همشهری / زهرا عباسی
بند بند خوزستان انگار گره خورده باشد با تشنگی و چالش‌هایی که همه به سوءمدیریت برمی‌گردند؛ یک سال پیش بود که اهالی بخش «غیزانیه» در جنوب غربی اهواز به سال‌ها تنش آبی اعتراض کردند و اعتراض‌شان در نبود مدیریتی واحد و توانمند به بحران بدل شد و حالا در همان ماه‌ها و روزها از سال، اهالی حاشیه رودهای بزرگ خوزستان به‌ویژه کرخه صدای اعتراض خود را بلند کرده‌اند؛ اعتراضی که این بار پای هیأتی از دولت و قوه قضاییه را به میان کشید تا یک‌بار دیگر نشان دهد این استان جنوبی در مدیریت منابع آبی ضعف دارد.
بعد از گذشت چند روز از اعتراض مردم چند شهر و روستاهای مختلف خوزستان به کمبود آب آشامیدنی و کشاورزی که روزنامه همشهری هم طی گزارش‌هایی به آن پرداخت، خبر رسید که هیأتی از سوی دولت و دادستان کل کشور با دستور رئیس قوه قضاییه به خوزستان سفر می‌کنند تا از نزدیک به بررسی تنش آبی استان بپردازند؛ سفری که نمایندگان خوزستان از چند هفته قبل و پیش از بحرانی شدن شرایط اجتماعی استان، درخواست آن را داده بودند.
سفر دیرهنگام مسئولان
نماینده اهواز در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مجمع نمایندگان خوزستان از چند هفته پیش درخواست سفر هیأتی از سوی دولت و وزارت نیرو را به استان داشته‌اند، به همشهری می‌گوید: همیشه مسئولان بعد از بروز بحران یادشان می‌افتد که به استان بیایند. ما ۳-۲ هفته است از که مسئولان درخواست کرده‌ایم هیأتی را به خوزستان بفرستند تا حداقل از مردم دلجویی شود.
آنچه سیدکریم حسینی اشاره می‌کند، اتفاقی است که در ماجرای اعتراض به مشکلات آبی در غیزانیه هم رخ داد و بسیاری از فعالان اجتماعی این بخش معتقد بودند؛ اگر مسئولان حداقل برای دلجویی از مردم می‌آمدند، ماجرا ابعاد ویژه پیدا نمی‌کرد. حالا هم گرچه استاندار خوزستان بسیاری از فیلم‌های منتشر شده از اعتراض مردم استان در فضای مجازی را تکذیب و تأکید می‌کند که مربوط به تنش آبی در خرمشهر و سوسنگرد یا شهرهای دیگر نیست. نماینده اهواز معتقد است؛ مدیریت آب در خوزستان نقطه ضعف اصلی ماجراست که موجب تکرار بحران‌های اجتماعی شده است.
تنش‌ها قابل پیش‌بینی و مدیریت بود
حسینی با بیان اینکه مدیریت منابع آبی در شرایط عادی و طبیعی هنر نیست، می گوید: شرایط خشکسالی پیش آمده برای وزارت نیرو قابل پیش‌بینی بود و مسئولان این وزارتخانه قبل از این حوادث باید در استان حضور پیدا می‌کردند. ما از سال گذشته پیگیر این مسائل بودیم، نطق‌ها و تذکرات نمایندگان خوزستان را در یک سال گذشته بررسی کنید، متوجه می‌شوید. چطور برای من نماینده که کارشناس آب هم نیستم بروز این مشکلات مشخص بود، اما کسانی که سرنوشت آب در اختیارشان است، این پیش‌بینی را نداشتند؟
اعتراض کنونی ما به‌معنای سیاه‌نمایی نیست ولی ایرادهایی وجود دارد که باید به طور جدی بررسی و رفع شود. او از قوه قضاییه و دادستان کل می‌خواهد اگر در حوزه مدیریت آب خوزستان ترک فعل وجود دارد به‌شدت با آن برخورد شود. حسینی ادامه می‌دهد: در چند روز گذشته، مردم شهرها و روستاهای خوزستان در رنج و عذاب بودند، دام‌ها و احشام‌شان که تنها ممر معیشتی‌شان است، در حال تلف شدن هستند، حداقل کشت مردم با نابودی مواجه شده و همه اینها ناشی از قصور مدیریتی است و باید برای جلوگیری از تکرار اتفاقات تلخ با آن برخورد شود.
