تغییر نحوه تخصیص ارز ترجیحی به نان فساد متمرکز در بالادست را به ۷۲ هزار نانوایی در ایران منتقل کرده که کم‌فروشی نان از مهم‌ترین مصادیق آن است.
مقام‌های دولت ابراهیم رئیسی به بهانه مبارزه با فساد، رانت و قاچاق، ارز ترجیحی چندین کالای اساسی را حذف کردند و نحوه تخصیص این ارز در بخش نان و دارو را تغییر دادند. بر اساس این طرح، دولت یارانه نان را مستقیم به نانواییها و یارانه دارو را به شرکت‌های بیمه پرداخت می‌کند و آن‌ها نیز بر اساس سهمیه تعیین‌شده برای هر فرد، نان یا داروی یارانهای می‌فروشند.
از همان ابتدای اجرای طرح نان یارانهای در نانواییها که در حال حاضر در استان‌های زنجان و قزوین اجرا می‌شود، برخی درباره بروز فساد یا کم‌فروشی نان در بیش از ۷۲ هزار نانوایی هشدار دادند و گفتند که اگرچه دولت به بهانه فساد چندین شرکت تولیدی یا وارداتی، به حذف ارز ترجیحی اقدام و اعلام کرد که می‌خواهد این یارانه را مستقیم به خود مردم بدهد، در این طرح، برای نظارت و جلوگیری از فساد به‌خصوص در نانواییها سازوکاری تعریف نشده است.
حالا با گذشت چند هفته از آغاز فروش نان یارانهای، خبر می‌رسد که دست‌کم یک هزار و ۵۰۰ شکایت از کم‌فروشی نان یارانهای به نهاد‌های مسئول ارسال شده و کم‌فروشی نان در نانواییها به‌شکلی افزایش یافته که در حال حاضر، شکایت از این صنف در صدر شکایات صنفی ایران قرار گرفته است.
حالا محسن لزومیان، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نان ایران، برای مقابله با چنین پدیده‌ای، از طرحی مکمل به نام «فروش کیلویی نان» سخن به میان آورده است. به گفته لزومیان، «فروش کیلویی نان به جای فروش عددی» طرحی برای مقابله با کم‌فروشی و بهبود کیفیت نان است که اجرای آن بسیار جدی‌تر از قبل شده است.
او دلیل جدی شدن اجرای این طرح را اصلاح نظام یارانه و آزادسازی قیمت آرد اعلام کرد و گفت که این آزادسازی «به افزایش تخلفاتی مانند کم‌فروشی منجر شد که به زیان مصرفکننده است». به گفته او، برای اجرای طرح فروش کیلویی نان، شرکت‌های فعال در زمینه توسعه سیستم‌های یکپارچه پرداخت اعلام آمادگی کردند تا ترازو و دستگاه‌های کارت‌خوان را که به هم متصل‌‌اند، در اختیار نانوایان قرار دهند.
عملکرد این شکل از فروش همانند فروش بنزین در پمپ بنزین‌ها با کارت بنزین است و مقام‌های مسئول امیدوارند که با اجرای آن، بتوانند تخلف‌ها در حوزه نان یارانهای را کاهش دهند.
فروش بنزین در جایگاه‌‌های توزیع سوخت با کارت بنزین به این شکل است که روی تمامی پمپ‌ها دستگاه کارت‌خوان تعبیه شده است و به محض وارد کردن کارت سوخت، دو سیستم به هم وصل و فرآیند سوخت‌گیری و پرداخت انجام می‌شود و تراکنش آن به کامپیوتری که در جایگاه قرار دارد، منتقل و آنجا ذخیره می‌شود. این تراکنش‌ها طی تماسی که کامپیوتر مرکز داده در این ساختمان برقرار می‌کند، به مرکز ارسال می‌شود.
به این ترتیب، با اتصال نانواییها به یک سامانه هوشمند سراسری و تغییر فروش نان از عددی به وزنی (کیلویی)، تمام حجم خرید و فروش نان با قیمت‌های یارانهای یا آزاد در ایران قابل رصد و پیگیری خواهند بود.
در سال ۱۳۹۷ هم سازمان صمت استان تهران از پیشنهاد تغییر مبنای فروش نان از عددی به کیلویی خبر داد و اعلام کرد این پیشنهاد برای تصمیم‌گیری نهایی به دولت ارسال شده است. جزئیات پیشنهاد این بود که مبنای فروش از هر عدد نان به هر کیلو نان تغییر کند و قیمت آن متناسب با افزایش هزینه‌ها محاسبه شود تا هم برای تولیدکننده و هم برای مصرفکننده قابل قبول باشد.
این پیشنهاد در آن زمان به نتیجه نرسید و مسکوت باقی ماند؛ اما حالا به نظر می‌رسد که با اصلاح نظام یارانهای توزیع آرد و نان، زمینه‌های اجرای آن بیش از هر زمان دیگری فراهم شده باشد.
البته این طرح منتقدانی هم دارد؛ از آنجا که تفاوت وزن نان خشک با نان تر قابل‌توجه است، بیم آن می‌رود که نانواییها برای افزایش وزن، نان خمیرتری در اختیار مشتری قرار دهند که این روش هم نوعی تخلف و کم‌فروشی محسوب می‌شود.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نان ایران گفت که با اجرای طرح فروش کیلویی نان، از این پس خود مصرفکننده بر فروش نانواییها نظارت خواهد کرد؛ طرحی که به نظر می‌رسد اجرای آن به دردسری تازه میان مشتریان و نانواییها تبدیل شود.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۳۰ می ۲۰۲۲