اتحادیه اروپا، برخی از دولت‌های آسیایی و صنعت هوایی در تلاش هستند این تابستان درآمد خود از تعطیلات را به دلیل بیماری همه‌گیر کرونا از دست ندهند. آن‌ها در حال تهیه گذرنامه‌های واکسن کووید-۱۹ برای کمک به آغاز سفرهای بین‌المللی هستند.
این افراد و نهادها در حال کار بر روی سیستم‌هایی هستند که به مسافران امکان می‌دهد از اپلیکیشن‌های تلفن همراه برای اثبات واکسیناسیون خود استفاده کنند. در این صورت نیاز به قرنطینه در مقصد یا حتی تست‌های کرونا مرتفع می‌شود.
اما با وجود تلاش‌های متعدد، فقدان یک سیستم مرکزی بین‌المللی برای تایید الکترونیکی وضعیت واکسیناسیون به چشم می‌آید. این پروژه‌ها همچنین با چالش‌های فنی روبرو هستند و سوالاتی درباره حریم خصوصی و نابرابری‌ها در واکسیناسیون را ایجاد می‌کند.
گذرنامه‌های واکسیناسیون یک لایه دیجیتالی دیگر به بسیاری از برنامه‌های موجود در زمینه ویروس کرونا و کنترل ردیابی ارتباط‌ها در بسیاری از کشورها و ایالات متحده آمریکا اضافه می‌کند. استفاده از چنین گواهی‌نامه‌هایی برای استفاده در داخل کشور برای رفع محدودیت‌ها مورد بحث قرار گرفته است. بسیاری مخالف الزام ارائه آن برای حضور در بارها، کنسرت‌ها و رویدادهای ورزشی هستند.
با این حال، انگیزه بیشتری برای استفاده از آن‌ها در سفرهای بین‌المللی وجود دارد به خصوص کشورهایی مانند ایسلند که مرزهای خود را تنها روی مسافرین واکسینه شده باز می‌کنند و دیگر کشورها مانند عربستان سعودی اجازه می‌دهند شهروندان واکسینه شده به خارج از کشور سفر کنند.
تصمیم هفته گذشته اتحادیه اروپا برای گشودن مرزهای خود به روی مسافران کاملا واکسینه شده فوریت این موضوع را بیشتر نشان داد.
در این گزارش نگاهی می‌اندازیم به نحوه کار گذرنامه‌های واکسن:
تلاش‌های رسمی
نخستین بخش گذرنامه واکسیناسیون سوابق مصونیت الکترونیکی رسمی یا مورد تایید فرد است.
اتحادیه اروپا، چین و ژاپن در حال کار بر گواهینامه‌های دیجیتال واکسیناسیون برای سفرهای برون مرزی هستند. در همین حال، بریتانیا هفته گذشته برنامه بخش سلامت عمومی خود را بروز رسانی کرد تا همزمان با کاهش محدودیت‌های سفر، به افرادی که کاملا واکسینه شده‌اند اجازه دهد وضعیت خود را هنگام مسافرت به خارج از کشور به طور رسمی نشان دهند.
آزمایش‌ها برای صدور گواهینامه دیجیتال اتحادیه اروپا در حال انجام است که همزمان نتایج تست کووید-۱۹ یا بهبود از بیماری را علاوه بر واکسیناسیون تایید می‌کند. این گواهی‌ها به ساکنان کشورهای اروپایی اجازه می‌دهد تا به دوستان و اقوام خود در سراسر ۳۰ کشور اروپایی سر بزنند یا برای تفریح به صورت توریستی مسافرت کنند. هنوز مشخص نیست که گواهی مسافران در اتحادیه اروپا که ایستگاه‌های بازرسی در مرز داخلی ندارند دقیقا از کجا و چگونه بررسی می‌شود. مقامات در بروکسل می‌گویند که این کار بر عهده تک تک کشورها است. ایده این است که مسافران کد کیوآر (QR_code) خود را بر روی تلفن‌های داشته باشند تا بتوانند آن را در فرودگاه، ایستگاه قطار و … با استفاده از یک برنامه تایید رسمی اسکن کنند.
سازمان جهانی بهداشت اثبات واکسیناسیون را به‌عنوان الزام در سفرهای بین‌المللی به دلیل توزیع نابرابر واکسن توصیه نمی‌کند.
گذرنامه سفری یاتا چیست و مسافران چگونه می‌توانند از آن استفاده کنند؟
اپلیکیشن‌های مسافرتی
مسافران همچنین برای هرگونه گواهینامه رسمی واکسیناسیون به یک اپلیکیشن تلفن هوشمند نیاز دارند.
پروژه اتحادیه اروپا شامل فناوری متن باز (open source) است که کشورهای اروپایی می‌توانند برای ایجاد کیف پول رسمی تلفن‌های همراه خود استفاده کنند.
انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی، برنامه تلفن هوشمند خود با نام تراول‌پاس (Travel Pass) را دارد که خطوط هواپیمایی مانند کانتاس، ژاپن ایرلاین، امارات، بریتیش ایرویز، ویرجین آتلانتیک در آن ثبت‌نام کرده‌اند. یک برنامه غیرانتفاعی دیگر با نام کامان پاس (CommonPass) نیز توانسته است توجه شرکت‌های دیگر هواپیمایی مانند کاتای پاسیفیک، جت‌بلو، یونایتد و لوفت‌هانزا را جذب کند.