توقف طرح‌های انتقال آب، راه چاره
او ادعای آبفای استان که مشکلات و تنش آبی را مربوط به ۱۰۰ روستا می‌داند رد و تصریح می‌کند: حدود ۷۰۰ روستا با مشکل آب مواجه هستند و در سطوح مختلف تنش آبی دارند.
نماینده اهواز در مجلس شورای اسلامی، راه‌حل همیشگی حل تنش‌های آبی خوزستان را بررسی و حتی تعطیلی طرح‌های انتقال آب از رودهای استان می‌داند و می‌گوید: قابل توجیه نیست که یک نقطه را ویران کنیم تا نقطه دیگری آباد شود. همه کشور سرای ماست و منابع آبی خوزستان ملی هستند ولی به هیچ وجه منطقی نیست که این استان در معرض چنین تنش‌هایی قرار گیرد.
او هم مانند بسیاری از کارشناسان استان ازجمله مهدی قمشی، رئیس دانشکده علوم آب معتقد است؛ بسیاری از مسائلی که در ۳-۲ سال گذشته در خوزستان رخ داد، ناشی از مدیریت ضعیف و اشتباه منابع آب در استان است.
مهدی قمشی، رئیس دانشکده علوم آب می‌گوید: اخیرا تصاویری از یکی از طرح‌های انتقال آب از سرشاخه کارون در کوهرنگ ۲ منتشر شده که نشان می‌دهد به‌دلیل کاهش آورده، هیچ‌گونه آبی از این سد به پایین دست هدایت نمی‌شود؛ بنابراین حقابه پایین دست داده نشده و اولویت با انتقال آب بوده است.
تابستانی بدون تنش، وعده ماند
بعد از بروز بحران‌های تنش آبی سال گذشته در غیزانیه، تلاش‌هایی برای رفع مشکلات آبی در روستاهای خوزستان شروع شد. استاندار و مدیرعامل آبفای پیشین قول داده بودند که با حل مشکلات، تابستان بدون تنشی را در ۱۴۰۰ پشت سر بگذاریم. حالا نه تنها این وعده محقق نشده که تنش‌ها گسترده‌تر از سال‌های قبل در حال وقوع هستند؛ هورالعظیم به‌گفته اهالی روستاها و شهرهای اطراف آن، خشکی کم سابقه‌ای را سپری می‌کند، آبی در کرخه نمانده و کارون هم اوضاع خوبی ندارد. این همه در حالی است که ۷۵درصد آب آشامیدنی خوزستانی‌ها از منابع سطحی تامین می‌شود و خشکی رودها به خوبی گویای تشنگی مردم است.
با این همه مدیرعامل آبفای خوزستان معتقد است؛ مسئولان این اداره به وعده‌های خود عمل کرده‌اند و حالا از ۸۰۰روستایی که مشکل داشتند، فقط حدود ۱۰۰مورد با تنش مواجه هستند؛ بررسی‌های میدانی و صحبت‌های اهالی اما چیز دیگری می‌گوید و نشان می‌دهد حتی در غیزانیه هم بعد از گذشت یک سال از آبرسانی، روستاهای انتهایی بخش با تنش آبی مواجه هستند. محمدرضا کرمی‌نژاد در پاسخ به اعتراض‌ها توضیح می‌دهد که هر روز با طرح‌های در دست اجرا مشکل تعدادی از روستاها حل و به مرور از تنش‌های آبی کاسته می‌شود.
تنش‌های آبی ادامه دارد
مدیرعامل آبفای خوزستان با بیان اینکه امسال بارش‌ها نسبت به سال گذشته ۴۵درصد کمتر شده و حجم ذخایر پشت سدها هم ۵۰درصد کاهش داشته است، به همشهری می‌گوید: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد احتمالا تا آبان بارشی نداریم و برای بارش‌های بعد از آبان هم اطلاعات مثبتی در دست نیست و به همین دلیل حجم پشت سدها کنترل شده و با برنامه خارج می‌شود. همین موضوع هم موجب شده است که در حوزه آب آشامیدنی با چالش مواجه شویم. کرمی‌نژاد به کشت برنج با وجود ممنوعیت‌ها اشاره می‌کند و می‌‌افزاید: کشت محصولات آب‌بر هم یکی از مشکلات خوزستان است که به‌طور مستقیم بر تنش آبی در حوزه آشامیدنی تأثیر می‌گذارد.
برگرفته از سایت ایران امروز، ۱۷ جولای ۲۰۲۱