از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ میزان حفاری‌های غیرمجاز سه برابر، تخریب آثار میراث فرهنگی بیش از ۵ برابر، مرمت و توسعه غیرمجاز سه برابر، تجاوز به عرصه و اراضی بیش از ۱۲ برابر و سرقت آثار منقول چهار برابر شده است!
آمارهای وزارت میراث‌فرهنگی و گردشگری از تخلفات رخ داده در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که حفاری‌های غیرمجاز، تخریب آثار و بناهای تاریخی، سرقت و تجاوز به حریم آثار تاریخی تا ۱۲ برابر افزایش پیدا کرده است.
در پی شیوع ویروس کرونا بطور رسمی مسئولان میراث فرهنگی از رشد تخلفات در این حوزه خبر می‌دهند ولی بررسی اطلاعات سالنامه آماری وزارت میراث‌فرهنگی پیش از بهمن‌ماه ۹۸ نیز نشان می‌دهد که در طول این مدت ۶۰۶ مورد حفاری غیرمجاز، ۲۴۵ مورد تخریب، ۲۸۱ مورد مرمت و توسعه غیرمجاز، ۱۳۷ مورد تجاوز به عرصه و اراضی و ۳۲۹ مورد تجاوز به حریم آثار غیرمنقول فرهنگی و تاریخی رخ داده است.
این آمار همچنین بیانگر ۹۰ مورد نگهداری غیرمجاز از تاریخی، ۲۹ مورد قاچاق، ۱۰۹ مورد خرید و فروش غیرمجاز، ۲۲۰ مورد استفاده غیرمجاز از فلزیاب و ۳۲ مورد سرقت آثار منقول فرهنگی و تاریخی است.
آنطور که محتوای سالنامه‌های آماری وزارت میراث فرهنگی حاکیست، در طول بازه زمانی ۸ ساله (از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸) حفاری غیرمجاز سه برابر، تخریب آثار بیشتر از ۵ برابر، مرمت و توسعه غیرمجاز سه برابر، تجاوز به عرصه و اراضی بیشتر از ۱۲ برابر و تجاوز به حریم آثار تاریخی بیشتر از ۱۳برابر شده است.
همچنین سرقت آثار تاریخی منقول چهار برابر، استفاده غیرمجاز از فلزیاب بیشتر از هشت برابر، قاچاق اموال تاریخی نزدیک به ۱۰ برابر و نگهداری غیرمجاز آثار تاریخی تقریبا دو برابر شده است.
میزان تجاوز به حریم آثار غیرمنقول یا بناها و محوطه‌های تاریخی نیز در حالی در سال ۹۸ بیشتر شده و به عدد ۳۲۹ رسیده که ۱۹۹ مورد تجاوز به حریم در سال ۹۷ ثبت شده است. آمارهای وزارت میراث‌فرهنگی همچنین نشان می‌دهد تعداد تخریب بناها و محوطه‌های تاریخی نیز در سال ۹۸ با افزایش روبرو بوده است. در آن سال، ۲۴۵ مورد تخریب شناسایی شده است.
بر اساس این آمار، بیشترین تجاوز به حریم بناهای تاریخی به ترتیب در استان‌های آذربایجان‌غربی، کرمانشاه، اصفهان، زنجان و فارس اتفاق افتاده است.
در استان‌های آذربایجان غربی و خوزستان نیز شاهد بیشترین تخریب آثار تاریخی رخ داده و بیشترین حفاری‌های غیرمجاز هم در اردبیل، فارس، قزوین و مازندران به ثبت رسیده است. در استان آذربایجان غربی بالاترین رکوردها در تخلفات آثار تاریخی غیرمنقول در سال ۹۸ به وقوع پیوسته است.
درحالی‌که بر مبنای این آمار قاچاق اموال تاریخی در سال‌های ۹۵ تا ۹۷ رخ نداده که عجیب نیز به نظر می‌رسد ولی در سال ۱۳۹۸ این قاچاق به ۲۹ مورد افزایش یافته است. در سال ۹۱ تا ۹۴ نیز این قاچاق اشیاء تاریخی به ترتیب دو، یک، پنج و ۸ مورد بوده است.
همچنین ۳۲ مورد سرقت آثار تاریخی در سال ۱۳۹۸ درحالی ثبت شده که در سال ۱۳۹۰ تعداد سرقت‌های ثبت‌شده ۸ مورد بوده است. علاوه بر این، استفاده غیرمجاز از فلزیاب رشد فزاینده‌ای داشته است. طبق این آمارها، ۲۲۰ مورد استفاده غیرمجاز از فلزیاب در سال ۹۸ ثبت شده، در حالی‌که در سال قبل از آن، میزان استفاده از فلزیاب ۱۷۱ مورد بوده است.
مازندران، گلستان و خوزستان نیز به ترتیب بیشترین آمار استفاده غیرمجاز از فلزیاب را داشته‌اند و اینطور که فرمانده یگان حفاظت اداره کل میراث‌فرهنگی مازندران پارسال اعلام کرده، آمار دستگیری قاچاقچیان عتیقه و حفاران غیرمجاز در این استان ۲۴۴ نفر بوده که در مقایسه با سال ۹۸، افزایشی ۱۱۴ درصدی داشته است.
در خبرهای ماه‌های گذشته به از دست رفتن مشاغل و کاهش درآمدها و افزایش سرقت و حفاری‌ها اشاره شده است بطوری که در سال ۱۳۹۹، کانال «میراث خبر» گزارش داد که «کاروانی شامل ۱۴۰ اتومبیل به همراه ۵۰۰ جوینده دفینه خودرو در یکی از روستاهای اصفهان آنهم با یک فراخوان مجازی به راه افتاد تا آموزش میدانی گنج‌یابی برای علاقمندان برگزار کند!»
این روند رو به رشد در حالیست که مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث‌فرهنگی گفته تخریب عمدی آثار تاریخی در یکسال اخیر کاهش داشته است.
آمارهای وزارتخانه اما نشان می‌دهد در سال ۹۸ که هنوز ویروس کرونا شیوع نیافته و فعالیت‌های میراث‌فرهنگی رو به تعطیلی نرفته بود، میزان تخریب، تجاوز به حریم‌ها و سرقت آثار تاریخی افزایش داشته است.
در نشست خبری هفتگی میراث فرهنگی اعلام شد که حفاری‌های غیرمجاز افزایش داشته و حتا مرگ حفاران غیرمجاز هم بیشتر شده است.
برگرفته ای از سایت کیهان لندن، ۲۴ مه ۲۰۲۱