انجمن پیشاهنگی امام مهدی: پلی برای به‌کارگیری کودکان در گروه‌های شبه‌نظامی ایرانی

بنابر گزارش تحقیقی‌ای که به‌تازگی در وبسایت دراج منتشر شده است، در پایگاه‌های ایرانیِ واقع در سوریه و لبنان به کودکان آموزش نظامی داده می‌شود. این کودکان زیر بیرق «انجمن پیشاهنگی امام مهدی» گرد هم آورده شده‌ و با شبه‌نظامیان وابسته به سپاه پاسداران ایران در ارتباط‌ اند.

انجمن‌های شبه نظامی ایران از «انجمن پیشاهنگی امام مهدی» برای آموزش نظامی و جذب کودکان استفاده می‌کنند. این موضوع گزارشی تحقیقی است که توسط رقیه العبادی (سوریه) و فاطمه عثمان (لبنان) و با هدایت و نظارت زینت ارحیم انجام و با همکاری ادوات در سایت دراج شده است. گزارش از طریق مصاحبه‌های اختصاصی با پیشاهنگان، خانواده‌ها، معلم‌ها و فرماندهانشان به تحقیق و بررسی در مورد انجمن پیشاهنگی امام مهدی می‌پردازد. نه تنها نوجوانان از خلال عضویت در این انجمن واجد قسمی قدرت می‌شوند، بلکه می‌توانند از زیر بار خدمت دو ساله سربازیِ اجباری در سوریه نیز شانه خالی کنند.

نویسندگان این گزارش توضیح می‌دهند که انجمن پیشاهنگی امام مهدی چیست و چه نقشی را در رابطه با تأمین نیرو برای شبه‌نظامیان تحت‌حمایتِ ایران در سوریه ایفا می‌کند.

خاستگاه
انجمن پیشاهنگی امام مهدی تاریخ دور و درازی دارد. سرآغاز آن به سال ۱۹۸۵ و کشور لبنان برمی‌گردد. این انجمن در ابتدا خود را نوعی اردوی تفریحی و آموزشی » تعریف می‌کرد با شعار «کمک کنید جهان بهتری بسازیم.»

در سال ۱۹۹۲، این انجمن توانست از طرف وزارت آموزش و پرورش لبنان مجوز بگیرد و در سال ۱۹۹۸ نیز از سوی سازمان جهانی جنبش پیشاهنگی به رسمیت شناخته شد.

طلال عتریسی، یکی از تحلیگران سیاسی لبنانی که شناخت بسیار خوبی نیز از حزب‌الله دارد، در سال ۲۰۰۸ در مصاحبه با نیویورک تایمز از ارتباط بین انجمن پیشاهنگی امام مهدی و حزب‌الله صحبت کرد: «این سیستم یکپارچه و منسجمی است که از دبستان تا دانشگاه ادامه دارد و هدف آن آموزش نسلی است که اعتقادات مذهبی سفت‌وسختی داشته و به حزب‌الله نزیک باشد.»

در سال ۲۰۱۲، یکی از فرماندهان سابق سپاه پاسداران ایران در سوریه به نام حسن خوشنویس «سازمان پیشاهنگی حوزه سوریه» را بنیان نهاد که بعدها تبدیل شد به انجمن پیشاهنگی امام مهدی.

هدف‌قراردادنِ مدارس
انجمن پیشاهنگی امام مهدی با کمک مرکز فرهنگی ایران و شاخه جوانان حزب بعث سوریه شروع کردند به هدف‌گرفتن مدارس دولتی دیرالزور و برای تبلیغ فعالیت‌هایشان نمایندگانی را به این مدارس می‌فرستادند. آنها همچنین کمک‌هایی را در قالب پول، نوشت‌افزار و تغذیه به مدارس می‌فرستادند و اردوهایی را نیز ترتیب می‌دادند.

از ماه آوریل ۲۰۱۹، بازدید شخصیت‌های ایرانی یا افراد وابسته به سپاه پاسداران و شبه‌نظامیان تحت‌حمایت ایران از مدارس دولتی سوریه آغاز شد. در این بازدیدها، فرماندهان از اهمیت آموزش کودکان، جهاد، شهادت، مقاومت و خطر «تروریسم وهابیت» صحبت می‌کردند. آموزش کودکان عمدتاً در مرکز فرهنگی ایران و تعدادی از مدارس انجام می‌شد.

اردوگاه‌های آموزشی
در ژوئن و ژوییه سال ۲۰۱۹، انجمن پیشاهنگی امام مهدی اردوگاه‌هایی را در صحرای المیادین برپا کرد که در آنها برای اولین بار به گروهی از پیشاهنگ‌ها، مشتمل بر ۵۰ پسربچه، کار با اسلحه آموزش داده شد.