مسافران از قبل می‌توانند از این اپلیکیشن‌ها برای تایید نتایج تست کووید-۱۹ در مقصد استفاده کنند. تراول‌پاس و کامن‌پاس تاکنون تنها در شرکت‌های هواپیمایی خاص در دسترس قرار داشته است. همچنین هر دو این اپلیکیشن‌ها می‌توانند در برنامه‌های مسافرتی شرکت‌های دیگر هواپیمایی تلفیق شوند تا مسافران بتوانند هنگام ثبت نام خود به صورت آنلاین پیش از پرواز وضعیت واکسیناسیون خود را تایید کنند. همچنین پیش‌بینی می‌شود هر دو این اپلیکیشن‌ها با گواهینامه‌های اتحادیه اروپا مطابقت داشته باشند. کامن‌پاس می‌گوید که کاربران می‌توانند مدارک واکسیناسیون خود را تا اواسط ژوئن وارد این برنامه کنند.
پل مایر، مدیرعامل کامن‌پاسن می‌گوید که گذرنامه‌های واکسن گسترش بیشتری پیدا می‌کنند: «انتظار ما این است که این موضوع برای سفرهای بین‌المللی به‌عنوان یک الزام باشد.»
مسافران با اهداف تجاری مانند ریچارد فاگ که در بریتانیا مدیر روابط عمومی است، از طرح گذرنامه‌های واکسن استقبال می‌کند. شرکت آقای فاگ با توجه به قوانین قرنطینه برای افرادی که به بریتانیا بر می‌گردند، برنامه‌های خود در ماه آینده برای حضور در یک نمایشگاه بزرگ مخابراتی در بارسلونا را کاهش داد.
فاگ می‌گوید: «این ۱۰ روز قرنطینه پیامدهای تجاری منفی خواهد داشت.»
اسناد تقلبی مربوط به تست‌های کووید-۱۹ که از سوی کلاهبرداران فروخته می‌شود در زمان همه‌گیری مشکل ساز شده است اما متخصصان حوزه فناوری می‌گویند که نسخه‌های دیجیتال گذرنامه واکسن دارای حفاظ امینی است که جعل آن‌ها را سخت می‌کند.
انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی می‌گوید نتایج تست یا وضعیت واکسیناسیون را بررسی نمی‌کنند اما با آزمایشگاه‌های ثبت شده طرف هستند و به این طریق اپلیکیشن می‌تواند افرادی را که تست داده‌اند یا واکسینه شده‌اند مطابقت دهد. این اپلیکیشن صورت مسافر را با استفاده از دوربین تلفن اسکن می‌کند و آن را با مشخصات بیومتریک گذرنامه مطابقت می‌دهد و بررسی‌هایی برای جلوگیری از استفاده شخص دیگر از هویت او انجام می‌شود.
گذرنامه‌های واکسیناسیون یک موضوع دو قطبی است و بحث‌‌هایی را مبنی بر استفاده از این روش برای کنترل افراد، محدود کردن آزادی‌ها و از بین بردن حریم خصوصی در پی داشته است. افراد متخصص در حوزه فناوری تاکید می‌کنند تنها چیزی که از این طریق منتقل می‌شود کلیدهای رمزگذاری شده هستند که اجازه می‌دهند اطلاعات به‌صورت ایمن تبادل شوند.
از سوی دیگر این سوال نیز مطرح می‌شود که شرکت‌های معتبر تولید واکسن چه میزان باهم همکاری می‌کنند و آیا کشورها گواهینامه‌های یکدیگر را به رسمیت می‌شناسند. دولت بریتانیا هشدار داده است که در حال حاضر بسیاری از کشورها گواهی واکسیناسیون را از مسافران قبول نمی‌کنند.
همزمان اتحادیه اروپا در طرح خود گفته است که همه واکسن‌های ضدکرونایی که به تایید این اتحادیه رسیده است یعنی فایزر-بیون‌تک، مدرنا، آسترازنکا و جانسون اند جانسون به طور خودکار از سوی همه کشورهای عضو به رسمیت شناخته خواهد شد و در کنار آن، به کشورهای دیگر اجازه داده می‌شود تا واکسن‌های دیگری را که مستقلا برای واکسیناسیون شهروندانشان انتخاب کرده‌اند، حتی اگر مجوزی در سطح اروپا نداشته باشد به این فهرست اضافه کنند.
اما سوالات دیگری نیز درباره افرادی که تلفن‌های هوشمند ندارند و یا هر عضو خانواده دستگاه جداگانه ندارد، پرسیده می‌شود. مقامات اتحادیه اروپا و انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی می‌گویند که در حال کار بر روی راه حل‌ها از جمله گزینه‌های مبتنی بر کاغذ هستند.
برگرفته ای از سایت یورونیوز (اتحادیه اروپا) به زبان فارسی، ۷ ژوئن ۲۰۲۱