همه ما این جملات را از حفظیم: «لطفا کمربندهای مخصوص پرواز را ببندید، پشتی صندلی را به‌حالت عمودی درآورید، میزهای جلو خود را ببندید، پوشش نورگیر پنجره‌ها را بالا بکشید، لپ‌تاپ خود را در قفسه‌های بالای سر بگذارید و دستگاه‌های الکترونیکی را روی حالت پرواز قرار دهید.»
وب‌سایت شبکه خبری سی‌ان‌ان با یادآوری این جملات به‌نقل از پایگاه اینترنتی کانورسیشن (Conversation) می‌نویسد، چند مورد اول معقول به نظر می‌رسد، نورگیر پنجره باید بالا باشد تا بتوانیم شرایط اضطراری مثل آتش‌سوزی را ببینیم. میزها هم باید بسته شود و صندلی به حالت عمودی قرار گیرد تا بتوانیم درصورت لزوم به‌سرعت از سر راه کنار برویم. لپ‌تاپ هم اگر پرت شود، مثل گلوله خطرناک است و جیب‌های پشت صندلی آن‌قدر محکم نیست که بتواند آن را سرجایش نگه دارد.
تلفن همراه را هم باید روی حالت پرواز بگذاریم تا حالت اضطرار برای هواپیما ایجاد نکند، اما این نکته چقدر صحت دارد؟
فناوری بسیار پیشرفت کرده است
فناوری دیجیتالی که اکنون استفاده می‌شود، بسیار پیشرفته‌تر از برخی فناوری‌های قدیمی آنالوگ است که ۶۰ سال پیش از آن بهره می‌بردیم.
براساس پژوهش‌های انجام‌شده، دستگاه‌های الکترونیک شخصی در همان باند فرکانس سیستم‌های ارتباطی و ناوبری هواپیما علائمی را ایجاد می‌کنند که به آن تداخل الکترومغناطیسی گفته می‌شود.
اما در سال ۱۹۹۲، اداره هواپیمایی فدرال ایالات متحده آمریکا و شرکت بوئینگ طی مطالعه‌ای مستقل، تداخل استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی روی کار هواپیما را بررسی کردند و در مراحل غیربحرانی پرواز، هیچ مشکلی برای استفاده از رایانه‌ها یا سایر دستگاه‌های الکترونیکی شخصی مشاهده نکردند (صعود و فرود مراحل بحرانی پرواز محسوب می‌شود).
کمیسیون ارتباطات فدرال ایالات متحده آمریکا پهنای باند فرکانسی اختصاصی (رزرو شده) برای استفاده‌های مختلف-مانند تلفن همراه و مسیریابی و ارتباطات هواپیما – ایجاد کرده است تا با هم تداخل نداشته باشند. دولت‌های سراسر جهان نیز برای جلوگیری از بروز تداخل در حمل‌و‌نقل هوایی راهبردها و سیاست‌های مشابهی را در پیش گرفتند. طبق این شیوه، از سال ۲۰۱۴ در اتحادیه اروپا روشن‌ماندن وسایل الکترونیکی درطول پرواز مجاز است.
دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون مسافر
پس چرا باوجود این استانداردهای جهانی، صنعت هوانوردی همچنان استفاده از تلفن همراه را هنگام پرواز ممنوع کرده است؟ یکی از مشکلات مربوط به چیزی است که شاید اصلا فکرش را نمی‌کنید و به آن تداخل زمینی می‌گویند.
مجموعه‌ای از برج‌ها شبکه‌های بی‌سیم را به هم متصل می‌کند. اگر مسافرانی که برفراز این شبکه‌های زمینی پرواز می‌کنند همگی از تلفن خود استفاده کنند، بارگیری این شبکه‌ها بیش از اندازه می‌شود. تعداد مسافرانی که در سال ۲۰۲۱ پرواز کردند، بیش از دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفر بود و این فقط نیمی از تعداد مسافران سال ۲۰۱۹ است.
البته وقتی صحبت از شبکه تلفن همراه به میان می‌آید، بزرگ‌ترین تغییر در سال‌های اخیر، حرکت به‌سمت استانداردهای جدید است. شبکه‌های بی‌سیم ۵جی (5G) کنونی – که به‌دلیل سرعت بالاتر انتقال داده کاربران زیادی دارد – باعث نگرانی زیادی در صنعت هوانوردی شده است.
پهنای باند فرکانس رادیویی محدود است، بااین‌حال، باز هم تلاش می‌کنیم دستگاه‌های جدید بیشتری به آن بیافزاییم. صنعت هوانوردی اشاره می‌کند که طیف پهنای باند شبکه بی‌سیم فایو جی به طیف پهنای باند اختصاص‌یافته به هوانوردی بسیار نزدیک است، و همین باعث تداخل در سامانه‌های ناوبری فرودگاه‌ها می‌شود که به فرود هواپیما کمک می‌کند.
اپراتورهای فرودگاهی در استرالیا و ایالات متحده آمریکا درمورد ایمنی هوانوردی در ارتباط با عرضه۵ جی ابراز نگرانی کرده‌اند، بااین‌حال این خدمات در اتحادیه اروپا بدون چنین مشکلاتی راه‌اندازی شده است. درهرصورت، راهکار عاقلانه آن است که تا زمان حل‌شدن مشکل مربوط به ۵جی، استفاده از تلفن همراه داخل هواپیما محدود شود.
و درنهایت، رفتارهای ناپایدار حین پرواز را فراموش نکنیم
اکنون بیشتر خطوط هوایی خدمات وای‌فای به مشتریانشان ارائه می‌دهند که رایگان یا با پرداخت هزینه در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. مسافران با فناوری‌های جدید وای‌فای حین پرواز از تلفن همراه خود برای برقراری ارتباط تصویری با دوستان یا مشتریانشان استفاده می‌کنند.
یکی از مهمانداران هواپیما استفاده از تلفن همراه در طول پرواز را مانعی برای خدمات‌دهی منظم و به‌موقع عنوان کرده است. اما به‌نظر می‌رسد مشکل عمده تجربه اجتماعی حرف‌زدن ۲۰۰ نفر به‌صورت هم‌زمان باشد؛ به‌عبارتی، استفاده از تلفن همراه ممکن است باعث بروز رفتارهای پیش‌بینی‌ناپذیر و ناگهانی در برخی مسافران شود و روی تجربه پرواز همه تاثیر بگذارد.
رفتارهای ناپایدار به شکل‌های گوناگون بروز می‌کند، از رعایت نکردن الزامات ایمنی مانند بستن کمربند گرفته تا درگیری لفظی و فیزیکی با سایر مسافران و خدمه هواپیما، که به‌طور معمول به آن‌ها خشم هوایی (air rage) می‌گویند.
درنتیجه، اکنون استفاده از تلفن حین پرواز روی کار هواپیما تاثیر منفی نمی‌گذارد؛ اما خدمه کابین ترجیح می‌دهند درطول پرواز به همه مسافران بدون تاخیر خدمات بدهند.
بااین‌حال، فناوری ۵جی درحال نفوذ به پهنای باند رادیویی سیستم‌های ناوبری هواپیماست. برای پاسخ‌گویی به ابهامات درمورد ایجاد تداخل اینترنت نسل پنجم در ناوبری هواپیما حین فرود، لازم است پژوهش‌های بیشتری انجام شود.
یادآوری این نکته ضروری است که استفاده از حالت پرواز یا خاموش‌کردن لوازم الکترونیکی هنگام برخاستن هواپیما اختیاری، اما هنگام نشستن اجباری است.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۱۹ آپریل ۲۰۲۳