعده را می‌توانند اثبات کنند و «ایران برای القاعده پناهگاه فراهم کرده است» ــ شبیه به جمله‌هایی که امروز بر زبان راند.
الیسا سلوتکین، نماینده دموکرات میشیگان و تحلیلگر پیشین سیا و مقام پیشین پنتاگون دراین‌باره به نیویورک‌تایمز گفته است: «هر کدام از ما که در حوزه امنیت ملی کار می‌کنیم، باید به هر گونه اظهار نظری درباره پیوندهای رهبران ارشد ایران و القاعده به راستی به چشم سوء ظن بنگریم».
ایران و القاعده در سال‌های اخیر همواره در جبهه‌های متضاد علیه یکدیگر جنگیده‌اند: چه در یمن، چه در سوریه. جمهوری اسلامی حتی به آمریکا برای حمله به طالبان و القاعده در افغانستان یاری رساند.
مقام‌های کنونی و پیشین دولت آمریکا به نیویورک‌تایمز گفته اند که هر گونه رابطه احتمالی بین ایران و القاعده صرفاً تحمل‌کردن هم در موارد خاص بوده و نه یک ائتلاف واقعی. به گفته آنها، هیچ مدرکی مبنی بر این وجود ندارد که ایران به القاعده اجازه استفاده از خاکش برای حمله به منافع آمریکا را داده باشد یا شبه‌نظامیان این گروه را در خاک خود پناه داده باشد.
«دیلی‌بیست» یک روز پس از جلسات توجیهی پومپئو در کنگره (۲۱ مه) در گزارشی این موضوع را تأیید کرد و به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که جامعه اطلاعاتی آمریکا شواهدی در مورد کمک القاعده به ایران در دست ندارد.
آیا ایده اقدام نظامی پشت سر این سخنرانی آخر است، یا سخت‌ترکردن کار برای دولت دموکراتی که به زودی بر سر کار می‌آید؟
گزینه دوم را تحلیلگران بیشتری باور دارند. به گفته آنها، دولت ترامپ می‌خواهد بر سر مسیر بازگشت دولت جو بایدن به برجام تا حد ممکن سنگ‌اندازی کند.
اما گزینه نگران‌کننده اول نیز به قوت خود باقی است. خوزه روزالس به «زمانه» می‌گوید:
«اینکه پومپئو هیچ مدرکی ارائه نمی‌دهد، ادعاهای امروزش را بیش از حد شبیه به ادعای “سلاح‌های کشتار جمعی” جنگ عراق می‌کند».
اشاره او به ادعاهای کذب آمریکا در مورد سلاح‌های کشتار جمعی در عراق است که بهانه اصلی حمله به این کشور در ۲۰۰۳ بود.
علی‌رغم گذشت بی‌حادثه سالگرد ترور قاسم سلیمانی فرمانده پیشین سپاه قدس، تنش‌های بین ایران و آمریکا کاهش نیافته است. جمهوری اسلامی ۴ ژانویه / ۱۵ دی غنی‌سازی ۲۰ درصدی را در فردو آغاز کرد. بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل نیز در پی آن هشدار داد که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است و دولت او اجازه چنین چیزی را نخواهد داد. همزمان نیروهای ایرانی یک نفت‌کش کره جنوبی را دوشنبه توقیف کردند. و در آخرین نمایش بازوها، حسین سلامی فرمانده سپاه ۱۹ دی یک پایگاه موشکی در نقطه نامعلومی در خلیج فارس را افتتاح کرد و فریدون عباسی، رئیس کمیسیون انرژی مجلس و رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی ایران ۲۲ دی گفت ایران بازرسان آژانس را از سوم اسفند به داخل کشور راه نخواهد داد.
دونالد ترامپ پس از حمله حامیان‌اش به کنگره که نوعی «تلاش برای کودتا» تلقی شده است، وضعیت بدی دارد. اما حتی پیش از آن نیز در پی باخت او به جو بایدن نامزد دموکرات‌ها و تلاش‌اش برای باقی‌ماندن در کاخ سفید به هر قیمتی، شماری از تحلیلگران هشدار داده بودند که ترامپ می‌تواند برای آشوبناک‌ترکردن وضعیت، با ایران جنگ راه بیندازد.
نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان نیز در سخنان‌اش با فرمانده ستاد مشترک آمریکا نسبت به احتمال توسل جستن ترامپ به جنگ نظامی با کشوری دیگر هشدار داده بود.
دانیل السبرگ، تحلیلگر سابق ارتش آمریکا که ۱۹۷۱ اسناد مربوط به گمراه‌کردن مردم در جنگ ویتنام را افشا کرد، در مطلبی ۸ ژانویه دو روز پس از حمله ترامپیست‌ها به کنگره آمریکا مقاله‌ای برای گاردین نوشت با این تیتر: «هدیه خداحافظی دونالد ترامپ به جهان؟ شاید جنگ با ایران».
السبرگ در این مقاله چنین هشدار داد:
«من همواره افسوس خواهم خورد که چرا کار بیشتری برای توقف جنگ با ویتنام انجام ندادم. حالا، از همه افشاگران می‌خواهم تا جلو بیایند و برنامه‌های ترامپ را افشا کنند».
برگرفته از سایت رادیو زمانه، ۱۳ ژانویه ۲۰۲۱