پس از آنکه پیش‌آهنگ‌ها به‌ عنوان جنگنجو به خدمت سپاه پاسداران درمی‌آمدند، هر یک کارت مخصوص و حقوق ماهانه‌ای از قرار ۵۰ هزار پوند سوریه دریافت می‌کردند.

این اردوگاه‌ها در مناطق دیگری از سوریه نیز بر پا شد و در آنها ده‌ها کودک بین ۱۲ تا ۱۴ سال در قالب دوره‌های آمادگی جسمانی آموزش می‌دیدند و نوجوانان بالای ۱۵ سال برای پیوستن به صفوف شبه‌نظامیان تحت‌حمایت ایران کار با اسلحه را یاد می‌گرفتند. شبه‌نظامیان تحت‌حمایت ایران ماهیت‌های گوناگونی دارند. در سال‌های اخیر سپاه پاسداران دیدارهای بسیاری را با رؤسای قبایل ترتیب داده است تا بتواند آنها را مجاب کند گروه‌های شبه‌نظامی‌ای را با پشتیبانی سپاه پاسداران شکل دهند. اولین نمونه از چنین دیدارهایی در ماه اوت سال ۲۰۱۸، در تهران و با سران یکی از قبایلِ شهر ابوکمال اتفاق افتاد که منجر به شکل‌گیری سپاه هاشمیون شد. از همان آغاز، ۲۰۰ کودک بین ۱۵ تا ۱۸ سال که ساکن ابو کمال یا مناطق اطراف آن بودند، به عضویت سپاه هاشمیون درآمدند.

استفاده از کودکان در جنگ
طی سال‌های اخیر، ده‌ها تن از اعضای سابق انجمن پیشاهنگی امام مهدی پس از پیوستن به گروه‌های شبه‌نظامی در سوریه کشته شده‌اند. برای برخی مراسم سوگواری رسمی برگزار شد، پیکر برخی به خانواده‌‌شان تحویل داده شد، و برخی دیگر نیز مخفیانه به خاک سپرده شدند.

در ماه ژوییه ۲۰۱۷، حزب‌الله برای مهدی ابو حمدان، که هنگام «شهادت»ش در سوریه ۱۷ ساله بود، مراسم یادبودی را برگزار کرد. بر اساس وصیت‌نامه‌اش و صحبت‌های دوستان او در شبکه‌های اجتماعی، ارتباط او با انجمن پیشاهنگی امام مهدی مشخص شد.

در همین مراسم حزب‌الله خبر کشته‌شدنِ جوان ۱۷ ساله‌ دیگری را نیز اعلام کرد.

نعیم قاسم، نایب رئیس حزب‌الله لبنان، استخدام نوجوانان ۱۷ ساله‌ای همچون ابو حمدان را با این استدلال که «سن بلوغ پسران ۱۵ سالگی است» توجیه کرد.

در سال ۲۰۲۰ نیز سه پسربچه ۱۳، ۱۵ و ۱۶ساله نیز که همگی دانش‌آموز دبیرستانی در شهر میادین بوده و در اواسط سال ۲۰۱۹ به انجمن امام مهدی پیوسته بودند، در میدان مینی در صحرای میادین کشته شدند.

قوانین بین‌المللی استفاده از کودکان در جنگ، از جمله استخدام آنها و آموزش نظامی به ایشان، را ممنوع اعلام کرده است.

کنوانسیون حقوق کودک، که در سال ۱۹۸۹ به امضای بیشتر کشورهای جهان رسید، استخدام و آموزش نظامی کودکان زیر ۱۵ سال را ممنوع کرده است. این معاهده در آن زمان با انتقادهایی مواجه شد، چراکه سن قانونی در اکثر کشورهای جهان ۱۸ سال بود. بعدها، در ژانویه سال ۲۰۰۰، کارگروه کمیته حقوق بشر سازمان ملل پروتکل اختیاری‌ای را به تصویب رساند که به موجب آن کشورهای امضاکننده متعهد به عدم‌استخدام و به‌کارگیری کودکان زیر ۱۸ سال می‌شدند. ایران در ۲۱ سپتامبر سال ۲۰۱۰ این پروتکل را امضا کرد، اما هرگز آن را به تصویب نرساند.

لرد رابرت بیدن پاول ۱۹ سال صبر کرد تا سرانجام سازمان جهانی جنبش پیشاهنگی در سال ۱۹۲۲ به‌شکل رسمی تأسیس شد. قطعاً او هرگز فکرش را نمی‌کرد که نام «پیشاهنگ» برای به‌کارگیری کودکان در یکی از خشونت‌بارترین جنگ‌ها در تاریخ مدرن مورد استفاده قرار گیرد.

برگرفته ای از سایت رادیو زمانه، ۲۸ مه ۲۰۲۱